Ἀκοῦστε τήν ὁμιλία ἐδῶ:«Ἡ ψυχαγωγία τοῦ Ὀρθόδοξου χριστιανοῦ»
Καλήν ἑσπέρα.. καλησπέρα σας! Χαίρομαι πολύ πού ἐπικοινωνοῦμε μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, μέ τήν εὐλογία τοῦ Σεβασμιωτάτου καί μέ τήν εὐλογία τοῦ πνευματικοῦ σας πατρός. Εἴπαμε νά ἀσχοληθοῦμε μ’ ἕνα θέμα, τό ὁποῖο ἀκουμπάει ὅλη μας τή ζωή. Τό θέμα αὐτό λέγεται «Ψυχαγωγία τοῦ Ὀρθόδοξου χριστιανοῦ». Βέβαια θά πεῖτε:
– Τί εἶναι ψυχαγωγία;
Ἄν ἀναλύσουμε τήν λέξη, σημαίνει: ψυχή – ἄγω, ὁδηγῶ τήν ψυχή μου. Σήμερα, βέβαια, ἔχει ἐπικρατήσει νά συνδέουμε τήν ψυχαγωγία μέ κάτι τό ὁποῖο εἶναι ἀντίθετο ἀπό τήν ἐργασία. Μάλιστα τήν ἐργασία τήν λέμε δουλειά. Ἔχω δουλειά, λέμε. Ἀλλά, ἄν σκεφτοῦμε αὐτή τήν ἔννοια, ἄγω τήν ψυχή μου, ἄγω – ὁδηγῶ τήν ψυχή μου, τελικά ὅλα εἶναι ψυχαγωγία! Γιατί, ἄν τό σκεφτοῦμε ἔτσι, καθετί πού κάνουμε ἔχει ἐπίδραση στήν ψυχή μας. Ἄν λοιπόν τήν ψυχή μας τήν ἄγουμε, τήν ὁδηγοῦμε πρός τόν Θεό, πού εἶναι τό μόνο καλό, ἀφοῦ εἴμαστε χριστιανοί καί πιστεύουμε στόν Θεό, θά λέγαμε εἴμαστε ἔτσι στήν καλή ψυχαγωγία. Ἄν ὅμως κάτι πού κάνουμε μᾶς πάει πρός τό κακό, πρός τήν ἁμαρτία, μᾶς χωρίζει ἀπό τόν Θεό δηλαδή, αὐτό εἶναι μία κακή ψυχαγωγία. Καθετί πού κάνουμε ἔχει ἀντίκτυπο, προσέξτε!
– Καί τί εἶναι καλό;
Λέει ἕνας Ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας, καλό εἶναι ὅ,τι κάνουμε μέ τόν Θεό. «Τοῦ Θεοῦ μή ἐνεργοῦντος ἐν ἡμῖν ἁμαρτία πᾶν τό παρ’ ἡμῶν γινόμενον», λέει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς. Ὅ,τι κι ἄν κάνεις, ἄν δέν τό κάνεις δηλαδή μέ τόν Θεό, εἶναι ἁμαρτία. Ὁτιδήποτε εἶναι αὐτό. Ἐργάζεσαι; Ἄν δέν τό κάνεις μέ τόν Θεό, εἶναι ἁμαρτία, ἄγεις τήν ψυχή σου στό κακό. Ἄν ὅμως τό κάνεις μέ τόν Θεό, τότε εἶσαι, ἄς τό ποῦμε ἔτσι, στήν καλή ἀγωγή τῆς ψυχῆς, στήν καλή ψυχαγωγία. Ἑπομένως, ἔτσι θά δοῦμε τό θέμα, μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, ὅτι ὅλα ἔχουν ἐπίδραση στήν ψυχή μας.
Μοῦ ἔλεγε ἕνα νέο παιδί ὅτι ἔκανε διακοπές καί εἶπε νά χαλαρώσει. Καί ἔκανε τίς χειρότερες ἁμαρτίες… Δηλαδή πολλές φορές αὐτό πού λέμε ψυχαγωγία, πού τό ἔχουμε συνδέσει μέ τό σταμάτημα τῆς ἐργασίας – ἐνῶ ὅλα εἶναι ψυχαγωγία – μᾶς ὁδηγεῖ στήν ἁμαρτία καί σήμερα πολλά πράγματα πού τά λένε ψυχαγωγία οὐσιαστικά εἶναι ἁμαρτία.
Ἔχει ταυτιστεῖ ἡ ψυχαγωγία μέ τήν διασκέδαση. Ἡ διαφορά ἀπό τήν διασκέδαση ποιά εἶναι; Διά – σκεδάννυμι, διασκορπίζομαι. Εἶναι μία κοσμικότητα ἡ διασκέδαση, εἶναι ἕνα σκόρπισμα τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματός μας, εἶναι μιά διάλυση. Ὅταν ἡ διασκέδαση δέν εἶναι μιά καλή ψυχαγωγία, εἶναι μιά κακή ἀγωγή τῆς ψυχῆς μας. Στίς μέρες μας ἡ διασκέδαση εἶναι πολυδάπανη. Οἱ ἄνθρωποι δίνουν πάρα πολλά χρήματα, γιά νά διασκεδάζουν. Καί ὄχι μόνο χάνουν χρήματα, ἀλλά πολλές φορές εἶναι καί ἐπικίνδυνοι καί βλαβεροί, ἔτσι ἄς ποῦμε, στά διάφορα κέντρα οἱ ἄνθρωποι μεθοῦν καί ξεφεύγουν, ἀκόμα καί στά ναρκωτικά πέφτουν. Μέχρι καί θανατηφόρος μπορεῖ νά εἶναι μιά διασκέδαση, γιατί πολλοί ζαλίζονται, ὁδηγοῦν ἔτσι καί σκοτώνονται στόν δρόμο.
Ἑπομένως, πρέπει νά δοῦμε σχετικά μέ τήν ψυχαγωγία, ἡ ὁποία εἶναι καί μία ἀνάπαυλα, ποιά εἶναι ἡ μορφή της, ποιό εἶναι τό περιεχόμενό της καί ποιός εἶναι ὁ σκοπός της. Εἴπαμε ὅτι σήμερα ἡ μορφή τῆς ψυχαγωγίας ταυτίζεται πολλές φορές μέ τήν ἁμαρτία ἤ μέ τήν διασκέδαση, τόν διασκορπισμό. Ἀπό χριστιανική πλευρά ταιριάζει σέ ἕναν χριστιανό νά διασκορπίζεται; Μάλιστα μερικοί ἄνθρωποι φτάνουν μέχρι τό σημεῖο νά ποῦνε ὅτι «θέλω νά φύγω ἀπό τόν ἑαυτό μου, νά βιώσω κάτι ἄλλο, νά ξεφύγω ἀπό τόν ἑαυτό μου, γιατί δέν μοῦ ἀρέσει ὁ ἑαυτός μου» καί αὐτό τό θεωροῦν ψυχαγωγία. Ἀλλά ὁ σκοπός τοῦ χριστιανοῦ δέν εἶναι αὐτός. Εἶναι ἀκριβῶς τό ἀντίθετο: εἶναι νά ὁδηγήσει τόν ἑαυτό του στόν Θεό, ὄχι νά χάσει καί νά διαλύσει τόν ἑαυτό του. Αὐτό, λοιπόν, κάνει ἡ Ἐκκλησία, αὐτό μᾶς διδάσκει, τίς δυνάμεις πού ἔχουμε, τίς ψυχικές καί τίς σωματικές, νά τίς ἑνώσουμε καί νά τίς κατευθύνουμε στόν Θεό. Αὐτό εἶναι ἡ ἀληθινή ψυχαγωγία. Νά μάθουμε, ἀφοῦ βροῦμε τόν ἑαυτό μας, νά κινούμαστε πρός τόν Θεό. Γιατί, ποιά εἶναι ἡ ἀληθινή χαρά; Λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος «ὁ καρπός τοῦ Πνεύματος ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη» (Γαλ. 5,22).
– Τί ἐπιδιώκουμε μέ τήν ψυχαγωγία; Δέν ἐπιδιώκουμε σέ τελική ἀνάλυση τήν χαρά;
Αὐτό πού λέει ὁ κόσμος, εὐτυχία, μία ἀνάπαυση, νά ξεκουραστοῦμε. Αὐτή ἡ ξεκούραση ὅμως, ἡ ἀνάπαυση ἡ ἀληθινή ἀπό ποῦ ἔρχεται; Μόνο ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα, γιατί ὁ καρπός τοῦ Πνεύματος ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, ὅλα αὐτά τά ὡραῖα πού ψάχνουμε. Ὁ ἄνθρωπος δέν θέλει νά ἔχει εἰρήνη μέσα του; Δέν θέλει τό ἄγχος καί τήν ἀγωνία. Δέν θέλει νά ἔχει χαρά; Δέν θέλει τήν κατάθλιψη. Ὅλα αὐτά προέρχονται ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα, εἶναι στοιχεῖα τοῦ καρποῦ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἄν λοιπόν ὁ ἄνθρωπος δέν ἔχει τό Ἅγιο Πνεῦμα ἐνεργό, δέν ἔχει χαρά.
– Καί πῶς ἔχει κανείς τό Ἅγιο Πνεῦμα ἐνεργό;
Ὅταν προσεύχεται, ὅταν κοινωνεῖ μέ τόν Θεό. Ἔχουμε π.χ. μία πολύ καλή ἠλεκτρική μηχανή. Ναί, ἀλλά λειτουργεῖ; Ἐπειδή εἶναι καλή μάρκα, ἀπό καλό ἐργοστάσιο κ.λ.π. δέν ξέρουμε ἄν λειτουργεῖ. Πρέπει νά τήν βάλουμε στήν πρίζα. Ἔτσι καί ὁ ἄνθρωπος, τότε πραγματικά λειτουργεῖ, ὅταν παίρνει ἐνέργεια ἀπό τόν Θεό. Ὁ ἄνθρωπος φτιάχτηκε ἀπό τόν Θεό πάρα πολύ καλός καί τό σῶμα του καί ἡ ψυχή του, ἀλλά ἄν δέν παίρνει αὐτή τήν ἐνέργεια, τήν θεία Χάρη ὅπως τό λέμε στήν Ἐκκλησία μας ἀπό τόν Χριστό, δέν μπορεῖ νά λειτουργήσει, νά κάνει σωστά πράγματα, νά λειτουργεῖ ὁ Θεός μέσα ἀπό αὐτόν, ὁπότε νά μήν κάνει ἁμαρτίες. Ἄν λοιπόν ἡ ψυχαγωγία μας εἶναι κι αὐτή μέσα στήν ὅλη προσπάθεια πού κάνει ὁ ἄνθρωπος νά εἶναι μέ τόν Θεό, τότε εἶναι καλή ψυχαγωγία.
Σήμερα ἔχουμε τήν ἑξῆς παραμόρφωση: ἐνῶ ἡ Ἐκκλησία λέει πρέπει νά πᾶς στόν Θεό νά βρεῖς τήν χαρά, ἐμεῖς ψάχνουμε τήν χαρά ἀλλοῦ. Ἔτσι ἔχουμε μιά ἐξεζητημένη, μιά πολυδάπανη, μιά βλαβερή, μιά ἐπικίνδυνη, μέχρι καί θανατηφόρα ψυχαγωγία.
– Ποιό εἶναι τό περιεχόμενο τῆς ψυχαγωγίας; Πῶς μπορεῖ κανείς νά ψυχαγωγηθεῖ οὐσιαστικά, νά ὁδηγήσει τήν ψυχή του στόν Θεό;
Αὐτή εἶναι ἡ ἀληθινή ψυχαγωγία. Ὁ κόσμος προσπαθεῖ νά ψυχαγωγηθεῖ, μέσα ἀπό τούς χορούς, τά τραγούδια, τή μουσική, τά γλέντια, τά ταξίδια, τίς καφετέριες, τά ἠλεκτρονικά παιχνίδια κ.λ.π. Ὅλα αὐτά ὅμως βοηθᾶνε, ξεκουράζουν τήν ψυχή ἤ μήπως ὁ ἄνθρωπος χειρότερα κουράζεται; Αὐτή εἶναι ἡ ἀλήθεια. Γιατί, εἴπαμε, ὅτι ἡ ἀληθινή ξεκούραση καί ἡ ἀνάπαυση εἶναι στόν Θεό, εἶναι στό Ἅγιο Πνεῦμα, πού δίνει τήν ἀληθινή χαρά. Σήμερα πάρα πολλοί ἄνθρωποι ἔχουν, αὐτό πού λέμε, κατάθλιψη, ψυχολογικά, δέν βρίσκουν νόημα στή ζωή τους. Καί ἐπειδή ἔχουν πολύ ἐλεύθερο χρόνο, δέν μποροῦν νά γεμίσουν αὐτό τό κενό καί ψάχνουνε τρόπους γιά νά γεμίσουν τόν ἐλεύθερο χρόνο τους. Ὑπάρχει αὐτό τό ὑπαρξιακό κενό… γιατί ζῶ;… γιατί ὑπάρχω;
– Ποιός εἶναι ὁ σκοπός τῆς ψυχαγωγίας τελικά;
Ἄν τό ψάξουμε βαθιά μέ βάση τό ὅτι εἶναι νά ὁδηγήσουμε τήν ψυχή μας στόν Θεό, θά πρέπει καί ἡ ψυχαγωγία νά ἐξυπηρετεῖ τόν σκοπό μας. Γιά ποιό σκοπό ὑπάρχει ὁ ἄνθρωπος; Τί μᾶς λέει τό Εὐαγγέλιο; Γιατί ἐμεῖς εἴμαστε πιστοί. Πιστεύω στόν Θεό σημαίνει ἐμπιστεύομαι τόν Θεό, παίρνω ὡς ὁδηγό τῆς ζωῆς μου τόν Θεό. Ἕνας λοιπόν πιστός θά πρέπει ὅ,τι κάνει νά τό κάνει γιά νά ἀρέσει στόν Θεό. Λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος «εἴτε τρῶτε εἴτε πίνετε εἴτε τι ποιεῖτε, πάντα εἰς δόξαν Θεοῦ ποιεῖτε» (Α΄ Κορ. 10,31). Εἴτε τρῶτε εἴτε πίνετε εἴτε, θά λέγαμε σήμερα, ψυχαγωγεῖστε – ὄχι διασκεδάζετε, ὄχι διασκορπίζεστε – εἴτε κάνετε ὁτιδήποτε, νά τό κάνετε γιά τήν δόξα τοῦ Θεοῦ.
– Ὁπότε ποιός εἶναι ὁ σκοπός μας;
Λένε οἱ Ἅγιοι Πατέρες, εἶναι νά καθαριστοῦμε ἀπό τίς ἁμαρτίες μας, νά μετανοήσουμε, νά φωτιστοῦμε ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα καί νά φτάσουμε νά ἑνωθοῦμε μέ τόν Θεό, πού οἱ Ἅγιοι τό λένε θέωση. Αὐτά τά πράγματα λοιπόν θά πρέπει νά τά ὑπηρετεῖ καί ἡ ψυχαγωγία. Δέν μπορεῖ νά ξεχνᾶς στίς διακοπές ἤ καί ἐκεῖ πού εἶσαι στό σπίτι σου καί λές νά χαλαρώσω λίγο, τόν σκοπό σου, πού εἶναι ἡ θέωση. Δέν μπορεῖ λ.χ. νά ἀφήσεις τόν πνευματικό κανόνα πού σοῦ ἔχει βάλει ὁ Πνευματικός. Ὅλοι πρέπει νά ἔχουμε Πνευματικό νά ἐξομολογούμαστε καί νά ἔχουμε καί ἕνα πνευματικό πρόγραμμα. Νά κάνουμε τίς προσευχές μας πρωί-βράδυ, στό φαγητό πρίν καί μετά, νά κάνουμε ἐνδεχομένως κάποιες μετάνοιες, λίγο κομποσκοίνι, νά διαβάσουμε τήν παράκληση στήν Παναγία, τούς χαιρετισμούς, τό ἀπόδειπνο. Ὅλα αὐτά εἶναι πολύ γνωστά, ἔτσι δέν εἶναι; Δέν μπορεῖ νά πεῖς στίς διακοπές «θά τά σταματήσω αὐτά», γιατί τότε θά φτάσεις νά κάνεις πολύ κακά πράγματα. Ὅλα αὐτά τί εἶναι; Εἶναι τό φαγητό τῆς ψυχῆς. Ὅταν ὁ διάβολος πείραξε τόν Κύριο, ἀφοῦ εἶχε νηστέψει ὁ Κύριος σαράντα μέρες καί κατά παραχώρηση Θεοῦ πείνασε, τοῦ εἶπε, πές αὐτές οἱ πέτρες ἐδῶ νά γίνουν ψωμιά. Τοῦ ἔκανε ἕνα τέστ, μιά δοκιμασία, Τόν ἔβαλε σέ πειρασμό. Γιά νά δεῖ, ἄν Αὐτός πού ἦταν μπροστά του ἦταν ὁ Θεός. Ὁ διάβολος δέν ἤξερε ἀκριβῶς… ἔβλεπε κάποια πράγματα… Καί Τόν ἔβαλε σ’ ἕναν πειρασμό νά κάνει ἕνα θαῦμα τέτοιο καί συγχρόνως νά ὑποκύψει σ’ αὐτό τόν πειρασμό πού τό λέμε γαστριμαργία, λαιμαργία. Καί ὁ Κύριος τί τοῦ εἶπε; Εἶναι πολύ σημαντικό αὐτό νά τό ξέρουμε. «Οὐκ ἐπ᾿ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος» (Ματθ. 4,4). Δέν ζεῖ ὁ ἄνθρωπος μόνο μέ ψωμί, «ἀλλ᾿ ἐπί παντί ρήματι ἐκπορευομένῳ διά στόματος Θεοῦ». Ἀλλά ζεῖ μέ κάθε ρῆμα, κάθε λόγο -αὐτό θά πεῖ ρῆμα- πού βγαίνει ἀπό τό στόμα τοῦ Θεοῦ.
– Ποιός εἶναι ὁ λόγος πού βγαίνει ἀπό τό στόμα τοῦ Θεοῦ;
Αὐτά πού ἔχουμε στήν Ἁγία Γραφή, αὐτά πού ἔχουμε στήν Ἐκκλησία μας, στούς κανόνες, στά τροπάρια τῆς Ἐκκλησίας πού ψάλλουμε, πού διαβάζουμε, στίς προσευχές μας. Ὅλα αὐτά εἶναι ρῆμα Θεοῦ, εἶναι λόγος Θεοῦ καί αὐτά ὅλα εἶναι τροφή. Ἔτσι ζεῖ ὁ ἄνθρωπος, ὅταν τά διαβάζει καί τά ἐγκολπώνεται ὅλα αὐτά.
Ἔλεγε ἕνας σύγχρονος Ἅγιος, ὁ Ἅγιος Πορφύριος: «Θέλετε νά βρεῖτε τήν χαρά στή ζωή; Νά διαβάζετε Ἁγία Γραφή. Νά ἐκκλησιάζεσθε. Νά πλησιάζετε τόν Χριστό, νά Τόν ἀγαπήσετε. Νά προσέχετε τίς ἀκολουθίες: Ὄρθρο, Ὧρες, Ἑσπερινό, Ἀπόδειπνο κ.λπ., γιατί τά λόγια τους εἶναι γραμμένα ἀπό Ἁγίους. Εἶναι λόγια ἅγια, ἐρωτικά πρός τόν Χριστό, τήν Παναγία μας». Αὐτά δίνουν χαρά ἀληθινή στόν χριστιανό καί ἀληθινή ψυχαγωγία, ξεκούραση.
Βλέπετε, πόσο ἁπλά μπορεῖ κανείς νά ψυχαγωγηθεῖ. Νά πᾶς, ἄς ποῦμε, σ’ ἕναν ἑσπερινό. Πολύ ἀνώτερο νά πᾶς σέ μία Θεία Λειτουργία καθημερινή. Δέν λέω γιά τήν Κυριακή, πού πρέπει νά πηγαίνουμε πάντα. Νά δεῖς ἐκεῖ πόσο θά ξεκουραστεῖς, ἄν ἔχεις πραγματική κοινωνία μέ τόν Θεό, ἄν ἔχεις πραγματική ταπείνωση, ἄν ἔχεις πραγματική πίστη στόν Θεό. Τώρα θά πεῖς: ἐγώ εἶμαι διακοπές, δέν πάω στήν Ἐκκλησία. Πολλές φορές καί τίς Κυριακές δέν πᾶνε στήν Ἐκκλησία, γιατί κάνουν, λένε, διακοπές. Μά ἀκριβῶς οἱ διακοπές εἶναι μιά εὐκαιρία πιό πολύ νά ἐκκλησιαστεῖς. Ἀφοῦ δέν ἐργάζεσαι εἶναι μιά εὐκαιρία πιό πολύ νά πλησιάσεις τόν Θεό, πιό πολύ νά διαβάσεις τό Εὐαγγέλιο, τούς Ἁγίους Πατέρες, νά πᾶς πιό συχνά στήν Ἐκκλησία, γιά νά δώσεις πλούσια τροφή στήν ψυχή σου καί νά ζωογονηθεῖς πνευματικά.
Ἑπομένως, ψυχαγωγοῦμαι δέν σημαίνει ὅτι χάνω τόν σκοπό μου. Σκοπός μας, εἴπαμε, εἶναι ἡ θέωση καί αὐτό θά πρέπει νά τό βάλουμε, ἀδελφοί μου, σάν κύριο σκοπό στήν ζωή μας. Βέβαια, ὁ κόσμος μᾶς ἐκτρέπει, μᾶς λέει ἄλλα πράγματα, μᾶς βάζει ἄλλους σκοπούς, γιατί εἶναι ἕνας κόσμος πεσμένος, δέν εἶναι ἕνας κόσμος ἔτσι ὅπως τόν ἔκανε ὁ Θεός. Εἴμαστε σέ μιά κατάσταση πού εἶναι παρά φύσιν, δέν εἶναι τό φυσικό μας. Τό φυσικό μας ἦταν, ὅταν ζούσαμε στόν Παράδεισο πρίν ἁμαρτήσουμε. Αὐτή ἦταν ἡ φυσιολογική ζωή. Τώρα εἴμαστε σέ μιά παρά φύσιν ζωή καί ὅλα εἶναι διεστραμμένα. Αὐτά πού διδάσκει ὁ κόσμος ὡς σκοπό τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου εἶναι λανθασμένα.
– Τί λέει ὁ κόσμος ὅτι εἶναι σκοπός τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου;
Οἱ ἡδονές, τά χρήματα – ἡ περιουσία καί ἡ δόξα. Αὐτά εἶναι πού σοῦ διδάσκει ὁ κόσμος ὡς σκοπό. Σοῦ λέει νά κάνεις περιουσία, αὐτό ἐκτιμάει ὁ κόσμος. Νά ἔχεις σαρκικές ἀπολαύσεις, νά ἔχεις ἄνετη ζωή, νά εἶσαι πλούσιος, νά ἔχεις ὅ,τι θέλεις. Αὐτό τό θεωρεῖ εὐτυχία. Ἤ νά ἔχεις ἕνα καλό ὄνομα, νά ἔχεις δύναμη, νά ἔχεις τήν ἀγάπη τοῦ κόσμου, τήν δόξα τοῦ κόσμου καί τό θεωρεῖ αὐτό ἐπιτυχία. Ἐνῶ ὁ Χριστός λέει ὅλα αὐτά εἶναι ἀποτυχία. Γιατί; Γιατί δέν ἤρθαμε γιά νά μείνουμε, ἤρθαμε γιά νά φύγουμε. Δέν εἶναι ἐδῶ ὁ σκοπός καί τό τέλος. Ἐδῶ εἶναι ἕνας σταθμός προετοιμασίας γιά τήν αἰώνια ζωή, γιά τήν πραγματική ζωή πού ἀρχίζει μετά τόν θάνατο καί κατεξοχήν θά ἀρχίσει μετά τή Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ μας, ὅπου πλέον θά ἀποκατασταθοῦν οἱ δίκαιοι εἰς ζωήν αἰώνιον καί οἱ ἁμαρτωλοί εἰς κόλασιν αἰώνιον. Ὁ Θεός νά φυλάξοι νά μήν πάει κανένας στήν κόλαση. Ἀλλά οἱ ἄνθρωποι, ἐπειδή δέν πιστεύουν στόν Χριστό, ἐπιλέγουν μόνοι τους νά πᾶνε στήν κόλαση.
– Γιατί κόλαση τί εἶναι;
Τό νά μήν ἀγαπᾶς τόν Χριστό, νά μήν θέλεις νά εἶσαι μέσα στήν Ἐκκλησία, νά μήν θέλεις νά ζεῖς ὅπως λέει ὁ Χριστός.
Πρέπει νά ποῦμε ἐπισης ὅτι πολλοί ἄνθρωποι σήμερα ἔχουν τήν ψυχαγωγία, μᾶλλον τήν διασκέδαση, σάν σκοπό τῆς ζωῆς τους, σάν τήν ὕψιστη δραστηριότητα πού μπορεῖ νά κάνει ὁ ἄνθρωπος. Δέν ὑπάρχει ἀνώτερο πράγμα γιά κάποιους. Ζοῦνε γιά τό Σαββατοκύριακο ἤ γιά τίς διακοπές πού θά πᾶνε μία φορά τόν χρόνο, ἀφοῦ σταματήσουν αὐτή τήν «δουλειά», πού ἔχει γίνει δουλεία, ὑποδούλωση δηλαδή. Ὅμως ἡ ψυχαγωγία δέν πρέπει νά γίνει σκοπός, ἀλλά θά πρέπει νά ὑπηρετεῖ τόν σκοπό, πού εἶναι ἡ θέωση τοῦ ἀνθρώπου καί μπορεῖ νά γίνει μέ πολύ ἁπλά μέσα.
Κάποτε ἕνας κυνηγός εἶχε φτάσει στήν ἔρημο, στό ἀσκητήριο τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου. Ὅπως κυνηγοῦσε, ἔφτασε ἐκεῖ. Ὁ Ἅγιος Ἀντώνιος ζοῦσε στήν Αἴγυπτο. Ἐκεῖ, λοιπόν, εἶδε τό ἑξῆς παράξενο: Εἶδε τόν Ἅγιο Ἀντώνιο μέ τούς ἄλλους ἀσκητές, τούς μαθητές του, νά χαριεντίζεται, κατά κάποιο τρόπο νά παίζουνε! Ὄχι ὅτι κάνανε κάτι ἁμαρτωλό βέβαια. Καί παραξενεύτηκε… λέει: – Καλά καί ὁ Μέγας Ἀντώνιος, αὐτός ὁ μεγάλος ἅγιος καί ἀσκητής νά κάνει αὐτά τά πράγματα; Καί τοῦ τό εἶπε κιόλας. Λέει: – Γέροντα, μέ σκανδάλισες. Τί εἶναι αὐτά πού κάνεις; Κάνεις κι ἐσύ ̔ἀστειάκιαʾ; Τοῦ λέει τότε ὁ Ἅγιος Ἀντώνιος: – Γιά τέντωσε τό τόξο σου. Κυνηγοῦσε μέ τόξο. Τό τέντωσε αὐτός. Τοῦ λέει: – Τέντωσέ το λίγο ἀκόμα. Τό τέντωσε λίγο ἀκόμα. – Ἀκόμα λίγο, τοῦ λέει. – Ἔ, δέν γίνεται ἄλλο, λέει. Ἅμα τό τεντώσω κι ἄλλο, θά σπάσει. – Ἔτσι, λέει, εἶναι καί οἱ ἀδελφοί. Χρειάζεται καί μία χαλάρωση ἀπό τήν πνευματική ἄσκηση, ἀπό τήν προσπάθεια τήν πνευματική. Αὐτό κάνω καί ἐγώ. Τό ὑπερβολικό τέντωμα κουράζει καί ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἔχουμε αὐτή τήν ἀνάγκη λίγο νά χαλαρώσουμε. Ἀλλά προσοχή, χωρίς νά χάνουμε τόν σκοπό μας! Ποτέ δέν πρέπει νά χάνουμε ἀπό τήν σκέψη μας καί ἀπό τήν καρδιά μας αὐτή τήν ἐπιθυμία γιά τόν Θεό, ἀλλά καί τήν αἴσθηση τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός δηλαδή νομίζεις δέν σέ βλέπει παντοῦ καί πάντοτε; Πάντοτε μᾶς βλέπει. Εἶναι πανταχοῦ παρών καί τά πάντα πληρῶν. Καί πάντοτε πρέπει νά σκεφτόμαστε ὅτι εἶναι παρών ὁ Θεός πρίν ποῦμε κάτι, πρίν κάνουμε κάτι, πρίν ἀκόμα σκεφτοῦμε καί κάτι, γιατί ὁ Θεός γνωρίζει καί τίς σκέψεις μας, ὄχι μόνο τί κάνουμε ἤ τί λέμε.
Νά σᾶς δώσω ἕνα παράδειγμα ἀπό τόν Ἅγιο Πορφύριο, γιά νά δοῦμε πῶς ὁ Ἅγιος αὐτός μᾶς διδάσκει, ὅτι μποροῦμε νά χαιρόμαστε μέ πολύ ἁπλά πράγματα. Κοιτάξτε τί λέει. «Νά χαίρεστε ὅσα μᾶς περιβάλλουν», ὅσα εἶναι γύρω μας καί μᾶς περιβάλλουν, τό περιβάλλον μας. «Ὅλα μᾶς διδάσκουν καί μᾶς ὁδηγοῦν στόν Θεό». Δέν ξέρω, ἄν ἔχετε σταθεῖ νά δεῖτε τόν οὐρανό. Τά σύννεφα πῶς κινοῦνται, ξέρετε τί ὡραία ψυχαγωγία εἶναι; Ὡραιότατη. Νομίζει κανείς ὅτι εἶναι πάντα ἴδιος. Δέν εἶναι καθόλου ἴδιος, συνεχῶς ἀλλάζει. Ἀλλά ἀλλάζει μέ ἕναν ὄμορφο, γλυκό τρόπο, ἁπαλό. Ὄχι αὐτό τό ἐξωφρενικό πού ζοῦμε πολλές φορές στήν τηλεόραση κ.λ.π. καί εἶναι μία τρέλα, ἡ λεγόμενη διασκέδαση. Πολλοί τό λένε «θέλω τρέλα». Ζητᾶνε μιά ἔκσταση, νά βγοῦνε ἀπό τόν ἑαυτό τους. Ἐνῶ, βλέπετε ὁ Θεός μᾶς ἔφτιαξε ἕναν κόσμο ὑπέροχο καί βλέποντάς τον καί ἀπολαμβάνοντάς τον νά ξεκουράζεσαι. Ἔχετε δεῖ τήν θάλασσα; Νά σταθεῖς λίγο νά δεῖς τήν θάλασσα, νά περπατήσεις δίπλα στήν θάλασσα ἤρεμα, ἥσυχα καί νά βλέπεις ἐκεῖ αὐτή τήν ἀπεραντοσύνη καί αὐτή τήν ὀμορφιά τοῦ Θεοῦ! Δέν εἶναι αὐτό ξεκούραση; Νά ξυπνήσεις τό πρωί καί νά δεῖς πῶς βγαίνει ὁ ἥλιος. Πῶς ἀνατέλει αὐτός ὁ ἥλιος! Τό λέει πάλι σ’ ἕνα σημεῖο ὁ Ἅγιος Πορφύριος αὐτό. Καί νά δοξάσεις τόν Θεό. Ἀλλά προσοχή, νά μήν τά κάνεις αὐτά εἴδωλα, νά μήν λατρέψεις αὐτά καθαυτά, ἀλλά πίσω ἀπό αὐτά νά δεῖς τόν Δημιουργό.
«Ὅλα γύρω μας εἶναι σταλαγματιές τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ». Τί ὡραῖο αὐτό! Ὁ Θεός ἔχει βάλει σέ καθετί ἀπό αὐτά πού ἔχει φτιάξει τήν ἀγάπη Του γιά τόν ἄνθρωπο. Λένε πολύ ὡραῖα οἱ ἅγιοι Πατέρες: Πότε φτιάχτηκε ὁ ἄνθρωπος; Δέν φτιάχτηκε τήν πρώτη ἡμέρα τῆς Δημιουργίας. Τήν πρώτη ἡμέρα, λέει ἡ Ἁγία Γραφή, εἶπε ὁ Θεός καί ἔγινε φῶς, «ἐγένετο φῶς» (Γεν. 1,3). Ὁ ἄνθρωπος φτιάχτηκε τήν ἕκτη ἡμέρα, τελευταῖος. Γιατί; Γιατί ἤθελε ὁ Θεός νά φτιάξει πρῶτα τό παλάτι, ἔνα ὡραιότατο παλάτι, τό σύμπαν, τούς πλανῆτες, τή γῆ, τά δέντρα, τά πουλιά, τά ποτάμια, τίς θάλασσες καί μετά βάζει μέσα σάν πριγκιπόπουλο τόν ἄνθρωπο. Κάνει τελευταῖο τόν ἄνθρωπο, γιά νά τοῦ δείξει πόσο τόν ἀγαπάει.
Γι’ αὐτό, λέει ἐδῶ ὁ Ἅγιος Πορφύριος, ὅτι ὅλα εἶναι σταγμαλατιές τῆς ἀγάπης. «Καί τά ἔμψυχα καί τά ἄψυχα καί τά φυτά καί τά ζῶα καί τά πουλιά καί τά βουνά καί ἡ θάλασσα καί τό ἡλιοβασίλεμα καί ὁ ἔναστρος οὐρανός». Γιά βγές τό βράδυ νά δεῖς τόν οὐρανό, νά δεῖς τί ὡραῖο πράγμα εἶναι αὐτό… Αὐτό κι ἄν δέν εἶναι ψυχαγωγία! «Εἶναι οἱ μικρές ἀγάπες, μέσα ἀπ’ τίς ὁποῖες φθάνομε στή μεγάλη Ἀγάπη, τόν Χριστό». Νά, τώρα, καί ἐκεῖ πού βλέπεις ὅλα αὐτά, μή χάσεις τόν σκοπό σου, λέει ὁ Ἅγιος, νά βλέπεις πίσω ἀπό αὐτά τόν Δημιουργό. Καί ξερετε, μπορεῖ νά κάνει κανείς καί Θεολογία, δηλαδή νά στοχαστεῖ καί νά προσευχηθεῖ ἀκόμα πιό βαθιά καί συνειδητά. Γιατί; Διότι ὅλα αὐτά πού βλέπουμε, πού ὑπάρχουν στό σύμπαν, τί φανερώνουν; Φανερώνουν τίς ἰδιότητες τοῦ Θεοῦ. Μιά ἰδιότητα τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ σοφία. Ἄν δεῖς, λοιπόν, ὅλα αὐτά πού ὑπάρχουν γύρω μας, ἤ ἀκόμα ἄν δεῖς μέσα στόν χρόνο, σ’ ἕνα ἔτος, αὐτή τήν ἐναλλαγή τῶν ἐποχῶν, καμιά μέρα δέν εἶναι ἴδια μέ τήν ἄλλη. Καμιά μέρα! Ὅλα συνεχῶς, ὄμορφα, γλυκά, μεταβάλλονται καί ὑπάρχει αὐτή ἡ ἐναλλαγή, ἡ ἡμέρα, ἡ νύχτα, ἡ ἄνοιξη, τό καλοκαίρι τό φθινόπωρο, ὁ χειμώνας. Ἡ ἡμέρα μεγαλώνει, μικραίνει.. Μετά βλέπεις τό σύμπαν, οἱ πλανῆτες κινοῦνται γύρω ἀπ’ τόν ἥλιο, τό ἡλιακό σύστημα ὅλο.. Ὁ γαλαξίας ὁ δικός μας κινεῖται. Ὅλοι οἱ γαλαξίες κινοῦνται. Ἕνα ὑπέροχο… μιά τεράστια καί ἄφθαστη σοφία εἶναι ἀποτυπωμένη μέσα στή Δημιουργία τοῦ Θεοῦ. Αὐτό, λοιπόν, σέ κάνει καί σένα νά καταλαβαίνεις καλύτερα τόν Θεό καί νά λές «γιά κοίταξε, τί σοφία ἔχει ἕνα φυλλαράκι… ἤ ἕνα φτερό μιᾶς πεταλούδας. Ἅμα αὐτό εἶναι τόσο ὡραῖο, τόσο τέλειο, πόσο ὡραῖος, πόσο σοφός θά εἶναι Αὐτός πού τό ἔφτιαξε; Γιατί, αὐτό δέν ἔγινε μόνο του. Ἀπό τό τίποτα δέν γίνεται τίποτα. Εἶναι ἁπλά πράγματα. Λένε, ἡ φύση τό ἔκανε. Ποιά φύση; Τί εἶναι ἡ φύση; Πρέπει νά τό ἔφτιαξε κάποιος πού ἔχει λογική καί σοφία. Τί εἶναι ἡ φύση; Κανένα ἀπρόσωπο, ἀκαθόριστο ὄν; Κανένα τέρας πού φτιάχνει πράγματα; Ὁ Θεός εἶναι πού τά ἔφτιαξε ὅλα αὐτά καί ἔβαλε στό καθένα τήν σοφία Του καί μπορεῖς νά τήν βλέπεις.
Λένε ἀκόμα οἱ ἐπιστήμονες ὅτι σέ κάθε μόριο, σέ κάθε γραμμάριο ὕλης, ὑπάρχει τεράστια ἐνέργεια. Αὐτό πού, δυστυχῶς, ὁ ἄνθρωπος τό χρησιμοποιεῖ καί γιά κακούς σκοπούς, ἡ λεγόμενη πυρηνική ἐνέργεια, ἀτομική ἐνέργεια. Ἀπό ἕνα γραμμάριο ὕλης μπορεῖς νά παράγεις τεράστιες ποσότητες ἐνέργειας καί νά κινήσεις ἐργοστάσια, ἀλλά καί νά σκοτώσεις χιλιάδες ἀνθρώπους… δυστυχῶς.
Τί φανερώνει ὅμως αὐτό; Ὅτι αὐτή τήν ἐνέργεια πού ὑπάρχει συσσωρευμένη μέσα σ’ αὐτό τό γραμμάριο τῆς ὕλης, κάποιος τήν ἔβαλε ἐκεῖ. Ἄν, λοιπόν, μέσα στό γραμμάριο αὐτό τῆς ὕλης ὑπάρχει τόση ἐνέργεια, τόση δύναμη, πόσο πιό δυνατός εἶναι Αὐτός πού τά ἔφτιαξε ὅλα αὐτά; Καί ἀνάγεσαι στήν ἔννοια τῆς παντοδυναμίας τοῦ Θεοῦ. Ἄν ὑπάρχει τόση ἐνέργεια μέσα στά δημιουργήματα, πόσο πιό δυνατός θά εἶναι Αὐτός πού τά ἔφτιαξε! Πάνσοφος, παντοδύναμος! Μετά βλέπεις καί τήν ὡραιότητα πού ὑπάρχει σ’ ὅλη αὐτή τήν Δημιουργία καί λές «ἄν αὐτά εἶναι τόσο ὡραῖα, πόσο πιό ὡραῖος, «κάλλει ὡραῖος» εἶναι ὁ Δημιουργός! Ὁπότε, βλέποντας ὅλα αὐτά, τί κάνεις; Ἀνεβαίνεις στήν ἔννοια τοῦ Θεοῦ. Νά ἡ ἀληθινή ψυχαγωγία! Βλέπετε; Μέσα ἀπό τήν Δημιουργία ἔχει φροντίσει ὁ καλός μας Πατέρας, ὁ Θεός, νά μᾶς ὁδηγεῖ στόν Ἴδιο, στόν ἑαυτό Του. Ὄχι γιά Ἐκεῖνον. Δέν ἔχει ἀνάγκη Ἐκεῖνος, ἐμεῖς ἔχουμε ἀνάγκη ἀπό Ἐκεῖνον. Ἐκεῖνος, ἔτσι ὅπως εἶναι καί ἔτσι ὅπως ἦταν πρίν ἀπό μᾶς, εἶχε ἄπειρη μακαριότητα. Ἀλλά ἀπό ἄπειρη ἀγάπη ἔφτιαξε καί μᾶς τούς ἀνθρώπους καί λέει «παιδιά Μου, θέλω νά εἶμαι μαζί σας» καί προσπαθεῖ νά μᾶς ἑλκύσει μέσα ἀπό τήν κτίση ὅλη, ἀπό ὅλη αὐτή τήν ὀμορφιά, γιά νά χαιρόμαστε κι ἐμεῖς μαζί Του τή δική Του ζωή. Γι’ αὐτό λέει κάπου στήν Ἁγία Γραφή «ἡ τρυφή μου», δηλαδή τό γλέντι μου, ἡ χαρά μου, «μετά τῶν υἱῶν τῶν ἀνθρώπων» (πρβλ. Παρ. 8,31) εἶναι νά εἶμαι μέ τούς ἀνθρώπους. Φανταστεῖτε! Ἡ χαρά τοῦ Θεοῦ εἶναι νά εἶναι μαζί μας καί ἐμεῖς λέμε ̔ὄχι δέν Σέ θέλωʾ. Ἕναν Πατέρα πανάγαθο, παντοδύναμο, πάνσοφο, κάλλει ὡραῖο ὑπέρ πάντα κάλλος, παραπάνω ἀπό κάθε ὀμορφιά εἶναι ὁ Θεός, καί ἐμεῖς λέμε, ὄχι δέν Σέ θέλω. Μπορεῖ νά τό πεῖ ὁ ἄνθρωπος; Μπορεῖ, γιατί ἔχει φτιαχτεῖ ἀπό τόν Θεό ἐλεύθερος, αὐτεξούσιος καί ὁ Θεός σέβεται τήν ἐλευθερία. Ἀλλά εἶναι κρίμα. Γιατί λοιπόν νά ψάχνουμε ἀλλοῦ τήν χαρά -πού δέν ὑπάρχει- καί νά ὁδηγοῦμε τήν ψυχή μας, νά ψυχαγωγούμαστε, μέ λανθασμένο τρόπο; Ἐνῶ ἡ ἀληθινή ψυχαγωγία τελικά εἶναι ὁ Θεός. Αὐτή δέν εἶναι ἡ ἀληθινή ψυχαγωγία; Ἀφοῦ μέσα στόν Θεό εἶναι ἡ χαρά, ἡ εἰρήνη.. Ὅλα αὐτά πού ψάχνουμε εἶναι ὁ Θεός.
Ἔβαλε λοιπόν ὁ Θεός, λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, σέ ὅλα σταγμαλατιές τῆς ἀγάπης Του. Εἶναι οἱ μικρές ἀγάπες μέσα ἀπό τίς ὁποῖες φτάνουμε στήν μεγάλη ἀγάπη πού εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. Γι’ αὐτό οἱ ἅγιοι Πατέρες μιλᾶνε γιά λόγους, γιά τούς λόγους τοῦ Θεοῦ, πού ὑπάρχουν μέσα σέ καθετί. Ὁ λόγος εἶναι γιατί ὑπάρχει κάτι, ποιός τό ἔφτιαξε καί γιά ποιό σκοπό ὑπάρχει. Οἱ λόγοι τῶν ὄντων, ὅπως ἴσως ἔχετε ἀκούσει ἀπό τήν Θεολογία. Ὅταν κανείς βλέπει μέ τέτοια μάτια τήν Δημιουργία, βλέπει τούς λόγους τῶν ὄντων, βλέπει δηλαδή γιατί ὑπάρχει τό καθετί καί ποιός εἶναι ὁ σκοπός πού ὑπάρχει. Τελικά, καθετί ὑπάρχει ἐξαιτίας τοῦ Χριστοῦ καί ὁ σκοπός πού ὑπάρχει εἶναι πάλι ὁ Χριστός.
Ξέρετε, ὅτι ὅλοι θά ἀφθαρτιστοῦμε; Δηλαδή, θά γίνουμε ὅπως ὁ Θεός. Ὄχι μόνο οἱ ἄνθρωποι καί ὅλη ἡ κτίση θά γίνει ἄφθαρτη, θά θεωθεῖ. Ὅλα θά ἑνωθοῦν μέ τόν Θεό. Ἀλλά, προσέξτε, ὅσοι ἀπό τούς ἀνθρώπους καί τούς ἀγγέλους δέν ἀγάπησαν τόν Θεό, ναί μέν θά γίνουν κι αὐτοί ἄφθαρτοι, ἀλλά δέν θά ἔχουν κοινωνία μέσα στήν χαρά τοῦ Θεοῦ. Θά ζοῦνε τήν κόλαση, τήν ἀπουσία τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ. Θά εἶναι ἄφθαρτοι μέ τό σῶμα τους. Τό σῶμα ὅλων τῶν ἀνθρώπων θά γίνει ἄφθαρτο. Γι’ αὐτό δέν εἶναι λύση αὐτό πού λένε κάποιοι νά αὐτοκτονήσω, νά πεθάνω, νά ἐξαφανιστῶ. Δέν θά ἐξαφανιστεῖς. Δέν μπορεῖς νά ἐξαφανιστεῖς. Ἡ λύση δέν εἶναι αὐτή. Ἡ λύση εἶναι νά ἑνωθεῖς μέ τόν Χριστό ἐδῶ καί τώρα, νά βρεῖς τόν Χριστό, νά μετανοήσεις, ὁπότε, ὅταν ὁ Χριστός μας στήν Δευτέρα Παρουσία θά μᾶς κάνει ὅλους ἄφθαρτους καί θά μᾶς δώσει πάλι τά σώματά μας, ἄφθαρτα ὅμως, ὅπως εἶναι τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ τό ἀναστημένο, νά εἶσαι μέ τόν Χριστό.
Ἡ λύση ὅλων τῶν προβλημάτων τῶν ἀνθρώπων εἶναι ὁ Χριστός. Σήμερα ζοῦμε σ’ ἕναν κόσμο πού δέν ἀκούγεται καθόλου τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ. Ἄν γράψετε στό ἴντερνετ τήν λέξη ψυχαγωγία οὔτε μιά φορά δέν λένε τήν λέξη Χριστός. Λένε «νά ἔχεις καλή ψυχαγωγία.. νά ἔχεις ἀξίες.. νά μήν σπαταλᾶς τόν χρόνο σου…». Ναί, ἀλλά… ποιός θά σοῦ δώσει τήν σωστή ὁδηγία; Μόνο ὁ Χριστός. Δέν ὑπάρχουν ἀφηρημένες ἀξίες καί ἰδανικά. Ζεῖ ὁ ἄνθρωπος μ’ αὐτά;… Οἱ σύγχρονοι ἄνθρωποι τό ἔχουμε πάθει αὐτό, γιατί ἔχουμε αὐτονομηθεῖ καί νομίζουμε ὅτι μποροῦμε νά ζοῦμε χωρίς τόν Χριστό καί νά βροῦμε τήν χαρά μας χωρίς τόν Θεό, χωρίς τόν Χριστό. Αὐτό εἶναι μεγάλη πλάνη. Χαρά χωρίς Χριστό δέν ὑπάρχει, χωρίς Ἅγιο Πνεῦμα. «Καρπός τοῦ Πνεύματος εἶναι ἡ χαρά, ἡ ἀγάπη, ἡ εἰρήνη» (Γαλ. 5,22).
«Τά λουλούδια γιά παράδειγμα», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «ἔχουν τήν χάρη τους, μᾶς διδάσκουν μέ τό ἄρωμά τους, μέ τό μεγαλεῖο τους. Μᾶς μιλοῦν γιά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Σκορποῦν τό ἄρωμά τους, τήν ὀμορφιά τους σέ ἁμαρτωλούς καί δικαίους». Μᾶς δείχνουν τόν δρόμο γιά τόν Θεό ὅλα τά ὄντα. Γι’ αὐτό ὁ δρόμος πού πήραμε εἶναι λανθασμένος. Ξέρετε ἀπό πότε πήραμε αὐτό τόν δρόμο; Ἀπό τότε πού ἁμαρτήσαμε στόν Παράδεισο. Ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα πίστεψαν αὐτό τό ψέμα τοῦ διαβόλου.
– Ποιό εἶναι τό ψέμα τοῦ διαβόλου;
Ὅτι μπορεῖς νά γίνεις θεός, σάν θεός, χωρίς τόν Θεό. Δέν χρειάζεται νά κάνεις ὑπακοή στόν Θεό, στίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, στίς ὁδηγίες τοῦ Θεοῦ. Νά τρῶς τούς καρπούς – πού εἶναι πάλι τοῦ Θεοῦ – καί νά μήν ὑπολογίζεις Αὐτόν πού ἔφτιαξε τούς καρπούς. Αὐτό δέν κάνουμε ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι; Ἐμεῖς τήν φτιάξαμε τήν Δημιουργία; Ὄχι, ὁ Θεός τά ἔκανε ὅλα αὐτά, τά δέντρα, τά ζῶα, τά φυτά, ὅλα αὐτά τά ὡραῖα. Καί ἐμεῖς μπαίνουμε μέσα σάν ληστές ν’ ἁρπάξουμε ὅ,τι μποροῦμε, νά ἀπολαύσουμε καί νά γίνουμε σάν θεοί, ἀλλά χωρίς τόν Θεό. Τό ἴδιο λάθος μέ τόν Ἀδάμ καί τήν Εὔα κάνουμε κι ἐμεῖς. Πῆρε ἡ Εὕα τόν καρπό καί ἔφαγε, παρακούοντας τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ, ἔδωσε καί στόν Ἀδάμ, τήν ἄκουσε καί ὁ Ἀδάμ, ἀντί νά τή συνετίσει, νά τῆς πεῖ τί εἶναι αὐτά πού κάνεις καί χάσανε τόν παράδεισο, τόν ἐπίγειο τότε παράδεισο, γιατί ἐκεῖνος ὁ παράδεισος ἦταν στή γῆ, κάπου στή Μεσοποταμία.
Τώρα, ἀδελφοί μου, ὁ Χριστός μᾶς βρῆκε πάλι, ἔγινε Ἐκεῖνος ἄνθρωπος, μᾶς ἀναζήτησε καί μᾶς δείχνει τόν δρόμο γιά τόν ἀληθινό, τόν τέλειο Παράδεισο, γιά ἐκεῖ πού θά ἔφταναν ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα, ἄν δέν ἁμάρταναν. Προσοχή μή χάσουμε αὐτόν τόν δρόμο. Εἶναι κρίμα. Ἔκανε τόσο μεγάλη θυσία ὁ Χριστός μας, σταυρώθηκε γιά μᾶς, γιά νά μᾶς ἐπαναφέρει καί νά μᾶς πεῖ «παιδιά μου, κοιτάξτε, παρόλο πού ἐσεῖς Μέ παρακούσατε, Μέ περιφρονήσατε, νομίσατε ὅτι μπορεῖτε μόνοι σας, Ἐγώ δέν σᾶς ἐγκαταλείπω, ἔρχομαι πάλι καί σᾶς λέω τόν δρόμο. Ἐγώ εἶμαι ὁ δρόμος». «Ἐγώ εἰμι ἡ ὁδός» (Ἰω. 14,6). Θέλεις νά βρεῖς τήν χαρά καί τήν εὐτυχία; Ἐγώ εἶμαι ἡ ὁδός. Δηλαδή Ἐγώ εἶμαι ὁ τρόπος, Ἐγώ εἶμαι καί τό τέρμα, μαζί μέ τόν Πατέρα καί τό Ἅγιο Πνεῦμα, ἡ Ἁγία Τριάδα. Χωρίς Ἐμένα δέν μπορεῖτε νά κάνετε τίποτε, «χωρίς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν» (Ἰω. 15,5). Κι, ὅμως , ὑπάρχουν καί σήμερα ἄνθρωποι, δυστυχῶς πάρα πολλοί, πού λένε, ἐγώ θά τά κάνω μόνος μου, ἐγώ μπορῶ μόνος μου. Δέν μποροῦμε τίποτα νά κάνουμε μόνοι μας.
Ἄς ἀγαπήσουμε, λοιπόν, ἀδελφοί μου, τόν Χριστό καί ἄς κάνουμε τήν ἀληθινή ψυχαγωγία, ἄς ὁδηγοῦμε δηλαδή τήν ψυχή μας στόν Χριστό μας. Λέει πάλι ὁ Ἅγιος Πορφύριος πολύ ὡραῖα «Νά ἐκμεταλλεύεστε τίς ὡραῖες στιγμές. Οἱ ὡραῖες στιγμές προδιαθέτουν τή ψυχή σέ προσευχή, τήν καθιστοῦν λεπτή, εὐγενική, ποιητική. Ξυπνῆστε τό πρωί, νά δεῖτε τόν βασιλέα ἥλιο νά βγαίνει ὁλοπόρφυρος ἀπ’ τό πέλαγος». Θά ἔχετε δεῖ πῶς βγαίνει ὁ δίσκος τοῦ ἡλίου ἀπό τό πέλαγος. Ὡραιότατη εἰκόνα, ψυχαγωγικότατη. «Ὅταν σᾶς ἐνθουσιάζει ἕνα ὡραῖο τοπίο, ἕνα ἐκκλησάκι, κάτι ὡραῖο, νά μή μένετε ἐκεῖ, νά πηγαίνετε πέραν αὐτοῦ, νά προχωρεῖτε σέ δοξολογία γιά ὅλα τά ὡραῖα, γιά νά ζεῖτε τόν μόνον Ὡραῖον». Ὁ μόνος Ὡραῖος εἶναι ὁ Χριστός, ὁ «κάλλει Ὡραῖος». Ὅλα εἶναι καλά, ὅταν μᾶς ὁδηγοῦν στόν Χριστό.
«Νά παρατηρεῖτε», λέει ὁ Ἅγιος καί «ὅσα ἔφτιαξε ὁ ἄνθρωπος». Προσέξτε, καί ἀπό αὐτά μποροῦμε νά ψυχαγωγηθοῦμε. Σήμερα, ἔχουμε ἄς ποῦμε τήν τεχνολογία, τήν ἐπιστήμη, αὐτές τίς πόλεις, βλέπεις μία ὀμορφιά καί θαυμάζεις. Πολλοί θά ἔχετε πετάξει μέ ἀεροπλάνο, βλέπει κανείς ἀπό πάνω ὅλο αὐτό τό μεγαλεῖο… Ὡραῖο εἶναι αὐτό. Ἀλλά μή μένεις σ’ αὐτό. Μήν κάνεις θεό τόν ἑαυτό σου. Μήν πεῖς αὐτά εἶναι ἔργα τῶν χειρῶν μου, ἀλλά νά πεῖς, δόξα τῷ Θεῷ. Πῶς ὁ Θεός φώτισε τόν ἄνθρωπο νά φτιάξει αὐτά τά πράγματα!
Γι’ αὐτό λέει ὁ Ἅγιος «Νά παρατηρεῖτε τά σπίτια, τά κτίρια, μεγάλα ἤ μικρά, τίς πόλεις, τά χωριά, τούς ἀνθρώπους, τόν πολιτισμό τους. Νά ρωτᾶτε, νά ὁλοκληρώνετε τίς γνώσεις σας γιά τό καθετί, νά μή στέκεστε ἀδιάφοροι. Αὐτό σᾶς βοηθάει σέ βαθύτερη μελέτη τῶν θαυμασίων τοῦ Θεοῦ». Μέσα ἀπό τά ἔργα τῶν ἀνθρώπων βλέπει κανείς τή χάρη καί τή σοφία τοῦ Θεοῦ, γιατί ὁ Θεός φώτισε τούς ἀνθρώπους καί τά ἔκαναν ὅλα αὐτά. «Γίνονται ὅλα εὐκαιρίες νά συνδεόμαστε μέ ὅλα καί μέ ὅλους. Γίνονται αἰτίες εὐχαριστίας καί δεήσεως στόν Κύριο τοῦ παντός». Παρακαλεῖς τόν Θεό, δοξάζεις τόν Θεό καί λες ̔Θεέ μου, ἐσύ πού ἐλεεῖς καί μᾶς φωτίζεις καί φτιάχνουμε αὐτά τά πράγματα, δῶσε μας καί μετάνοια, φώτισε ὅλους αὐτούς τούς ἀνθρώπους νά ἔρθουν κοντά Σου, νά βροῦνε καί τήν πληρότητα τῆς ζωῆς τους. Γιατί, ξέρετε, ὁ ἄνθρωπος σήμερα, ἔχει γίνει εἰδωλολάτρης καί ἀντί νά λατρεύει τόν Θεό, λατρεύει τόν ἑαυτό του καί ἔχει κάνει αὐτό πού λέει ὁ Μεγάλος Κανόνας «αὐτείδωλο». Ἔχει γίνει ὁ ἴδιος εἴδωλο καί λατρεύει καί προσκυνάει τά ἔργα τῶν χειρῶν του. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι σήμερα πού εἶναι κολλημένοι σ’ αὐτά πού ἔχουν καί μήν τυχόν καί χάσουν κάτι, τά χρήματα, τό αὐτοκίνητο, τό σπίτι, εἶναι ὁ θεός τους. Φοβερό πράγμα, φοβερή ἁμαρτία! Θά πρέπει ὅλα αὐτά νά σέ ἀνεβάζουν στόν Θεό.
«Νά ζεῖτε μέσα σέ ὅλα, στή φύση, στά πάντα. Ἡ φύση εἶναι τό μυστικό Εὐαγγέλιο». Εἶναι τό βιβλίο πού σοῦ γράφει γιά τόν Θεό. «Ὅταν, ὅμως, δέν ἔχει κανείς ἐσωτερική χάρι, δέν τόν ὠφελεῖ ἡ φύση», γιατί μετά λατρεύει τήν φύση, γίνεται εἰδωλολάτρης. Στήν ἐποχή μας ὑπάρχει αὐτό τό κίνημα τῆς οἰκολογίας, πού μιλάει γιά τό περιβάλλον, νά εἴμαστε οἰκολογικοί ἄνθρωποι, νά προσέχουμε τό περιβάλλον… Δέν ὠφελεῖ αὐτό, ἄν δέν τό συνδέσουμε μέ τόν Χριστό.
– Ξέρετε ποῦ παραπέμπει αὐτό τό κίνημα χωρίς Χριστό;
Παραπέμπει σ’ αὐτό πού λέει ἡ Νέα Ἐποχή: μιά θεότητα πού προωθοῦν σιγά-σιγά, τή γῆ, «γαῖα» τό λένε. Εἶναι ἡ ἀρχαία Δήμητρα. Τί ἦταν ἡ ἀρχαία Δήμητρα; Ἀπό τό: γῆ – μήτηρ, ἡ μητέρα γῆ. Γῆ – μήτηρ: Δήμητρα. Ἦταν ἡ λατρεία τῆς γῆς. Ἡ θεότητα τῆς γῆς. Ἐκεῖ θέλουν νά μᾶς πᾶνε κάποιοι σήμερα, νά λατρέψουμε πάλι τήν φύση. Δέν ὠφελεῖ ἡ φύση, ἄν δέν μᾶς ὁδηγεῖ στόν Θεό. Τήν κάνουμε εἴδωλο καί νομίζουμε ὅτι ὅλα εἶναι ἀπό ἐκεῖ. Ὄχι! Ἡ φύση καί ὅλα εἶναι ἀπό τόν Θεό. Ἄν λοιπόν κανείς δέν ἔχει ἐσωτερική χάρη, λέει, δέν τόν ὠφελεῖ ἡ φύση. «Ἡ φύση μᾶς ξυπνάει, ἀλλά δέν μπορεῖ νά μᾶς πάει στόν Παράδεισο». Μᾶς ξυπνάει… βλέπεις κάτι ὡραῖο καί σοῦ λέει ̔κοίταξε, ἄν ἐγώ εἶμαι τόσο ὡραῖο, ὁ οὐρανός, ἡ θάλασσα… πόσο πιό ὡραῖος εἶναι Αὐτός πού μέ ἔφτιαξε. Ξύπνα! ʾ. Ἀλλά, βλέπετε, ἐμεῖς τόσο διαστραφήκαμε πού λατρέψαμε αὐτά καθαυτά τά πράγματα, τά κτίσματα καί ξεχάσαμε τόν Δημιουργό.
«Ὁ πνευματέμφορος, αὐτός πού ἔχει τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, προσέχει ὅπου περνάει, εἶναι ὅλα μάτια, ὅλο ὄσφρηση». Χαίρεται δηλαδή τά πάντα, γιατί πίσω ἀπό ὅλα βλέπει τόν Θεό. Ἐνῶ ὁ ἄνθρωπος πού δέν ἀγαπάει τόν Θεό, δέν χαίρεται τίποτε. Δέν χαίρεται μ’ αὐτά τά ἁπλά, τά καθημερινά πού λέμε καί ζεῖ μιά ρουτίνα. Βαριέται… Ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ τά προσέχει ὅλα. «Ὅλες του οἱ αἰσθήσεις ζοῦνε, ἀλλά ζοῦνε μέ τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ἀλλιώτικος. Ὅλα τά βλέπει κι ὅλα τά ἀκούει. Βλέπει τά πουλιά τήν πέτρα, τήν πεταλούδα… Περνάει ἀπό κάπου, αἰσθάνεται τό καθετί, ἕνα ἄρωμα γιά παράδειγμα. Ζεῖ μέσα σέ ὅλα, στίς πεταλοῦδες, στίς μέλισσες κ.λ.π. Ἡ χάρις τόν κάνει νά εἶναι προσεκτικός. Θέλει νά εἶναι μαζί μέ ὅλα» καί προπάντων βέβαια μέ τούς ἀνθρώπους. Χαίρεται τήν παρουσία τῶν ἀνθρώπων. Χαίρεται ἀληθινά τήν κοινωνία μέ τούς ἄλλους. Ἐνῶ ὁ ἄνθρωπος πού εἶναι μακριά ἀπό τόν Θεό, δέν χαίρεται τίποτε. Ἔλεγε ἕνας ἄθεος φιλόσοφος, ὁ Σάρτρ «ὁ ἄλλος εἶναι ἡ κόλασή μου»… φανταστεῖτε ποῦ μπορεῖ νά φτάσει ὁ ἄνθρωπος! Νά βλέπει τόν συνάνθρωπο σάν κόλαση. Καί τοῦ ἀπάντησε ἕνας χριστιανός «ὁ ἄλλος εἶναι ὁ ἀδελφός μου».
– Βλέπετε, πόσο μᾶς ἀλλάζει ὁ Χριστός;
Γιά ἕναν ἄθεο, γιά ἕναν ἄπιστο, ὁ ἄλλος εἶναι ἡ κόλαση. Δέν θέλει νά κοινωνήσει μέ κανέναν, γιατί δέν ἀγαπάει κανέναν. Ἀφοῦ δέν ἀγαπάει τόν Θεό, δέν μπορεῖ ν’ ἀγαπήσει κανέναν. Γιατί, γιά ν’ ἀγαπήσεις τόν ἄλλον, θά πρέπει ν’ ἀδειάσεις ἀπό τό ἐγώ σου. Ἀλλά δέν μπορεῖς ν’ ἀδειάσεις ἀπό τό ἐγώ σου χωρίς νά σέ βοηθήσει ὁ Χριστός. Μόνοι μας δέν μποροῦμε νά πατήσουμε τόν ἐγωισμό μας. Γι’ αὐτό ὁ ἄνθρωπος, πού εἶναι μακριά ἀπό τόν Θεό, βιώνει μιά ἀπέραντη μοναξιά. Θά ἔχετε ἀκούσει ἀνθρώπους πού λένε «δέν μ’ ἀγαπάει κανένας, εἶμαι μόνος μου» καί τούς πιάνει κατάθλιψη καί ἀπελπισία. Γιατί τό βιώνουν αὐτό; Διότι οἱ ἴδιοι δέν ἀγαπᾶνε πρῶτα τόν Θεό, ὁπότε δέν μποροῦν ν’ ἀγαπήσουν καί κανέναν ἄλλο. Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, πίσω ἀπό τήν κατάθλιψη καί ἀπό ὅλα αὐτά τά λεγόμενα ψυχολογικά, πού τόσο ἔχουν αὐξηθεῖ στίς μέρες μας, εἶναι δαιμόνια. Εἶναι δαίμονες. Καί πῶς ἔρχονται οἱ δαίμονες; Ἀπό τίς ἁμαρτίες, ἀπό τήν κακή ψυχαγωγία, γιατί, εἴπαμε, ὅλα εἶναι ψυχαγωγία. Ὁδηγοῦμε προφανῶς τήν ψυχή μας κακῶς.
– Μπορεῖ ἡ ἐργασία σου νά εἶναι ψυχαγωγία καλή;
Βέβαια, μπορεῖ. Ὅταν ἐκεῖ πού ἐργάζεσαι -ὄχι δουλεύεις, ὄχι εἶσαι δοῦλος- δείχνεις ἀγάπη στούς ἄλλους, τό κάνεις ὠς ἕνα διακόνημα, δέν τό κάνεις ὡς ἕνα καθῆκον στυγνό, πού κοιτᾶς τό ρολόι συνέχεια πότε νά τελειώσω, νά ἀπαλλαγῶ. Τό κάνεις μέ ἀγάπη γιά τήν δόξα τοῦ Θεοῦ καί τοῦ πλησίον. Ἐκεῖ ψυχαγωγεῖσαι. Γι’ αὐτό ὁ χριστιανός δέν ἔχει ἀνάγκη ἀπό ἐκτόνωση. Σήμερα οἱ ἄνθρωποι εἶναι σκασμένοι καί θέλουν νά ἐκτονωθοῦν. Πολλοί πᾶνε καί στά γήπεδα καί κάνουν καί βιαιοπραγίες καί καταστρέφουν, γιατί λένε, θέλω νά ἐκτονωθῶ. Ἀπό τί νά ἐκτονωθεῖς; Γιατί ἔχεις αὐτή τήν πίεση; Πολύ ἁπλά, ἐπειδή δέν ζεῖς τό Ἅγιο Πνεῦμα. «Καρπός τοῦ Πνεύματος ἐστι εἰρήνη, χαρά, ἀγάπη..» (Γαλ. 5,22). Σοῦ λείπουν αὐτά καί νιώθεις σκασμένος σάν ἕναν ἄνθρωπο πού τοῦ ἔχεις κλείσει τό στόμα καί τή μύτη καί δέν μπορεῖ νά πάρει ἀνάσα.
– Ποιά εἶναι ἡ ἀνάσα τῆς ψυχῆς μας;
Δέν εἶναι τό Ἅγιο Πνεῦμα; Δέν εἶναι ἡ προσευχή; Δέν εἶναι ἡ Θεία Λειτουργία; Αὐτή εἶναι ἡ ἀνάσα τῆς ψυχῆς μας. Ἄν δέν τά κάνεις αὐτά, θά νιώθεις σκασμένος καί θά λές θέλω νά ἐκτονωθῶ. Καί τί ἔγινε μετά τήν ἐκτόνωση; Μετά θρηνεῖς πάνω στά συντρίμμια τοῦ ἐαυτοῦ σου καί αὐτῶν πού προκαλεῖς καί στούς ἄλλους. Γιατί ἕνας ἄνθρωπος πού δέν ζεῖ τόν Χριστό καί τόν ἑαυτό του βλάπτει καί τούς ἄλλους βλάπτει.
Κοιτάξτε πάλι τί λέει ὁ ἅγιος Πορφύριος. «Τί νά σᾶς πῶ! Αὐτό τό ἔζησα, ὅταν μέ ἐπισκέφθηκε ἡ Θεία Χάρις στό Ἅγιον Ὄρος. Θυμᾶμαι τ’ ἀηδόνι νά ξελαρυγγιάζεται μές στά δέντρα μέ τά φτερά του κατά πίσω, γιά νά ἔχει δύναμη». Παρατηροῦσε τά πάντα… πῶς κελαηδοῦσε τό ἀηδόνι μέσα στή ρεματιά! «Νά εἶχα ἕνα ποτηράκι μέ νερό, νά τοῦ ἔδινα νά πίνει κάθε τόσο, νά ξεδιψάει… Γιατί νά ξελαρυγγιάζεται τό ἀηδόνι, γιατί;». Κοιτάξτε τώρα ἡ ἀγωγή. Παίρνει ἀγωγή ἀπό τό ἀηδόνι.
– Τό ἀκούει κανείς τό ἀηδόνι; Παίρνει χειροκρότημα; Τοῦ λέει κανένας: μπράβο, τί ὡραῖα πού κελαηδᾶς; Γιατί κελαηδάει τό ἀηδόνι;
Γιά τόν Θεό! Μοναχικά! Σάν νά λέει, νά κι ἐγώ ἔτσι πρέπει νά ζῶ, νά δοξάζω τόν Θεό. Δέν ἔχει σημασία, ἄν μοῦ λένε μπράβο οἱ ἄνθρωποι ἤ ὄχι. Ὅ,τι κάνω νά εἶναι ἕνα κελάηδημα γιά τόν Θεό. «Κι αὐτό τό χαίρεται τό κελάηδημά του, τό αἰσθάνεται. Μ’ ἐνέπνεαν πολύ τά πουλάκια στό δάσος. Νά πᾶτε καμιά μέρα στά Καλλίσια ν’ ἀκούσετε τ’ ἀηδόνια». Καλλίσια εἶναι ἕνα μέρος κοντά στήν Ἀθήνα, πού ἔμενε πολλά χρόνια ὁ Ἅγιος Πορφύριος. «Πέτρινη καρδιά νά ἔχεις, θά συγκινηθεῖς». Ὁπουδήποτε… Ὁ Θεός ἔχει βάλει τά πουλάκια παντοῦ. Ποιός τά ἀκούει; Ποιός βλέπει τόν οὐρανό; Δέν χαιρόμαστε μέ αὐτά τά ὡραῖα καί πολύ ἁπλά πράγματα πού μᾶς ἔχει χαρίσει ὁ Θεός.
Δέν θέλω νά πῶ περισσότερα, γιατί βλέπω συμπληρώθηκε ἡ ὥρα. Ἄν θέλετε νά ρωτήσετε κάποια πράγματα πάνω σ’ αὐτά ἤ καί ὄχι ἀκριβῶς πάνω σ’ αὐτά. Νά ἔχουμε λίγο χρόνο, μέ τήν εὐχή τοῦ Γέροντα.
Ἐρ. : …………………
Ἀπ. : Εὐχαριστῶ. Εἶναι ὡραία ἐρώτηση. Βέβαια θά μπορούσαμε νά ποῦμε πολλά πάνω σ’ αὐτό τό θέμα: Ποιές εἶναι οἱ κατά Θεόν συναναστροφές. Οἱ πιό πολλοί νέοι σήμερα ἔχουν ὡς ψυχαγωγία τήν καφετέρια. Τό πρῶτο εἴδος ψυχαγωγίας πού ἔχουν οἱ νέοι σήμερα εἶναι νά πᾶνε στήν καφετέρια. Ἐκεῖ ὑπάρχει ψυχαγωγία; Μᾶλλον ὄχι! Ὑπάρχει κακή ψυχαγωγία. Δηλαδή, δέν ὁδηγεῖς τήν ψυχή σου στόν Θεό ἀλλά μᾶλλον στήν ἁμαρτία. Καί χειρότερη ψυχαγωγία εἶναι αὐτή στά κέντρα, στά κλάμπ κ.λ.π. ὅπου οἱ ἴδιοι οἱ ἰδιοκτῆτες τῶν κλάμπ ὁμολογοῦν ὅτι ὁ σκοπός τῶν ἀνθρώπων πού πᾶνε ἐκεῖ εἶναι ἡ σάρκα, ὁ ἐρωτισμός, δηλαδή νά ἱκανοποιηθεῖ τό σαρκικό πάθος. Ἔχει ταυτιστεῖ πιά ἡ ψυχαγωγία μέ τήν ἁμαρτία. Βλέπετε, πόσο ὁ διάβολος ἔχει διαστρέψει τόν ἄνθρωπο, ὥστε νά θεωρεῖ ξεκούραση τήν ἁμαρτία! Ἐνῶ ἡ ἁμαρτία εἶναι κούραση. Καί ὄχι μόνο κούραση, ἀρρώστια καί θάνατος. «Τά ὀψώνια τῆς ἁμαρτίας θάνατος» (Ρωμ. 6,23), λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος.
Τώρα γιά τίς κατά Θεόν συναναστροφές. Εἶναι οἱ συναναστροφές ἐκεῖνες πού μᾶς ὁδηγοῦν τελικά στόν Θεό. Λένε οἱ ἅγιοι «ἀπό τήν πολυλογία δέν θά ξεφύγεις τήν ἁμαρτία» (Παρ. 10,19). Μάλιστα λένε καί γιά τά πνευματικά νά μή λές πολλά λόγια. Εἴμαστε χριστιανοί, ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας… τί νά ποῦμε μεταξύ μας; Νά ποῦμε πνευματικά. Ἀλλά καί γιά αὐτά λένε νά μήν πεῖς πολλά. Πολυλογία νά ἔχεις στήν προσευχή, ὅταν μιλᾶς στόν Θεό, νά χαίρεσαι τήν κοινωνία μέ τόν Θεό. Μέ τούς ἀνθρώπους θέλει πολύ προσοχή, γιατί οἱ ἄνθρωποι ὅσο καλοί καί νά εἶναι, εἶναι τρεπτοί, εἶναι εὐμετάβλητοι… εὔκολα παίρνουμε τούμπα. Καί ἐκεῖ πού πᾶμε καλά… δέν πᾶμε καλά. Καί ἐκεῖ πού ἀγαπιόμαστε, δέχεται ὁ ἄλλος ἕναν ἀντίθετο λογισμό καί ἀρχίζει νά ζηλεύει. Ἡ ζήλεια καί ὁ φθόνος εἶναι νόσημα τῆς φιλίας. Ἀπό τή φιλία πολλές φορές βγαίνει φθόνος καί ζήλεια, ὅταν δέν εἶναι κατά Θεόν, ὅταν δέν προσέχουμε. Γι’ αὐτό, πάντα χρειάζεται προσοχή καί ἰδιαίτερα ὅταν συζητᾶμε, ὅταν συνομιλοῦμε, ὅταν συναναστρεφόμαστε.
Τελικά, ἡ μεγάλη ἀνάπαυση εἶναι στόν Χριστό. Ἔλεγε ἕνας γέροντας: «τελικά, ὅλοι θά μᾶς προδώσουν, μόνο ὁ Χριστός δέν μᾶς προδίδει». Δηλαδή, νά τό ἔχουμε στό πίσω μέρος τοῦ μυαλοῦ μας ὅτι δέν πρέπει νά ζητᾶμε τήν ἀνάπαυση σέ ἀνθρώπους. Τό λέει ἡ Ἁγία Γραφή «ἐπικατάρατος πᾶς ὁ ἐλπίζων ἐπ’ ἄνθρωπο» (Ἱερ. 17,5). Καταραμένος ὁ καθένας πού ἔχει τήν ἐλπίδα του σέ ἄνθρωπο, σέ ὁποιοδήποτε ἄνθρωπο… δέν πρέπει νά ἔχεις τήν ἐλπίδα σου. Μήν ἐλπίζεις ὅτι θά βρεῖς τήν χαρά μέσω ἑνός ἀνθρώπου, μέσω τοῦ συζύγου, τῆς συζύγου, μέσω τοῦ φίλου, τῆς φίλης κ.λ.π. Δέν πρόκειται νά βρεῖς τήν πληρότητα. Ἡ πληρότητα τῆς χαρᾶς θά ἔρθει ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ἀλλιῶς, λέει στήν Ἁγία Γραφή ὁ Προφήτης Ἱερεμίας, γίνεσαι καταραμένος, ἄν προσπαθεῖς νά βρεῖς τήν χαρά μέσω ἑνός ἀνθρώπου.
Ἄς ποῦμε ἔνα κοινωνικό στερεότυπο. Ἐγώ τό ἄκουγα ἀπό μικρός: σκοπός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νά κάνει οἰκογένεια. Ποιός τό εἶπε αὐτό; Τώρα κάνουμε καί μιά ἀνατροπή, μιά ἐπανάσταση…
– Εἶναι σκοπός τοῦ ἀνθρώπου νά κάνει οἰκογένεια; Τί λέτε;
Ὄχι! Σκοπός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἡ θέωση, τό εἴπαμε προηγουμένως, νά γίνεις θεός. Δηλαδή αὐτοί οἱ ἄνθρωποι πού δέν ἔκαναν οἰκογένεια εἶναι ἀποτυχημένοι; Αὐτό περνάει μέσα ἀπό αὐτή τήν ἀντίληψη, ἀπό αὐτό τό κοινωνικό στερεότυπο. Ἔρχεται, ὅμως, ὁ Χριστός μας καί μᾶς βάζει στή σωστή πορεία. Κι ἕνας πού δέν ἔκανε οἰκογένεια, λοιπόν, δέν εἶναι ἀποτυχημένος. Οὔτε αὐτός πού ἔκανε οἰκογένεια εἶναι ἐπιτυχημένος. Γιατί ἡ χαρά δέν ἔρχεται μέσα ἀπό αὐτό, ἄν δέν ὑπάρχει ὁ Χριστός. Ἄν ὑπάρχει ὁ Χριστός, θά βρεῖς τή χαρά εἴτε κάνεις οἰκογένεια εἴτε δέν κάνεις, εἴτε εἶσαι στό μοναστήρι εἴτε ἐκτός μοναστηριοῦ. Ἔχεις τόν Χριστό, ἔχεις χαρά. Δέν ἔχεις τόν Χριστό, δέν ἔχεις χαρά. «Οὐχ ὁ τόπος ἀλλʼ ὁ τρόπος», λένε πάλι οἱ Πατέρες. Δέν εἶναι τό ποῦ εἶσαι, ἀλλά τό πῶς εἶσαι ἐκεῖ πού εἶσαι. Εἶσαι ἔγγαμος, ἐντάξει. Ὡστόσο δέν εἶναι αὐτό πού σέ σώζει. Πῶς εἶσαι ἔγγαμος; Πῶς εἶσαι ἄγαμος; Πῶς ζεῖς δηλαδή. Εἶσαι μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα; Εἶσαι μέ τόν Χριστό;
Ἔχεις φίλο; Μήν τό πάρετε πονηρά.. σήμερα ἔχουμε τόσο διαστρέψει τά πράγματα, πού ἀμέσως ὁ νοῦς μας πάει στό πονηρό… Ὄχι, ἡ ἁγνή φιλία, πού λέμε κάποιον μπορῶ νά τόν ἐμπιστευτῶ. Ὄχι, δέν θά ἔχεις τήν ἐλπίδα σου σέ ἄνθρωπο. Μόνο στόν Χριστό! Ἐκεῖ εἶναι ἡ πλήρης ἀνάπαυση καί πληρότητα. «Ἐπικατάρατος πᾶς ὁ ἐλπίζων ἐπ’ ἄνθρωπο», νά τό θυμάστε αὐτό καί «αὐτός πού στηρίζει βραχίονα αὐτοῦ», αὐτός πού ἔχει τήν ἐλπίδα τοῦ -προσέξτε- στά μπράτσα του. Κι αὐτός καταραμένος εἶναι. Αὐτή εἶναι ἡ ἀρρώστια μας σήμερα, πιστεύουμε στά μπράτσα μας. Τεχνολογία, ἐπιστήμη, ἰατρική.. κάνει θαύματα! Χριστός, Ἐκκλησία; Αὐτά, λένε, εἶναι γιά τούς παλιούς, τότε πού δέν εἶχαν ἐπιστήμη. Καί γινόμαστε καταραμένοι…
– Τί σημαίνει ὅτι εἶσαι καταραμένος, ὅταν ἐλπίζεις σ’ αὐτά καί ὄχι στόν Χριστό;
Χωρισμένος ἀπό τήν χαρά, ἀπό τόν Χριστό. Αὐτός εἶναι ὁ καταραμένος, ὁ κολασμένος. Ἑτοιμάζεις τήν κόλασή σου μόνος σου, δηλαδή, ὅταν αὐτονομεῖσαι ἤ ὅταν ἐλπίζεις σέ ἄλλους. Γι’ αὐτό οἱ συναναστροφές καί ὅλα αὐτά θά πρέπει πάλι νά ὑπηρετοῦν τόν Χριστό. Καί πολλές φορές δέν εἶναι ἀνάγκη νά ὐπάρξει κἄν συνομιλία. Προσέξτε! Θά σᾶς πῶ κάτι πού ἀκούγεται τρελό, γιατί ἔχουμε χάσει τήν ἀληθινή πίστη, τόν ἀληθινό χριστιανισμό. Διαβάστε στό Γεροντικό, στούς Ἁγίους Πατέρες νά δεῖτε. Πήγαινε λέει ὁ ἕνας ἅγιος, ὁ ἕνας ἀσκητής στόν ἄλλο καί δέν μιλοῦσαν. Καθόντουσαν καί ἁπλῶς κοιτοῦσε ὁ ἕνας τόν ἄλλο. Δέν μιλοῦσαν; Μιλοῦσαν! Ἀλλά μιλοῦσαν μέ τήν ἐσωτερική γλώσσα, τόν ἐνδιάθετο λόγο. Εἶχαν τήν ἀδιάλειπτη νοερά προσευχή. Μιλοῦσαν συνεχῶς στόν Θεό καί κοινωνοῦσαν καί μεταξύ τους μυστικά. Χωρίς κἄν νά μιλᾶνε μέ λόγια. Πολλές φορές μέ τά μάτια, μέ τό πρόσωπο λές πολύ περισσότερα καί μέ τήν καρδιά ἀκόμα περισσότερα. Ζεῖς μιά ἀληθινή κοινωνία χωρίς νά μιλᾶς κἄν. Δέν χρειάζεται νά μιλήσεις πολλές φορές…
Λοιπόν, ἄν βρεῖ κανείς τόν Θεό, μετά βρίσκει καί τόν σωστό τρόπο νά ἐπικοινωνήσει καί μέ τόν πλησίον. Βλέπετε, σήμερα οἱ ἄνθρωποι πᾶνε νά ἐπικοινωνήσουν μέ κάποιον ἄλλο καί μόλις ποῦνε τό πρόβλημά τους, π.χ. ἔχω πονοκέφαλο, ὁ ἄλλος λέει, νά δεῖς ἐγώ τί πονοκέφαλο ἔχω! Τελείωσε.. σταματάει κάθε συζήτηση. Ὁ ἄλλος θέλει λίγο νά σοῦ πεῖ τόν πόνο του, νά τόν ἀκούσεις καί ἐσύ ἀμέσως γυρνᾶς στόν ἑαυτό σου. Γιατί δέν σέ ἐνδιαφέρει ὁ ἄλλος. Ὁ ἑαυτός σου εἶναι τό κέντρο. Δείχνουμε ἔτσι σέ ὅλη τήν τραγικότητα τόν ἐγωισμό μας. Ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά ἔχει ἐπικοινωνία μέ κανέναν, ἄν δέν ἀποβάλλει τό ἐγώ του. Σήμερα ποιός ἀκούει τόν πλησίον του; Νά κάτσει λίγο νά τόν ἀκούσει; Κανένας. Πολύ δύσκολο νά βρεῖς ἄνθρωπο ν’ ἀγαπάει πραγματικά τόν πλησίον. Γιατί; Γιατί ἔχουμε γίνει ὄλοι πολλοί ἐγωιστές καί δέν ἔχουμε χρόνο γιά κανέναν. Καί τά παιδιά, ὅταν πᾶνε στήν καφετέρια, εἶναι μέ τό κινητό στό χέρι καί στέλνουν συνεχῶς μηνύματα.
– Εἶναι ἐπικοινωνία αὐτή σήμερα; Μέσα ἀπό τά μηχανήματα, μέσα ἀπό τά Facebook καί αὐτά; Τί ἐπικοινωνία εἶναι αὐτή;
Ἀφήνω πιά τί ἁμαρτίες καί τί σκάνδαλα γίνονται μέσα ἀπό ὅλα αὐτά… Ἑπομένως, εἶναι ἕνα πολύ μεγάλο θέμα… Λέω κάποιες πτυχές μέ βάση αὐτά πού λένε οἱ ἅγιοι Πατέρες. Μπορεῖ ἡ κατά Θεόν συναναστροφή νά μᾶς ἁγιάσει. Τί λέει τό Εὐαγγέλιο; «Ὅπου εἶναι δύο ἤ τρεῖς συνηγμένοι», ἀλλά τί λέει μετά; «Εἰς τό ἐμόν ὄνομα, ἐκεῖ εἰμι ἐν μέσῳ αὐτῶν» ( Ματθ. 18,20), λέει ὁ Χριστός. Τώρα ἐδῶ, δόξα τῶ Θεῶ, εἴμαστε 50-60 συγκεντρωμένοι γιά τόν Χριστό. Ἐδῶ τώρα γίνεται ἕνα μυστήριο. Κάτι παρόμοιο μέ προσευχή, μέ Θεία Λειτουργία, καί ἐνεργεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα καί ὅλοι παίρνουμε χάρη, τρεφόμαστε, λειτουργεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ὅταν εἴμαστε συγκεντρωμένοι στό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ δύο ἤ τρεῖς, τότε ἔχουμε ἀληθινή κοινωνία καί μεταξύ μας καί ψυχαγωγία καί ἁγιασμό. Καί λέει ὁ Χριστός αὐτοί οἱ δύο ἤ τρεῖς ὅ,τι μοῦ ζητήσουν, ἐφόσον εἶναι ἑνωμένοι στό ὄνομά Μου ὅμως, θά τούς τό κάνω. Δηλαδή, παράγεται μιά τεράστια πνευματική δύναμη, ὅταν εἴμαστε κάποιοι συγκεντρωμένοι στό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ. Νά, πῶς μπορεῖ νά λειτουργήσει θεωτικά ἡ συναναστροφή. Τί νά τό κάνουμε, νά πηγαίνουμε στήν καφετέρια καί νά εἴμαστε δίπλα μέ τούς ἄλλους καί νά μήν ὑπάρχει τέτοια κοινωνία; Οὐσιαστικά δέν ὑπάρχει. Οὔτε κἄν ψυχική κοινωνία ὑπάρχει, δέν μιλᾶμε γιά ἁγιοπνευματική κοινωνία, ἀφοῦ εἶναι σέ ἄλλο μῆκος κύματος, οὔτε σκέφτονται τό Ἅγιο Πνεῦμα… Ἀλλά οὔτε καί ψυχικά ἐπικοινωνοῦν οἱ ἄνθρωποι σήμερα, ἀνθρώπινα δηλαδή. Ἀφῆστε τό θεανθρώπινο, οὔτε ἀνθρώπινα. Γιατί, ἀκριβῶς, ἔχουμε χάσει τόν Θεάνθρωπο καί ἔχουμε χάσει καί τόν ἄνθρωπο καί, ὅπως λένε οἱ φιλόσοφοι, ἔχουμε γίνει ὑπάνθρωποι. Οὔτε ἄνθρωποι εἴμαστε πλέον. Γιατί, ὅταν χάσεις τόν Θεάνθρωπο, τόν Χριστό, χάνεις καί τόν ἄνθρωπο καί γίνεσαι ἀπάνθρωπος, ἔλεγε ὁ ἅγιος Ἰουστίνος ὁ Πόποβιτς. Ἑπομένως, νά ἡ κατά Θεόν συναναστροφή, νά εἶσαι συγκεντρωμένος, νά εἶσαι δίπλα στόν ἄλλο, ἀλλά γιά τόν Χριστό. Καί νά σᾶς πῶ καί κάτι πιό βαθύ;
– Στό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ τί σημαίνει; Ὅταν λέει ὁ Χριστός νά εἶστε δύο ἤ τρεῖς συγκεντρωμένοι στό ὄνομά μου;
Νά ἔχετε τήν ἀδιάλειπτη προσευχή καί νά ἐπικοινωνεῖτε μαζί Μου μ’ αὐτή τήν ἀδιάλειπτη προσευχή. Αὐτό σημαίνει εἶναι ἑνωμένοι στό ὄνομά Μου. Ὅ,τι ζητήσουν αὐτοί, θά τούς τό κάνω, λέει ὁ Χριστός. Ἀλλά αὐτοί, ἐφόσον εἶναι ἑνωμένοι μέ τόν Χριστό, δέν θά ζητήσουν -μέ συγχωρεῖτε- οὐίσκι καί τσιγάρα καί χρήματα κ.λ.π., θά ζητήσουν τό Ἅγιο Πνεῦμα, τήν Χάρη, θά ζητήσουν ἕνα θαῦμα. Καί ὁ Θεός θά τούς τό κάνει τό θαῦμα. Ἔτσι γίνονται τά θαύματα. Δηλαδή ὅταν δύο-τρεῖς συναντηθοῦν καί συμφωνήσουν σέ κάτι, ὁ Θεός τούς ἀκούει. Νά ἡ ἀληθινή συναναστροφή, συνταύτιση. Αὐτό ζοῦσαν οἱ ἅγιοι! Γι’ αὐτό σᾶς εἶπα προηγουμένως πήγαιναν νά δοῦν ὁ ἕνας τόν ἄλλον καί δέν μιλοῦσαν. Μπορεῖ μιά ὥρα νά κοιτιόντουσαν. Κι ὅμως μιλοῦσαν. Ἦταν ἑνωμένοι στό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ καί οὐσιαστικά ζοῦσαν τόν Παράδεισο. Ἐνῶ σήμερα οἱ ἄνθρωποι λένε: – Δέν θά πεῖς τίποτα; Πές κάτι.. γιατί χαλᾶς τήν ἀτμόσφαιρα, ἄν δέν μιλᾶς. Τί κάθεσαι ἔτσι μουγγός; Νομίζουν ὅτι ἡ χαρά θά ἔρθει μέσα ἀπ’ τήν πολυλογία. Δέν ἔρχεται ἡ χαρά ἀπό ἐκεῖ. Καί νά πεῖς ἕνα ἀνέκδοτο, μετά ἀπό λίγο πάλι κενός, ἄδειος θά εἶσαι. Ἐνῶ, ἄν ζεῖς αὐτή τήν κοινωνία μέ τόν Χριστό, ζεῖς αὐτή τήν πληρότητα καί τήν ἕνωση μέ τόν πλησίον καί χαίρεσαι πραγματικά τή ζωή σου.
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης
