Ἡ φύση τοῦ κακοῦ

† π. Αντώνιος Αλεβιζόπουλος

Δρ. Θεολογίας  Δρ. Φιλοσοφίας

ΘΕΜΑΤΑ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΑΤΗΧΗΣΕΩΣ

Η ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ

Οι πατέρες της Εκκλησίας μιλούν για το κακό με τρεις έννοιες, με οντολογική έννοια, με την έννοια της αμαρτίας, και για το φυσικό κακό.

Το κακό δεν έχει οντολογική ύπαρξη. Είναι στέρηση του αγαθού και παρεκτροπή, από την κατά φύση κατάσταση στην παρά φύση.Τίποτε από όσα υπάρχουν δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως κακό, γιατί όλα είναι κτίσματα του Τριαδι­κού Θεού. Ο Θεός εδημιούργησε τα πάντα χωρίς Αυτόν τί­ποτε δεν έγινε από όσα έχουν γίνει (Ιω. α’ 3) «ότι εν αυτώ εκτίσθη τα πάντα, τα εν τοις ουρανοίς και τα επί της γης, τα ορατά και τα αόρατα…τα πάντα δι’ αυτού και εις αυτόν έκτισται και αυτός εστί προ πάντων, και τα πάντα εν αυτώ συνέστηκε»· όλα συγκρατούνται δι’ αυτού (Κολ. α’ 16-17). Όλα τα δημιουργήματα του Θεού είναι καλά και τίποτε από αυτά δεν είναι από τη φύση του κακό «Και είδε ο Θεός τα πάντα, όσα εποίησε, και ιδού καλά λίαν» (Γεν. α’ 31).

Αν η δημιουργία του Θεού παρέμενε «κατά φύση», όπως βγήκε από τα χέρια του Δημιουργού, δεν θα υπήρχε το πρόβλημα του κακού.Υπήρξε, επειδή ο άνθρωπος με τη θέλησή του απομακρύνθηκε από το «κατά φύση», και προ­τίμησε την «παρά φύση» κατάσταση. Εδώ πρέπει να ανα­ζητήσουμε το κακό· όχι σε οντολογική ύπαρξη.

Η κακία λοιπόν είναι απομάκρυνση από το αγαθό, από το «κατά φύση», όπως το σκοτάδι είναι απομάκρυνση από το φως. «Εφ’ όσον παραμένουμε στη φυσική μας κατά­σταση, είμεθα στην αρετή, αν όμως παρεκκλίνουμε από τη φυσική μας κατάσταση, δηλαδή από την αρετή, πηγαίνουμε στην παρά φύση», λέγει ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός, συνε­χίζοντας τη διδαχή των προηγουμένων από αυτόν πατέρων. «Η κακία δεν είναι κάτι που υπάρχει…Το κακό είναι στέ­ρηση του αγαθού. Ο οφθαλμός κατεσκευάσθη. Η τύφλω­ση όμως προέρχεται με την απώλεια των ματιών. Ώστε εάν ο οφθαλμός δεν ήταν από φθαρτή φύση, η τύφλωση δεν θα είχε θέση. Έτσι και το κακό δεν έχει ιδία ύπαρξη, αλλ’ έρχεται κατόπιν στις αναπηρίες της ψυχής» (Μ. Βασίλειος).

«Γιατί ἡ ἀρετή συνυφαίνεται ἀπό τά δύο, τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ καί τήν προθυμία τοῦ ἀνθρώπου»

   

Ὅσιος Θεόδωρος Ἐδέσσης

  68. Κανένας ἀπό ἐμᾶς δέν μπορεῖ μέ τήν δική του δύναμη νά γλυτώσει ἀπό τίς μεθόδους καί τίς τέχνες τοῦ πονηροῦ, παρά μόνο μέ τήν ἀνίκητη δύναμη τοῦ Χριστοῦ. Μάταια λοιπόν πλανιοῦνται ὅσοι ὑπερηφανεύονται καί φουσκώνουν διαφημίζοντας ὅτι μέ τίς ἀσκήσεις πού κάνουν καί μέ τό αὐτεξούσιό τους καταργοῦν τήν ἁμαρτία, ἡ ὁποία καταργεῖται μόνο μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ, καθώς ἔχει νεκρωθεῖ διά τοῦ μυστηρίου τοῦ σταυροῦ. Γι᾿ αὐτό καί ὁ φωστήρας τῆς Ἐκκλησίας Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος λέει ὅτι δέν ἀρκεῖ ἡ προθυμία τοῦ ἀνθρώπου, ἄν δέν δεχτεῖ καί τή βοήθεια τοῦ οὐρανοῦ.

«Ἡ πίστη δίνεται ἀπὸ τὸν Κύριο ἀνάλογα μὲ τὴν προαίρεση»

 

Πατὴρ Ἀρσένιος

«Κάθε ἄνθρωπος, φεύγοντας ἀπὸ τὴ ζωή, πρέπει κάτι νὰ ἀφήσει πίσω του: Τὸ σπίτι ποὺ ἔχτισε, τὸ δέντρο ποὺ φύτεψε, τὸ βιβλίο ποὺ ἔγραψε… Καὶ αὐτὰ ὄχι γιὰ τὸν ἑαυτό του, ἀλλὰ γιὰ τὸ συνάνθρωπό του. Ἀκόμα καὶ μετὰ τὸ θάνατό σου, θὰ ἐξακολουθήσει νὰ ὑπάρχει κάτι ἀπὸ σένα σ᾿ ὅλα ὅσα ἄγγιξαν τὰ χέρια σου. Οἱ ἄθρωποι θὰ σὲ θυμοῦνται, ὅταν θὰ βλέπουν μὲ χαρὰ αὐτὰ ποὺ τοὺς ἄφησες καὶ θὰ δοξάζουν τὸν Κύριο. Δὲν ἔχει σημασία τὸ τί ἔκανες, φτάνει νὰ τὸ ἔκανες στὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ καὶ ἀπὸ ἀγάπη στὸν ἄνθρωπο…».
«Ἡ πιὸ σπουδαία, ἡ πιὸ μεγάλη, ἡ πιὸ θεάρεστη ἀρετὴ εἶναι ἡ ἀγάπη. Ν᾿ ἀγαπᾷς τοὺς ἀδελφούς σου, ποὺ εἶναι εἰκόνες τοῦ Θεοῦ, νὰ τοὺς βοηθᾷς στὴν ἀνάγκη τους, νὰ τοὺς συμπαραστέκεσαι στὸν πόνο τους, νὰ προσεύχεσαι γιὰ τὴ σωτηρία τους…».

Ἡ Θεία Χάρη.Ἡ μεγάλη ἀρετή.Ἡ ἰσχυρή προαίρεση.

 

Τά γνωρίσματα τοῦ καλοῦ χριστιανοῦ.Ποῖος εἶναι ὁ καλός, ὁ ἀληθινός χριστιανός;

 Ἡ Θεία Χάρη. «Στούς ἁγίους ὄχι μόνο τά λόγια ἀλλά καί τά πρόσωπά τους εἶναι γεμάτα ἀπό πνευματική χάρη»[19].

      Ἡ μεγάλη ἀρετή. «Ὤ! πόση εἶναι ἡ ἀρετή τῶν ἁγίων! Ὄχι μόνο τά λόγια τους, οὔτε τά σώματα, ἀλλά καί αὐτά τά ἱμάτια σέ ὅλην τήν κτίση πάντα εἶναι ἀξιοσέβαστα. Πολλές φορές τό λιοντάρι πέφτοντας στά δίκτυα συλλαμβάνεται. Οἱ ἅγιοι ὅταν δένονται τότε γίνονται ἰσχυρότεροι. Τό λιοντάρι βρυχᾶται καί διώχνει ὅλα τά θηρία.