Ταπείνωση καί ταπεινοφροσύνη

 

11. ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΑΓΙΩΝ ΑΝΔΡΩΝ  ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗ

  Ὁ μα­κα­ρι­στός Σέρ­βος Ἀρ­χιμ. Ὶ­ου­στί­νος Πό­πο­βιτ­ς,  σέ μελέτη του, (ἡ  τα­πεί­νω­ση κα­τά τόν Ἰ­σα­άκ τό Σύ­ρο μέ­σα ἀ­πό τούς δι­ά­φο­ρου λό­γους του)., γράφει: «Ἡ πί­στη ἔ­χει δι­κό της τρό­πο σκέ­ψε­ως, δι­ό­τι ἔ­χει δι­κό της τρό­πο ζω­ῆς. Ὁ χρι­στι­α­νός ὄ­χι μό­νο ζεῖ μέ τήν πί­στη, ἀλ­λά καί σκέ­φτε­ται μέ τήν πί­στη. Ἡ πί­στη δί­νει τή νέ­α κα­τη­γο­ρί­α τῆς σκέ­ψε­ως μέ τήν ὁ­ποί­αν πρα­γμα­τώ­νε­ται ὅ­λο τό γνω­σι­ο­λο­γι­κό ἔρ­γο τοῦ ἀν­θρώ­που πού πι­στεύ­ει. Ἡ νέ­α αὐ­τή κα­τη­γο­ρί­α τῆς σκέ­ψε­ως εἶ­ναι ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη. Στήν ἀ­πέ­ρα­ντη πρα­γμα­τι­κό­τη­τα τῆς πί­στε­ως ὁ νοῦς τα­πει­νώ­νε­ται μπρός στά ἀ­πόρ­ρη­τα μυ­στή­ρι­α τῆς ἐν Πνεύ­μα­τι Ἁ­γί­ῳ ζω­ῆς. Τήν ὑ­πε­ρη­φά­νει­αν τοῦ νοῦ ἀ­ντι­κα­θι­στᾶ ἡ τα­πεί­νω­ση· τήν ἀ­λα­ζο­νεί­α ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη.Ὁ ἀ­σκη­τής τῆς πί­στε­ως πε­ρι­φρου­ρεῖ κά­θε σκέ­ψη του μέ τήν τα­πεί­νω­ση καί ἔ­τσι ἐ­ξα­σφα­λί­ζει γι­ά τόν ἑ­αυ­τό του τή γνώ­ση τῆς Αἰ­ώ­νι­ας ἀ­λή­θει­ας.

            Ἀ­ντλώ­ντας τή δύ­να­μή της ἀ­πό τήν προ­σευ­χή ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη προ­χω­ρεῖ ἀ­πό αὔ­ξη­ση σέ αὔ­ξη­ση, ἡ ὁ­ποί­α δέν ἔ­χει τέ­λος. Ὁ Ἅ­γι­ος Ἰ­σα­άκ δι­δά­σκει, ὅ­τι ἡ προ­σευ­χή καί ἡ  τα­πει­νο­φρο­σύ­νη βρί­σκο­νται πά­ντο­τε σέ ἀ­νά­λο­γη συμ­με­τρί­α: μέ τήν αὔ­ξη­ση τῆς προ­σευ­χῆς αὐ­ξά­νει καί ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη καί τό ἀ­ντί­στρο­φο ἡ τα­πεί­νω­ση εἶ­ναι ἡ δύ­να­μη ἡ ὁ­ποί­α«συ­νά­γει τήν καρ­δί­αν» καί δέν τήν ἀ­φή­νει νά δι­α­σκορ­πί­ζε­ται στίς ὑ­πε­ρή­φα­νες σκέ­ψεις καί ἐ­μπα­θεῖς ἐ­πι­θυ­μί­ες. Τήν τα­πεί­νω­ση ὑ­πο­στη­ρί­ζει καί προ­φυ­λάσ­σει τό Ἅ­γι­ον Πνεῦ­μα καί αὐ­τή πλη­σι­ά­ζει ὄ­χι μο­νά­χα τόν ἄν­θρω­πο στό Θε­ό, ἀλ­λά καί τό Θε­ό στόν ἄν­θρω­πο. Ἀ­κό­μα ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη εἶ­ναι ἡ αἰ­τί­α τῆς σαρ­κώ­σε­ως τοῦ Υἱ­οῦ τοῦ Θε­οῦ, αὐ­τῆς τῆς βα­θυ­τά­της ἑ­νώ­σε­ως τοῦ Θε­οῦ μέ τόν ἄν­θρω­πο. Ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη «Θε­όν ποι­εῖ τόν ἄν­θρω­πον ἐ­πί τῆς γῆς». Ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη «στο­λή θε­ό­τη­τος ἐ­στιν». « Ὁ γάρ Λό­γος ὁ ἐ­ναν­θρω­πί­σας αὐ­τήν ἐ­νε­δύ­σα­το, καί ὡ­μί­λη­σε ὑ­μῖν δι­’ αὐ­τῆς ἐν τῷ σώ­μα­τι ἡ­μῶν».

Ἡ τα­πεί­νω­ση εἶ­ναι μυ­στι­κή θεί­α δύ­να­μη, ἡ ὁ­ποί­α δί­νε­ται μό­νο στούς ἁ­γί­ους, μό­νο στούς  τέ­λει­ους στήν ἀ­ρε­τή, καί δί­νε­ται δι­ά τῆς χά­ρι­τος. Ἡ τα­πεί­νω­ση« συ­γκλεί­ει ἐν ἐν ἑ­αυ­τῇ τά πά­ντα». Μέ τή χά­ρη τοῦ Ἁ­γί­ου Πνεύ­μα­τος «τά μυ­στή­ρι­α τοῖς τα­πει­νό­φρο­σι ἀ­πο­κα­λύ­πτο­νται». Γι­’ αὐ­τό καί αὐ­τοί εἶ­ναι τέ­λει­οι «ἐν τῇ σο­φί­α». «Ὁ τα­πει­νό­φρων πη­γή ἐ­στι τῶν μυ­στη­ρί­ων τοῦ και­νοῦ αἰ­ῶ­νος». ( «Ὁ­δός Θε­ο­γνω­σί­ας» σελ. 198.)

             Ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη εἶ­ναι ἡ σω­φρο­σύ­νη· « τά δύ­ο (ταῦ­τα) ἐ­νέ­χυ­ρον ἐκ τῆς Τρι­ά­δος ἑ­τοι­μά­ζου­σιν ἐν τῇ ψυ­χῇ». Ἡ σω­φρο­σύ­νη εἶ­ναι τό ἀ­πο­τέ­λε­σμα τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης· μέ τή σω­φρο­σύ­νη θε­ρα­πεύ­ε­ται ὁ νοῦς καί γί­νε­ται σώ­φρων. « Ἀ­κο­λου­θεῖ δέ τῇ τα­πει­νο­φρο­σύ­νῃ ἡ ἐ­πι­εί­κει­α, καί τό συ­νᾶ­ξαι ἑ­αυ­τόν, ὅ­περ ἐ­στί σω­φρο­σύ­νη τῶν αἰ­σθή­σε­ων». Ἠ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη στο­λί­ζει τήν ψυ­χή μέ σω­φρο­σύ­νη.

             Κα­θώς στρέ­φε­ται πρός τόν κό­σμον ὁ τα­πει­νό­φρων ἄν­θρω­πος, ἐκ­φρά­ζει ὅ­λην τήν προ­σω­πι­κό­τη­τά του μέ τήν τα­πεί­νω­ση. Μι­μεῖ­ται αὐ­τόν τόν σαρ­κω­θέ­ντα Θε­ό.«Κα­θά­περ ψυ­χή οὐκ ἔ­στι γνω­στή, οὐ­δέ τοῖς σω­μα­τι­κοῖς ὀ­φθαλ­μοῖς ὁ­ρα­τή, οὕ­τως ὁ τα­πει­νό­φρων οὐ γι­νώ­σκε­ται με­τα­ξύ τῶν ἀν­θρώ­πων.

             Ὁ τα­πει­νό­φρων «σμι­κρύ­νει ἑ­αυ­τόν πρός πά­ντας ἀν­θρώ­πους», ἀλ­λ’ ὁ Θε­ός γι­’ αὐ­τό τόν δο­ξά­ζει, δι­ό­τι « ὅ­που βλα­στά­νει ἡ τα­πεί­νω­ση, ἐ­κεῖ ἡ τοῦ Θε­οῦ δό­ξα βρύ­ει» ἐ­κεῖ ὁ ὀ­φθαλ­μός τοῦ φυ­τοῦ τῆς ψυ­χῆς ἀν­θί­ζει σέ ἄν­θος ἀ­μά­ρα­ντο».

Στίς ἑ­πό­με­νες σε­λί­δες θά με­τα­φέ­ρου­με με­ρι­κές ἀ­να­φο­ρές ἀ­πό τήν ἐ­μπει­ρί­α τῶν Ἅ­γί­ων τῆς Ἐκ­κ­λη­σί­ας μας, οἱ ὁ­ποῖ­οι ἔ­μα­θαν ἀ­π’ αὐ­τά πού ἔ­πα­θαν στή ζω­ή τους καί σί­γου­ρα ὠ­φε­λοῦν ὅ­λους ἐ­μᾶς τούς ἐ­μπε­ρί­στα­τους χρι­στι­α­νούς πού ζοῦ­με σ’ ἕ­να κό­σμο με­γά­λων πει­ρα­σμῶν καί προ­κλή­σε­ων καί πα­ρα­πλά­νη­σης.

  Κι  ἄλλες ἀναφορές Πατέρων

  Ἀντώνιος ὁ Μέγας:

            « Εἶ­δα ὅ­λες τίς πα­γί­δες τοῦ ἐ­χθροῦ ἁ­πλω­μέ­νες σ’ ὅ­λη τή γῆ·  καί στε­νά­ξας εἶ­πα· ποι­ός ἄ­ρα­γε μπο­ρεῖ νά τίς ξε­πε­ρά­σει χω­ρίς νά πά­θει τί­πο­τε; Καί τό­τε μι­ά φω­νή μοῦ ἀ­­πά­ντη­σε· ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη.

   Ἀθανάσιος  ὁ Μέγας:

            «Ἡ  τα­πεί­νω­ση ἀ­πό τή φύ­ση της ὑ­ψώ­νει τόν ἄν­θρω­πο καί ἔ­χει τήν ἀ­γά­πη τοῦ Θε­οῦ.­.. Ἐ­πει­δή εἶ­ναι ἀ­γα­θή καί σω­τή­ρια τήν ἐ­φό­ρε­σε ὁ Κύ­ριος, ὅ­ταν ἐκ­πλή­ρω­σε τό σχέ­διο τοῦ Θε­οῦ γιά τή σω­τη­ρί­α τῶν ἀν­θρώ­πων»

  Αβ­βᾶ Δω­ρό­θε­ος:

            «Ἡ τα­πεί­νω­ση εἶ­ναι με­γά­λη ἀ­ρε­τή καί ἔ­χει τή χά­ρη τοῦ Θε­οῦ στίς ψυ­χές τῶν τα­πει­νῶν ἀν­θρώ­πων. Πε­ρισ­σό­τε­ρο ἀ­πό κά­θε ἄλ­λο χρει­α­ζό­μα­στε τήν τα­πει­νο­φρο­σύ­νη.­.. για­τί μέ τήν τα­πει­νο­φρο­σύ­νη κα­τα­στρέ­φον­ται οἱ πα­γί­δες τοῦ ἐ­χθροῦ.»

  Βα­σί­λει­ος ὁ Μέ­γας:

            « Προ­κο­πή τῆς ψυ­χῆς εἶ­ναι ἡ προ­κο­πή στήν τα­πεί­νω­ση. Γνώ­ση θε­ο­σε­βεί­ας, ση­μαί­νει γνώ­ση τα­πεί­νω­σης καί πρα­ό­τη­τας. Ἡ τα­πεί­νω­ση εἶ­ναι μί­μη­ση Χρι­στοῦ, ἡ δέ ἔ­παρ­ση καί θρα­σύ­τη­τα καί ἀ­ναί­δεια, εἶ­ναι μί­μη­ση δι­α­βό­λου».

  Ὁ Ἀββᾶ Ἠσαΐας:

            « Ἐ­κεῖ­νος πού ἔ­χει τα­πει­νο­φρο­σύ­νη, δέν ἔ­χει γλῶσ­σα νά ἐ­λέγ­ξει τόν ἀ­με­λῇ ἤ αὐ­τόν πού κα­τα­φρο­νεῖ Οὔ­τε καί μά­τι­α ἔ­χει, γι­ά νά προ­σέ­χει τά ἐ­λατ­τώ­μα­τα τῶν ἄλ­λων. Δέν ἔ­χει αὐ­τι­ά, γι­ά νά ἀ­κού­σει ὅ­σα δέν ὠ­φε­λοῦν τήν ψυ­χήν του. Ἀ­γά­πη­σε τήν τα­πεί­νω­ση καί αὐ­τή θά σέ σκε­πά­σει ἀ­πό τίς ἁ­μαρ­τί­ες σου. Νά μή βα­ρε­θεῖς γι­ά κά­ποι­ο κό­πο, γι­α­τί ὁ κό­πος καί ἡ κα­κο­πά­θει­α γεν­νοῦν τήν τα­πεί­νω­ση. Ἡ δέ τα­πεί­νω­ση συγ­χω­ρεῖ ὅ­λες τίς ἁ­μαρ­τί­ες».
Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος:

             «Αὐ­τή εἶ­ναι ἡ πι­ό με­γά­λη ἀ­π’ ὅ­λες τίς ἀ­ρε­τές, τό νά κα­τορ­θώ­νει κα­νείς νά τα­πει­νο­φρο­νεῖ. Μέ τήν τα­πεί­νω­ση καί πρα­ό­τη­τα ἔρ­χε­ται ἡ θεί­α βο­ή­θει­α. Ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη κά­νει δι­καί­ους τούς ἁ­μαρ­τω­λούς. Ἀ­πό τήν τα­πει­νο­φρο­σύ­νη κα­τορ­θώ­νε­ται ἡ ὁ­μό­νοι­α. Χω­ρίς αὐ­τήν εἶ­ναι ἀ­δύ­να­το νά σω­θοῦ­με. Ὅ­σοι ἐ­πι­θυ­μοῦν τα­πει­νο­φρο­σύ­νη νά μήν στα­μα­τοῦν νά ἐ­ξε­τά­ζουν καί νά ἀ­να­κρί­νουν κα­θη­με­ρι­νά τόν ἑ­αυ­τό τους».

 Ἰσαάκ ὁ Σύρος:

             «Ὁ τα­πει­νός ἄν­θρω­πος τι­μᾶ­ται ἀ­π’ ὅ­λους. Οἱ ἐ­χθροί τῆς ἀ­λή­θει­ας δέν μπο­ροῦν νά κα­τα­φρο­νή­σουν τήν τα­πεί­νω­ση. Ἄν καί εἶ­ναι φτω­χός ἐ­κεῖ­νος πού ἀ­πέ­κτη­σε τήν τα­πεί­νω­ση, τι­μᾶ­ται γι­’ αὐ­τήν σάν νά φο­ρεῖ πορ­φύ­ραν καί στε­φά­νι… Νά ὑ­πο­μέ­νεις τόν ἐ­ξευ­τε­λι­σμό καί τήν τα­πεί­νω­ση μέ κα­λή θέ­λη­ση, γι­ά νά ἀ­πο­κτή­σεις τό θάρ­ρος τῆς ἀ­νε­μπο­δί­στου ἀ­να­φο­ρᾶς πρός τό Θε­ό. Ὅ­ταν ὁ ἄν­θρω­πος ὑ­πο­μέ­νει θε­λη­μα­τι­κά κά­θε σκλη­ρό λό­γο, χω­ρίς ὅ­μως νά ἔ­χει ἁ­μαρ­τή­σει πρός ἐ­κεῖ­νον ὁ ὁ­ποῖ­ος τοῦ τόν εἶ­πε, φο­ρεῖ μέν στήν κε­φα­λή ἀ­κάν­θι­νο στέ­φα­νον, γί­νε­ται ὅ­μως μα­κά­ρι­ος, γι­α­τί σέ και­ρόν τόν ὁ­ποῖ­ο δέ γνω­ρί­ζει,  στε­φα­νώ­νε­ται ἄ­φθαρ­τα. Ἡ τε­λει­ό­τη­τα τῆς τα­πει­νώ­σε­ως εἶ­ναι τό νά μπο­ρεῖς νά δε­χθεῖς μέ χα­ράν ἐ­ξευ­τε­λι­σμό καί κά­θε ψεύ­τι­κη κα­τη­γο­ρί­α. Για­τί ἐ­κεῖ­νος πού εἶ­ναι πραγ­μα­τι­κά τα­πει­νό­φρο­νας, ὅ­ταν ἀ­δι­κεῖ­ται, δέν τα­ράσ­σε­ται οὔ­τε ἀ­πο­λο­γεῖ­ται γι­ά τήν ὑ­πό­θε­ση πού ἀ­δι­κή­θη­κε, ἀλ­λά δέ­χε­ται σάν ἀ­λή­θεια τή συ­κο­φαν­τί­α καί δέ φρον­τί­ζει νά πεί­σει τούς ἀν­θρώ­πους ὅ­τι ἀ­δι­κή­θη­κε ἀλ­λά ζη­τᾶ συγ­χώ­ρη­ση.­».

 Μα­κά­ριος ὁ Αἰ­γύ­πτιος:

            «Αὐ­τό εἶ­ναι τό θε­μέ­λιο τοῦ δρό­μου πού ὁ­δη­γεῖ στό Θε­ό, τό νά βα­δί­ζεις τό δρό­μο τῆς ζω­ῆς μέ ὑ­πο­μο­νή με­γά­λη, μέ ἐλ­πί­δα καί τα­πει­νο­φρο­σύ­νη χω­ρίς ἐ­γω­ϊ­σμό.

             Ἅν, λοι­πόν κα­νείς δέν ἔ­χει πολ­λήν τα­πεί­νω­ση, αὐ­τός πα­ρα­δί­νε­ται στό σα­τα­νᾶ, ἀ­πο­γυ­μνώ­νε­ται ἀ­πό τή θεί­α Χά­ρη πού τοῦ δό­θη­κε, καί δο­κι­μά­ζε­ται ἀ­πό πολ­λές θλί­ψεις καί τό­τε ἐκ­δη­λώ­νε­ται ἡ ὑ­πε­ρη­φά­νειά του, για­τί εἶ­ναι γυ­μνός καί τα­λαί­πω­ρος. Πρέ­πει αὐ­τός πού δέ­χε­ται τόν πλοῦ­το τοῦ Θε­οῦ νά ζεῖ μέ πολ­λή τα­πει­νο­φρο­σύ­νη, μέ συν­τρι­βή καρ­διᾶς καί νά θε­ω­ρεῖ τόν ἑ­αυ­τό του ὅ­τι εἶ­ναι φτω­χός καί δέν ἔ­χει τί­πο­τα δι­κό του. Αὐ­τός πού τα­πει­νώ­νει ἔ­τσι τόν ἑ­αυ­τό του μπο­ρεῖ νά δι­α­τη­ρεῖ τή Χά­ρη»

 Μά­ξι­μος ὁ Ὁ­μο­λο­γη­τής:

             «Ἡ τα­πεί­νω­ση καί  ἡ κα­κο­πά­θεια ἐ­λευ­θε­ρώ­νουν τόν ἄν­θρω­πο ἀ­πό κά­θε ἁ­μαρ­τί­α, κα­θώς κό­βει ἡ μι­ά τά πά­θη τῆς ψυ­χῆς καί ἡ ἄλ­λη τά πά­θη τοῦ σώ­μα­τος».

  Ἁ­γί­α Συγ­κλι­τι­κή, γι­ά τά νεῦ­ρα τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης :

            «Ὅ­πως τό κε­ρί λει­ώ­νει κον­τά στή φω­τιά, ἔ­τσι καί ἡ ψυ­χή πα­ρα­λύ­ει ἀ­πό τούς ἐ­παί­νους καί χά­νει τή δύ­να­μή της. Ἀν­τί­θε­τα, ὅ­πως ἡ ψύ­ξη, τό κε­ρί πού δι­α­λύ­θη­κε ἀ­πό τή θερ­μό­τη­τα τό πή­ζει καί τό κά­νει στε­ρε­ό, ἔ­τσι καί ἡ ὕ­βρη καί ἡ κα­τα­φρό­νη­ση συ­σφίγ­γουν τήν ψυ­χή καί τήν στε­ρε­ώ­νουν. Δι­ό­τι ὅ­πως λέ­γει καί ἡ Ἁ­γί­α Γρα­φή:« Νά χαί­ρε­στε καί νά εὐ­χα­ρι­στῆ­σθε, ὅ­ταν σᾶς ὀ­νει­δί­ζουν καί σᾶς κα­τα­δι­ώ­κουν» καί τά ὑ­πό­λοι­πα. Καί σέ ἄλ­λο ση­μεῖ­ον πά­λιν« μέ τή θλί­ψη μ’ ἔ­κα­νες με­γά­λο»(ψαλ­μ. 4. 1). Ὄ­χι δέ μό­νον αὐ­τό, ἀλ­λά καί τήν σπου­δαι­ο­τέ­ραν τῶν ἀ­ρε­τῶν, τήν τα­πει­νο­φρο­σύ­νη δη­λα­δή, ἡ ἐ­ξου­δέ­νω­ση εἶ­ναι ἐ­κεί­νη πού τήν ἐμ­φυ­τεύ­ει, ἐκ φύ­σε­ως, μέ­σα στήν ψυ­χή. Δι­ό­τι πραγ­μα­τι­κά νεῦ­ρα τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης εἶ­ναι οἱ χλευα­σμοί, οἱ ὕ­βρεις καί τά κτυ­πή­μα­τα, ἡ πε­ρι­φρό­νη­ση πού μᾶς κά­νουν.­.. Εἶ­ναι τό­σο με­γά­λη ἀ­ρε­τή ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη, ὥ­στε ὁ δι­ά­βο­λος πού μπο­ρεῖ νά μι­μεῖ­ται ὅ­λες σχε­δόν τίς ἀ­ρε­τές, αὐ­τήν οὔ­τε κἄν γνω­ρί­ζει τί εἶ­ναι. Γι­’ αὐ­τό καί ὁ Ἀ­πό­στο­λος Πέ­τρος, ἐ­πει­δή γνω­ρί­ζει τήν ἀ­σφά­λει­α καί τή στα­θε­ρό­τη­τα τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης, μᾶς προ­στά­ζει νά τήν στε­ρε­ώ­σου­με ἐ­πά­νω μας, ὥ­στε νά εἶ­ναι ἀ­να­πό­σπα­στη ἀ­πό τόν ἑ­αυ­τό μας καί αὐ­τή νά συ­γκρα­τεῖ καί νά συ­σφίγ­γει ὅ­λες τίς ἀ­ρε­τές. Ὅ­πως ἀ­κρι­βῶς εἶ­ναι ἀ­δύ­να­το νά κα­τα­σκευ­α­στεῖ πλοῖ­ο χω­ρίς καρ­φι­ά, ἔ­τσι εἶ­ναι ἀ­δύ­να­το νά σω­θεῖ ὁ ἄν­θρω­πος χω­ρίς τα­πει­νο­φρο­σύ­νη… Ἀρ­χή λοι­πόν καί σκο­πός καί σέ σέ­να ἄς εἶ­ναι ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη».

 Φιλόθεος ὁ Σιναΐτης:

             «Ἔ­χου­μεν ἀ­νά­γκη ἀ­πό πολ­λήν τα­πεί­νω­ση, ἐ­φ’ ὅ­σον μέ τή Χά­ρη τοῦ Κυ­ρί­ου φρο­ντί­ζου­με γι­ά τή φύ­λα­ξη τοῦ νοῦ. Τα­πεί­νω­ση πρῶ­τον ἀ­πέ­να­ντι στό Θε­ό καί ἔ­πει­τα ἀ­πέ­να­ντι στούς ἀν­θρώ­πους. Μέ κά­θε τρό­πο καί ἀ­πό πα­ντοῦ, ὀ­φεί­λου­με νά συ­ντρί­βου­με τήν καρ­δι­ά μας, με­τα­χει­ρι­ζό­με­νοι κά­θε τί πού τα­πει­νώ­νει. Συ­ντρί­βει καί τα­πει­νώ­νει τήν καρ­δι­ά ἡ ἀ­νά­μνη­ση τῆς πα­λι­ᾶς μας ζω­ῆς, ἄν τή θυ­μού­μα­στε λε­πτο­με­ρῶς.Ὅ­πως καί ἡ  συ­νε­χής μνή­μη τοῦ θα­νά­του… Ἀ­κό­μα τα­πει­νώ­νουν τήν ψυ­χή καί οἱ πολ­λές εὐ­ερ­γε­σί­ες τοῦ Θε­οῦ σέ μᾶς ὅ­ταν τίς με­τροῦ­με μι­ά μι­ά καί τίς φέρ­νου­με στό νοῦ μας». 

 12.  Ἀντί  ἐπιλόγου

 ΜΕΡΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΦΗ ΤΗΣ ΤΑΠΕΙΝΩΣΗΣ

              Στήν ἰ­δι­ο­τρο­πί­α τοῦ ἤ τῆς συ­ζύ­γου σου, ἀ­πά­ντη­σες μέ κα­λω­σύ­νη χω­ρίς καί χω­ρίς νεῦ­ρα;

             Στήν ἀ­τα­ξί­α ἤ τήν πα­ρα­κο­ή τοῦ παι­δι­οῦ σου φέρ­θη­κες μέ ἀ­γά­πη καί ὑπο­μο­νή καί στίς σο­βα­ρές ἀ­παι­τή­σεις του προ­σπά­θη­σες μέ λο­γι­κά ἐ­πι­χει­ρή­μα­τα καί μέ ἀ­γά­πη νά τόν πεί­σεις;

             Στό δρό­μο, ἀ­ντι­με­τώ­πι­σες μέ ὑ­πο­μο­νή καί πρα­ό­τη­τα τήν κα­κή συ­μπε­ρι­φο­ρά ἤ τό λά­θος τοῦ συ­ναν­θρώ­που σου;

Στήν ἐρ­γα­σί­α σου, ἀ­νέ­χθη­κες μέ ὑ­πο­μο­νή καί χω­ρίς μορ­φα­σμούς τήν ἰ­δι­ο­τρο­πί­α τοῦ συ­να­δέλ­φου σου ἤ τοῦ προϊ­στα­μέ­νου σου;

             Στή διάρκεια τῆς ἡμέρας σκέ­πα­σες τά λά­θη τῶν ἄλ­λων, χω­ρίς νά τούς ἐκ­θέ­σεις;                  

 Τίς κα­τη­γο­ρί­ες ἤ  συ­κο­φαν­τί­ες πού προ­ῆλ­θαν ἀ­πό φθό­νο καί κα­κί­α ἄλ­λων τίς ἀ­γνό­η­σες μέ  σι­ω­πή καί γα­λή­νη;                   

             Σέ ἐ­κεί­νους πού σοῦ προ­ξέ­νη­σαν ζη­μιά ἀ­πό λά­θος ἤ ἠ­θε­λη­μέ­να ἔ­δει­ξες μα­κρο­θυ­μί­α καί  συγ­χώ­ρε­ση;

            Τίς προ­κλη­τι­κές συμ­πε­ρι­φο­ρές ἤ φρά­σεις πού ἄ­φη­ναν ὑ­πο­νο­ού­με­να γι­ά σέ­να καί τήν ὑ­πό­λη­ψή σου τίς ἀ­γνό­η­σες χω­ρίς κα­κί­α;

             Ἔ­χεις προ­σευ­χη­θεῖ γι­’ αὐ­τούς πού σέ πί­κρα­ναν ἤ σέ ζή­μι­ω­σαν ἤ σέ ἐ­χθρεύ­ον­ται;

             Ἄν ἀ­παν­τή­σεις θε­τι­κά ἤ ἄν προ­σπα­θεῖς νά συ­πε­ρι­φέ­σαι θε­τι­κά στίς πι­ό πά­νω ἐ­ρω­τή­σεις, σί­γου­ρα βρί­σκε­σαι σέ κα­λό δρό­μο, στό δρό­μο τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης. Σοῦ εὔ­χο­μαι νά τόν κρα­τή­σει στε­ρε­ά καί νά τόν  πλα­τύ­νεις μέ­χρι τό τέ­λος, μέ τή βο­ή­θεια πάν­το­τε τοῦ Κυ­ρί­ου πού θά λαμ­βά­νεις ἄν θέ­λεις καί δι­ά τῆς συ­νε­χούς προ­σευ­χῆς σου.

ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ ΤΩ ΘΕΩ ΔΟΞΑ

 Χα­ρα­λά­μπους Νε­ο­φύ­του

Πρεσβυ­τέ­ρου

ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗ
ΕΚΔΟΣΗ ΤΡΙΤΗ
‘’Ορθόδοξος Ὁδοδείχτης
http://www.paterikiorthodoxia.com/2012/09/2164.html
http://www.hristospanagia.gr/?p=50297#more-50297