ΤΑ ΑΣΚΗΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΣ
Β΄ Η ΜΟΝΑΧΙΚΗ ΚΑΙ Η ΚΟΣΜΙΚΗ ΕΝΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
3.Η ΠΡΩΤΗΕΚΚΛΗΣΙΑ
Ἡ κοινοκτημοσύνη
Ἡ ζωή τῶν πρώτων χριστιανῶν ἦταν κοινή, κοινή ἡ πολιτεία. Σχολιάζοντας ὁ ἱερός Χρυσόστομος τό χωρίο «πάντες δὲ οἱ πιστεύοντες ἦσαν ἐπὶ τὸ αὐτὸ καὶ εἶχον ἅπαντα κοινά»17 λέγει: «Βλέπεις πόσο ἄμεση καί μεγάλη ἦταν ἡ ἀνταπόκριση καί ἡ πρόοδος καί ἡ ἐπίδοση στίς ἀρετές; Δέν εἶχαν μόνον κοινωνία στήν προσευχή καί στήν διδασκαλία, ἀλλά καί στόν τρόπο ζωῆς («πολιτεία») καί στήν περιουσία»18.
Ἡ κοινοκτημοσύνη καί ἡ κοινή ζωή εἶναι ἡ αὐθεντική χριστιανική ζωή. Σχολιάζει μάλιστα καί ὁ πρεσβύτερος Ἀμμώνιος: «Σημειωτέον ὅτι ὡς ἐπὶ μιᾶς ψυχῆς
καὶ ἐπὶ ἑνὸς σώματος οὕτω δεῖ φρονεῖν περὶ παντὸς πιστοῦ· καὶ ὁ τῆς
Ἐκκλησίας θεσμὸς κοινὸν βίον θέλει ἔχειν ἅπαντας μεθ’ ἑαυτῶν»19. Δηλαδή: «Ὁ θεσμός τῆς Ἐκκλησίας θέλει ὅλοι νά ἔχουν κοινό τόν βίο, δηλ. καί τά «ὑπάρχοντα» καί τήν ζωή».
Δέν πετοῦσαν, δεν σκορποῦσαν οὔτε σπαταλοῦσαν οἱ πρῶτοι χριστιανοί
τά χρήματα, ὅπως κάποιοι εἰδωλολάτρες πού τά ἀπαξίωναν, ἀλλά ὅλοι τά
εἶχαν ὅλα κοινά. Τά μοιράζονταν ἐξ ἴσου· τά δέ περισσεύματα τά πήγαιναν
στούς φτωχούς. Ἡ ἀγάπη κυριαρχοῦσε ἀνάμεσά τους. «Ἡ ἀγάπη γέννησε τήν ἀκτημοσύνη» σχολιάζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος20.
Ἡ ἀνιδιοτελῆς καί θερμή πρός τούς ἀδελφούς τους ἀγάπη τούς ὁδηγοῦσε στήν ἀκτημοσύνη. Πράγματι ὅταν κανείς ἀγαπᾶ ἀληθινά, κενώνεται στόν πλησίον.
Ἡ ἀνιδιοτελῆς καί θερμή πρός τούς ἀδελφούς τους ἀγάπη τούς ὁδηγοῦσε στήν ἀκτημοσύνη. Πράγματι ὅταν κανείς ἀγαπᾶ ἀληθινά, κενώνεται στόν πλησίον.
Ἐμπιστεύονταν τόν λόγο τοῦ Κυρίου πού μᾶς βεβαιώνει ὅτι «καὶ πᾶς ὅς ἀφῆκεν οἰκίας ἢ ἀδελφοὺς ἢ ἀδελφὰς ἢ πατέρα ἢ μητέρα ἢ γυναῖκα ἢ τέκνα ἢ ἀγροὺς ἕνεκεν τοῦ ὀνόματός μου, ἑκατονταπλασίονα λήψεται καὶ ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσει»21.
Αὐτό τό ρητό σήμερα μερικοί θεωροῦν ὅτι ἀναφέρεται μόνο στούς μοναχούς.
Ὅμως αὐτό, τό θεωρούμενο σήμερα ὡς ἀποκλειστικά μοναχικό «κατόρθωμα»,
ἐκπληρωνόταν τότε ἀπό ὅλους τούς πιστούς. Ἐκεῖνοι, οἱ πρῶτοι ὀρθόδοξοι
χριστιανοί, ζώντας μέσα στόν κόσμο, ἔγγαμοι καί ἄγαμοι, τό ἐκπλήρωναν μέ πολλή χαρά καί ἀκενοδοξία. Ἀπόδειξη
ἦταν τό ὅτι δέν ὑπῆρχε κανένας φτωχός ἀνάμεσά τους. Διαβάζουμε στίς
Πράξεις: «Οὐδὲ γὰρ ἐνδεής τις ὑπῆρχεν ἐν αὐτοῖς· ὅσοι γὰρ κτήτορες
χωρίων ἢ οἰκιῶν ὑπῆρχον, πωλοῦντες, ἔφερον τὰς τιμὰς τῶν πιπρασκομένων
καὶ ἐτίθουν παρὰ τοὺς πόδας τῶν ἀποστόλων»22.
Δηλαδή ὅσοι εἶχαν χωράφια ἤ σπίτια τά πωλοῦσαν καί τά χρήματα πού
εἰσέπρατταν ἀπό τήν πώληση τῶν περιουσιῶν τους τά ἔβαζαν στά πόδια τῶν
Ἁγίων Ἀποστόλων. «Οὔτε κἄν στά χέρια τῶν
Ἀποστόλων», παρατηρεῖ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, «δέν τολμοῦσαν νά
τά δώσουν, οὔτε τά ἔδιναν μέ τῦφο καἱ ὑπερηφάνεια, ἀλλά στά πόδια τους
τά ἔφερναν· τούς ἄφηναν νά γίνονται αὐτοί
(δηλ. οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι) οἰκονόμοι καί τούς ἔκαναν κυρίους, ὥστε κάθε
τί νά φαίνεται ὅτι προέρχεται ἀπό τά κοινά καί ὄχι ἀπό τά δικά τούς·
διότι καί αὐτό (τό νάἐλεοῦν αὐτοπροσώπως) μποροῦσε νά συμβάλλει στήν κενοδοξία (γι’ αὐτό καί ἀπέφευγαν νά δίνουν μόνοι τους ἐλεημοσύνη)»23.
«Αὐτό εἶναι ἡ ἀγγελική ζωή», λέγει ὁ Χρυσορρήμων, «τό νά μήν λέγει κανείς ὅτι κάτι εἶναι ἰδιοκτησία του»· «Τοῦτο πολιτεία ἀγγελικὴ͵ μηδὲν αὐτῶν λέγειν ἴδιον εἶναι»25.
Συνεχίζει δέ, μιλώντας γιά τούς πρώτους χριστιανούς, ὡς ἑξῆς: «Ἀμέσως ἡ ρίζα τῶν κακῶν κόπηκε· μ’ αὐτά πού ἔπρατταν ἔδειξαν τί ἄκουσαν· ἐφάρμοσαν αὐτό πού ἔλεγε: ‘’Σώθητε ἀπὸ τῆς γενεᾶς τῆς σκολιᾶς ταύτης’’26. Ἐνῶ ἦσαν πλούσιοι, μέ πολλή εὐχαρίστηση ἐπτώχευαν, ἐνθυμούμενοι τόν πλούσιο Θεό, πού πτώχευσε γιά αὐτούς»27.
Εἶναι ἐντυπωσιακό ὅτι καί ἡ ζωή στήν μοναστική Ἐνορία λέγεται «ἀγγελική» καί ὁ μοναχισμός καλεῖται «ἀγγελικό πολίτευμα». Ὁ μοναχός, μιμούμενος τούς πρώτους χριστιανούς, διά τῆς ἀκτημοσύνης κόβει τήν ρίζα ὅλων τῶν κακῶν, πού εἶναι ἡ φιλαργυρία. Διά τῆς γενικότερης δέ μίμησης ὅλης τῆς ζωῆς τῶν πρώτων Χριστιανῶν, ἐλευθερώνεται ἀπό τά πάθη καί θεώνεται.
Ἡ ἔμπρακτη μετάνοια τῶν πρώτων χριστιανῶν ἐκφράστηκε μέ τήν ἀποφασιστική ἀπομάκρυνση ἀπό τό φρόνημα τῆς «σκολιᾶς γενεᾶς ταύτης», ἀπό τό φρόνημα τοῦ «κόσμου», πού εἶναι ἡ δουλεία στόν «μαμωνᾶ»28 καί στά ἄλλα κύρια πάθη τήν φιληδονία-καλοπέραση-ἄνεση καί τήν φιλοδοξία. Ἡ ἀποταγή τοῦ πλούτου, τούς ἁγίασε πολύ σύντομα. Ἐπειδή, ὅπως λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος «προσῆλθαν μέ πολλή εὐλάβεια.
Ἐπειδή δέν κυνηγοῦσαν τίς τιμές ὅπως τώρα· ἐπειδή εἶχαν μεταθέσει τήν
διάνοιά τους στά μελλοντικά καί δέν προσδοκοῦσαν τίποτε ἀπό τά παρόντα.
Αὐτό εἶναι τό δεῖγμα τῆς φλογισμένης ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα ψυχῆς, τό νά ζεῖ μέσα στά δεινά. Αὐτό θεωροῦσαν ἐκεῖνοι ὅτι εἶναι χριστιανισμός. Ἐμεῖς ὅμως ὄχι (παρατηρεῖ ὁ μεγάλος Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας
ἀπευθυνόμενος στούς χριστιανούς τῆς ἐποχῆς του). Διότι τώρα ζητᾶμε τίς
ἐδῶ ἀνέσεις. Γι’ αὐτό καί δέν θά τίς ἐπιτύχουμε ἀκόμη καί τότε πού εἶναι
ὁ καιρός τους…Θά πρέπει νά ποθήσουμε νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό ὅλα (γινόμενοι
ἀκτήμονες, ἀπομακρύνοντας τίς βιωτικές φροντίδες) γιά νά μπορέσουμε νά νικήσουμε τίς ἀκάθαρτες δυνάμεις…Ἀκόμη καί ἄν δέν ὑπάρχει διάβολος, ἀκόμη καί ἄν κανένας δέν μᾶς ἀντιμάχεται ὑπάρχουν ἀπό παντοῦ μύριοι δρόμοι πού ὁδηγοῦν τόν φιλάργυρο στή γέεννα»29. Ἀναγκαία ἑπομένως γιά τήν σωτηρία ὄχι μόνο ἡ ἀποβολή τῶν χρημάτων ἀλλά καί τῆς φιλοχρηματίας καθώς καί τῆς ἀγάπης γιά τήν ἀπόλαυση – ἄνεση – σωματική ἡδονή.
Τό παράδειγμα τῶν πρώτων χριστιανῶν πού ἀγαποῦσαν τήν κακοπάθεια τῆς
φτώχειας καί τήν ταύτιζαν μέ τήν χριστιανική ζωή, ὅπως τονίζει τό χρυσό
στόμα τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι πράγματι ὁδηγητικό γιά ὅλους μας. Αὐτό ἀκριβῶς, τό ἰδεῶδες τῆς ἑκούσιας πτώχευσης καί τῆς ἀκτημοσύνης, διαφυλάχθηκε στήν μοναστική Ἐνορία, στό ὀρθόδοξο Μοναστήρι.
Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο:«Τά ἀσκητικά τῆς Ἐνορίας» (Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου) πού σύν Θεῶ θά ἐκδοθεῖ σύντομα
Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο:«Τά ἀσκητικά τῆς Ἐνορίας» (Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου) πού σύν Θεῶ θά ἐκδοθεῖ σύντομα
17Πράξ. 2,44.
