«Ἡ ψυχή καί ἡ θεραπεία της».Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

 Ἀκοῦστε τήν ὁμιλία ἐδῶ:«Ἡ ψυχή καί ἡ θεραπεία της»

 Μέ ὅλη αὐτήν τήν ὁρολογία περί ψυχιατρικῆς, ψυχολογίας, ψυχοθεραπείας, πού κυκλοφορεῖ, ὑπάρχει ἕνα μπέρδεμα στόν κόσμο. Αὐτές οἱ ἐπιστῆμες καί οἱ ὅροι πού ἐμπλέκονται σ’ αὐτές, ὅπως νεύρωση, ψύχωση, κατάθλιψη, ψυχαναγκαστική νεύρωση καί ἄλλοι, εἶναι πομπώδεις ὅροι, ἀλλά εἶναι ἀσαφεῖς καί δέν ἔχουν ἕνα συγκεκριμένο περιεχόμενο.

Ἀντίθετα ἡ ἐπιστήμη διακρίνεται ἀφενός μέν γιά τήν καθαρότητα, τήν ἁπλότητα καί τή σαφήνεια καί ἀφετέρου γιά τό γεγονός ὅτι ὑπάρχει μία ἐπαναληψιμότητα στό καθετί. Ὅταν ἔχουμε μιά ἐπιστημονική γνώση, ἔχουμε καταλήξει σ’ αὐτήν ἀπό ἕνα πείραμα, μία παρατήρηση καί ἀπό ἕνα ἀποτέλεσμα.

Εἶναι χαρακτηριστικό τῆς ἐπιστήμης ὅτι, ὅταν ἔχεις πάντα τίς ἴδιες συνθῆκες, ἔχεις πάντα καί τό ἴδιο ἀποτέλεσμα. Αὐτό ἀποτελεῖ μιά ἐπιστημονική γνώση. Ἰσχύει πάντα. Ξέρεις ὅτι, ἄν ἀφήσεις ἕνα ἀντικείμενο ἀπό ὕψος, θά πέσει κάτω καί τό ἴδιο θά συμβεῖ εἴτε εἶσαι ἐδῶ εἴτε στόν Βόρειο Πόλο εἴτε στό Παρίσι.

Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά μιλᾶμε γιά τήν ἐπιστήμη τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Ἐκκλησία ὄντως θεραπεύει τήν ψυχή. Εἶναι μιά θεραπευτική ἐπιστήμη, εἶναι ἡ ψυχοθεραπεία τῆς ψυχῆς διότι ὅταν κανείς ἐφαρμόσει αὐτά πού λέει ἡ Ἐκκλησία, ὁπουδήποτε κι ἄν βρίσκεται, πάντα ἔχει τό ἴδιο ἀποτέλεσμα. Πάντοτε γίνεται ἅγιος. Γι’ αὐτό μιλᾶμε γιά μιά ἐπιστήμη.

Ἐνῶ, αὐτές οἱ λεγόμενες ‘ἐπιστῆμες’, οἱ ψυχοθεραπευτικές, δέν ἔχουν πάντα τό ἴδιο ἀποτέλεσμα. Πολλές φορές δέν ὑπάρχει κἄν ἀποτέλεσμα. Αὐτό συμβαίνει γιατί ἡ ψυχοθεραπεία καί ἡ ψυχανάλυση εἶναι μιά ἀτέλειωτη κουβέντα. Τί μπορεῖ νά βγεῖ ἀπό μιά ἀτέλειωτη κουβέντα; Τί μπορεῖ νά βγεῖ, ὅταν μάλιστα αὐτοί οἱ λεγόμενοι ‘ἐπιστήμονες’ ἀγνοοῦν τήν ἔννοια καί τήν οὐσία τῆς ψυχῆς;

Ἔχουμε πράγματι ἕνα λεπτεπίλεπτο θέμα, τό ὁποῖο ἁπλῶς θά προσεγγίσουμε, γιατί χρειάζεται μεγάλη ἀνάλυση καί πολύ χρόνο. Ὑπάρχει καί μιά ἰδέα πού ὑποστηρίζει, ὅτι οἱ πνευματικοί ὁδηγοί εἶναι καλύτεροι ἄν ἔχουν βγάλει καί μιά σχολή ψυχιατρικῆς ἤ ἄν ἔχουν καί ψυχολογικές γνώσεις. Ἄν εἶναι δυνατόν νά ἰσχύει κάτι τέτοιο!

Ὑπάρχει ἐπίσης καί μιά πρόταση, ἀπό κάποια ἄτομα μέσα στήν Ἐκκλησία, πού λέει ὅτι οἱ πνευματικοί θά ἦταν σωστό νά περνᾶνε πρῶτα ἀπό μιά ἐπιτροπή ψυχιάτρων! Σκεφτεῖτε τί ἔχει εἰπωθεῖ!

Αὐτές, λοιπόν, δέν εἶναι πραγματικές, ἀλλά λεγόμενες ἐπιστῆμες. Αὐτόν τόν ὅρο τόν χρησιμοποιεῖ ὁ ἅγιος Πορφύριος, ὁ ὁποῖος μιλάει γιά λεγόμενους ‘ψυχιάτρους’. Τούς ἀνθρώπους, πού λένε ὅτι εἶναι ψυχίατροι, δέν τούς ὀνομάζει ὁ π. Πορφύριος ψυχίατρους, ἀλλά λεγόμενους ψυχίατρους. Δέν ἔχουμε καμιά ἐμπάθεια μέ τά πρόσωπα, κάθε ἄλλο, τούς ἐκτιμᾶμε γιατί κι αὐτοί προσπαθοῦν νά βοηθήσουν τόν ἄνθρωπο.

Ὁ ὅρος ψυχιατρική εἶναι παραπλανητικός ὅρος, ἀφοῦ δέν θεραπεύουν τήν ψυχή, ἀλλά τό νευρικό σύστημα. Αὐτοί οἱ ἄνθρωποι ἀσχολοῦνται μέ τό κεντρικό νευρικό σύστημα, τόν ἐγκέφαλο δηλαδή καί ὅλα τά πλησίον αὐτοῦ καί μέ τό περιφερικό νευρικό σύστημα, δηλαδή μέ τά νεῦρα καί μέ τίς ἑνώσεις τῶν νεύρων μεταξύ τους, μέ τίς οὐσίες πού κάνουν τίς ἑνώσεις, τούς λεγόμενους νευροδιαβιβαστές. Μέ αὐτά ἀσχολεῖται ὁ ψυχίατρος, ὄχι μέ τήν ψυχή. Ἄν εἶναι δυνατόν νά εἶναι αὐτό ἡ ψυχή! Δέν εἶναι ἡ ψυχή οὔτε ὁ ἐγκέφαλος, οὔτε τά νεῦρα. Ἑπομένως, ἡ σωστή ὁρολογία θά ἦταν ‘νευροϊατροί ἤ νευρολόγοι’, ἀφοῦ ἀσχολοῦνται μέ τό νευρικό σύστημα.

Τείνουμε λοιπόν νά κάνουμε μιά πρόσληψη ἀπό αὐτές τίς λεγόμενες ἐπιστῆμες, τούς λεγόμενους ψυχιάτρους καί τή λεγόμενη ψυχιατρική καί μέσα στήν Ἐκκλησία. Τήν κάνουμε καί ἐμεῖς οἱ Χριστιανοί καί μπερδευόμαστε. Πολλές φορές χρησιμοποιοῦμε αὐτούς τούς ὅρους καί δέν ξέρουμε κἄν τί ἐννοοῦμε. Λέμε, γιά παράδειγμα, ὅτι κάποιος ἔχει στρές, ἄγχος, κατάθλιψη, νεύρωση. Ἀντίθετα, οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μᾶς μίλησαν γιά ἄλλα πράγματα. Μίλησαν γιά τό δαιμόνιο τῆς ἀκηδίας, γιά ἕνα εἰδικό πονηρό πνεῦμα, πού φέρνει στόν ἄνθρωπο μιά κατάσταση, πού μοιάζει μέ αὐτό πού οἱ ἐπιστήμονες ὀνομάζουν ΄κατάθλιψη΄. Μιλᾶνε γιά μιά δαιμονική ἐπήρεια, πού μοιάζει μ’ αὐτό πού σήμερα ἀποκαλοῦμε ‘’ἄγχος’’. Ἄρα, θά πρέπει νά γίνει ἕνα ξεκαθάρισμα μέσα μας.

Ὁ ἅγιος Πορφύριος ἔλεγε ὅτι ὅλοι αὐτοί οἱ ὅροι πού κυκλοφοροῦν καί τούς χρησιμοποιοῦμε κι ἐμεῖς εἶναι ἐφευρήματα τῶν λεγόμενων ψυχιάτρων καί ψυχοεπιστημόνων, οἱ ὁποῖοι δέ θέλουν νά προφέρουν τή λέξη ‘διάβολος’. Ὁ Γέροντας τά λέει ὠμά. Ἀλλάζουν λοιπόν τήν ὁρολογία καί ἀποφεύγουν νά ἑρμηνεύσουν κάποιες καταστάσεις μέ τή λέξη διάβολος.

Ἡ γλώσσα ἔχει τεράστια σημασία καί ξέρουν ὅτι, ἄν ἀλλάξουν τή γλώσσα, μποροῦν ν’ ἀλλάξουν ἕναν ὁλόκληρο λαό. Ἐμᾶς, γιά παράδειγμα μᾶς ἔδωσαν ψεύτικο ὄνομα ἀλλάζοντάς το σέ «Βυζαντινοί», μέ ἀποτέλεσμα νά ξεχάσουμε τίς πραγματικές μας ρίζες. Ἐμείς δέ λεγόμαστε Βυζαντινοί, ἀλλά Ρωμιοί. Βυζαντινούς μᾶς ὀνόμασαν οἱ Δυτικοί. Κι ὅμως ἔχουμε ξεχάσει ὅτι στήν πραγματικότητα εἴμαστε Ρωμιοί! Τόσο μεγάλη σημασία ἔχουν οἱ λέξεις καί ἡ γλώσσα. Πρέπει λοιπόν νά ξέρουμε τί σημαίνει κάθε λέξη πού χρησιμοποιοῦμε. Νά ξέρουμε ἀπό πού παίρνουμε κάθε λέξη κι ἄν εἶναι σωστό νά τήν ἐντάξουμε στό λεξιλόγιό μας καί μέσα στήν Ἐκκλησία.

Ἔτσι οἱ Πατέρες μιλᾶνε γιά ἄλλα πράγματα καί λένε ὅτι ἡ αἰτία πού τά προκαλοῦν εἶναι οἱ δαίμονες. Λένε πώς ὑπάρχουν εἰδικά δαιμόνια πού προξενοῦν πολλές εἰδικές ‘ψυχικές διαταραχές’, μέ ἕναν σύγχρονο ὅρο. Βέβαια δέν μιλᾶνε γιά ψυχικές διαταραχές, ἀλλά γιά σκοτισμό τοῦ νοῦ τοῦ ἀνθρώπου. Μιλᾶνε γιά ἀμαύρωση τοῦ κατ’ εἰκόνα, γιατί στήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου ὑπάρχει ἀποτυπωμένη ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Ὅταν αὐτή ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ δέν διασώζεται, ἀλλά εἶναι ἀλλοιωμένη μέσα μας, τότε καί ἡ ψυχή μας εἶναι ἄρρωστη. Τά ἀποτελέσματα, οἱ ἐνέργειες δηλαδή τῆς ψυχῆς εἶναι κι αὐτές ἄρρωστες. Ἄς τό παρομοιάσουμε μέ ἕνα ἐργοστάσιο ἠλεκτρικοῦ ρεύματος, πού προσπαθεῖ νά δώσει ρεῦμα, ὅμως τό ρεῦμα δέν προχωράει, γιατί τά καλώδια εἶναι σκουριασμένα. Αὐτό σημαίνει σκοτισμένος νοῦς. Δέν προχωρᾶ ἡ νοερά ἐνέργεια τῆς ψυχῆς νά καταυγάσει ὅλο τόν ἄνθρωπο κι ἔτσι ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὅλος σκοτισμένος. Εἶναι σκοτισμένη ἡ λογική, ἡ καρδιά καί τό σῶμα του.

Σάν ἀποτέλεσμα τῆς σκοτισμένης ψυχῆς εἶναι οἱ διαταραχές καί στό σῶμα του. Ὑπάρχει δηλαδή πιθανότητα νά πειραχτοῦν καί τά νεῦρα τοῦ ἀνθρώπου. Ἑνός ἀνθρώπου, πού θυμώνει συνέχεια, ἡ ψυχή του ταράζεται. Ἀφοῦ λοιπόν ἔχει σκοτιστεῖ ἡ ψυχή του, μετά ἀρρωσταίνει καί τό νευρικό του σύστημα. Οἱ γιατροί ἀναφέρουν ὅτι κάθε φορά πού θυμώνουμε, καταστρέφουμε 25.000.000 νευρικά κύτταρα, τά ὁποῖα καί δέν ἀναπαράγονται. Τά χάνουμε μιά γιά πάντα. Γίνεται δηλαδή ἀπό τήν ψυχή, ζημιά καί στό σῶμα.

Ἐπίσης εἶναι πιθανό νά μήν ἐκκρίνονται κάποιες οὐσίες. Στήν περίπτωση, λόγου χάριν, τῆς κατάθλιψης ὑπάρχει ἔλλειψη μιᾶς οὐσίας, πού λέγεται σεροτονίνη. Οἱ γιατροί χορηγοῦν αὐτήν τήν οὐσία στόν ἀσθενή, ὅμως αὐτή δέν διορθώνει τήν ψυχή. Διορθώνει τά νεῦρα στόν ἐγκέφαλο, πού χρειάζονται τήν οὐσία πού λείπει. Αὐτό σαφῶς καί πρέπει νά γίνει. Ὅμως εἶναι παράλογο νά λένε πώς μ’ αὐτόν τόν τρόπο θεραπεύουν τήν ψυχή. Διορθώνουν μόνο τό νευρικό σύστημα, πού πάσχει καί τοῦ λείπει μία οὐσία.

Γιά νά διευκρινίσουμε κάπως τούς ὅρους πού χρησιμοποιοῦνται, ἄς ξεκαθαρίσουμε κατ’ ἀρχάς τί σημαίνει ‘πρόσληψη’. Ὅταν ἡ Ἐκκλησία μπεῖ σ’ ἕναν χῶρο νά κάνει ποιμαντική, νά βοηθήσει τούς ἀνθρώπους νά γνωρίσουν τόν Θεό, νά κάνει ἱεραποστολή, παίρνει τά στοιχεῖα τοῦ ἑκάστοτε πολιτισμοῦ, τή ‘σάρκα’ τοῦ τόπου καί πάνω ἐκεῖ ὁρίζει τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Προσπαθεῖ νά βοηθήσει τούς ἀνθρώπους μέσα ἀπό τόν συγκεκριμένο πολιτισμό πού ἔχουν, νά ὁδηγηθοῦν στόν Θεό. Ὅταν γίνεται ἱεραποστολή στήν Ἀφρική, γιά παράδειγμα, οἱ ἱεραπόστολοι δέν πηγαίνουν νά περάσουν στούς ἀνθρώπους τά στοιχεῖα τοῦ δυτικοῦ πολιτισμοῦ. Παίρνουν ὅμως τά στοιχεῖα πού μποροῦν νά προσλάβουν καί μέσα ἀπό αὐτά τά στοιχεῖα, προσπαθοῦν νά βοηθήσουν τούς ἀνθρώπους νά καταλάβουν τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί ν’ ἀγαπήσουν κι αὐτοί τόν Θεό.

Αὐτό ἀκριβῶς κάνει ὁ Χριστός. Παίρνει τήν ἀνθρώπινη φύση, τήν προσλαμβάνει, ἀλλά δέν προσλαμβάνει τήν ἁμαρτία της, γιατί ἡ ἁμαρτία δέν ἁγιάζεται. Ἔτσι κι ἐμεῖς, ἀπό αὐτούς τούς χώρους τῶν ψυχοεπιστημῶν μποροῦμε νά προσλάβουμε κάποια πράγματα;

Τί εἶναι ψυχιατρική; Εἶναι ἡ ἐπιστήμη, ἡ ὁποία ἀσχολεῖται μέ τό νευρικό σύστημα, μέ ἱστούς καί μέ σάρκα, ὄχι μέ τήν ψυχή. Πρόκειται πάντα γιά σωματική προσέγγιση, ὄχι γιά ψυχική. Ἑπομένως, ὁ ὅρος ‘ψυχιατρική’ εἶναι ἀτυχής καί παραπλανητικός. Αὐτό τό ἔχουν καταλάβει στό ἐξωτερικό καί δέν χρησιμοποιοῦν τόν ὅρο ψυχιατρική, ἀλλά τόν ὅρο ‘διανοητικές νόσοι’, νόσος τοῦ ἐγκεφάλου.

Τί εἶναι ψυχολογία; Καί ἐδῶ ὁ ὅρος εἶναι ἀτυχής. Ψυχολογία σημαίνει λόγος περί ψυχῆς. Ἡ ψυχολογία ὅμως μιλάει γιά τήν ψυχή; Ἄν ψάξουμε σ’ ὅλα τά λεξικά τῆς ψυχολογίας, δέν ἔχουν κἄν ὁρισμό τῆς ψυχῆς. Δίνουν ἕναν πολύ περιφερειακό ὁρισμό. Οὐσιαστικά δέν ἀσχολοῦνται μέ τήν ψυχή, ἀλλά μέ τή συμπεριφορά τοῦ ἀνθρώπου. Μελετᾶνε πῶς συμπεριφέρεται ὁ ἄνθρωπος κάτω ἀπό δύσκολες συνθῆκες. Ἄν κάποιος, γιά παράδειγμα, βρίσκεται σ’ ἕνα ἐργοστάσιο μέ πολύ θόρυβο, κουράζεται καί ἀρρωσταίνει, ἐπειδή ὁ θόρυβος εἶναι μεγάλος. Ἔτσι ἔρχεται ἡ ψυχολογία νά δώσει βοήθεια στόν ἄνθρωπο. Αὐτό φυσικά κάθε ἄλλο παρά κακό εἶναι. Ὡστόσο, σέ καμία περίπτωση ἡ ψυχολογία δέν θεραπεύει τήν ψυχή. Ἁπλά κάνει μιά θεραπεία, βοηθώντας τόν ἄνθρωπο νά ἀντιμετωπίσει αὐτήν τήν κατάσταση καί νά ἀνακουφιστεῖ. Λόγου χάριν, παροτρύνουν τόν ἄνθρωπο νά βγαίνει περισσότερο στόν ἥλιο γιά νά νιώθει μεγαλύτερη ψυχική εὐφορία. Κάνουν μιά παρατήρηση πάνω στό πρόβλημα καί μαθαίνουν μιά συμπεριφορά γιά νά ἀποφύγουν τό δυσάρεστο συναίσθημα καί νά νιώσουν κάποια ἐλάφρυνση. Ἄρα, πρόκειται γιά μιά παρατήρηση τῆς συμπεριφορᾶς.

Ἕνας τρίτος ὅρος εἶναι ἡ ψυχοθεραπεία. Συγκεκριμένα εἶναι μιά προσπάθεια πού κάνουν κάποιοι ἄνθρωποι, γιά νά θεραπεύσουν τήν ψυχή. Μπορεῖ ἕνας ψυχίατρος, ὁ ὁποῖος ἀσχολεῖται μέ τό νευρικό σύστημα, νά ξεφύγει ἀπό τά ὅριά του καί νά κάνει ψυχοθεραπεία, ψυχανάλυση. Ψυχανάλυση εἶναι μιά ψυχοθεραπευτική μέθοδος, δέν εἶναι ἐπιστήμη. Τό ἴδιο μπορεῖ νά κάνει κι ἕνας ψυχολόγος, ἄν ξεφύγει ἀπό τά ὅριά του καί ἀντί νά κάνει διόρθωση συμπεριφορᾶς, νά προσπαθήσει νά μπεῖ στά ὅρια τῆς ψυχοθεραπείας, κάνοντας καί αὐτός ψυχανάλυση. Παράδειγμα, μπορεῖ γιά ἕνα παιδί πού εἶναι νευρικό στό σχολεῖο, νά μπεῖ μέσα στήν οἰκογένεια, ρίχνοντας τήν εὐθύνη γιά τή συμπεριφορά τοῦ παιδιοῦ στήν οἰκογένεια καί κατά βάση στίς κακές οἰκογενειακές σχέσεις. Κάνει μιά ψυχολογική παρατήρηση. Ἡ παρατήρηση ὅμως δέν εἶναι λόγος περί ψυχῆς. Εἶναι κάτι ἐξωτερικό, μιά προσπάθεια νά θεραπευτεῖ ἡ ψυχή.

Συνεπῶς δέν εἶναι ἀπαραίτητο νά εἶσαι ψυχίατρος ἤ ψυχολόγος γιά νά κάνεις ψυχανάλυση. Μπορεῖ κάποιος, ἁπλῶς καί μόνο, νά εἶναι ψυχοθεραπευτής, νά ἔχει σπουδάσει ψυχανάλυση ἤ ἄλλες ψυχοθεραπευτικές μεθόδους. Ὑπάρχουν περίπου 120 ψυχοθεραπευτικές μεθόδοι καί μόνο ἀπό αὐτό καταλαβαίνει κανείς ὅτι δέν ὑπάρχει πραγματική θεραπεία. Ὅταν ὑπάρχουν πολλά φάρμακα γιά μιά ἀρρώστια, οὐσιαστικά δέν ὑπάρχει φάρμακο. Εἶναι μιά φιλοσοφική προσέγγιση καί ἀντίληψη.

Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι μόνο ἡ Ἐκκλησία ξέρει τί εἶναι ἡ ψυχή. Ἐκεῖ μόνο βρίσκουμε τόν ὁρισμό τῆς ψυχῆς καί τόν τρόπο τῆς θεραπείας.

Ἡ ψυχοθεραπεία λοιπόν εἶναι μιά ἔκφραση διαφόρων φιλοσοφικῶν ἀντιλήψεων περί τῆς ψυχῆς καί τῆς θεραπείας της. Ἀνάλογα μέ τό πῶς ἀντιλαμβάνεται ὁ καθένας τήν ψυχή, διαμορφώνει καί μιά θεραπεία. Ἐδῶ εἶναι τό ἐπικίνδυνο, γιατί ἡ ψυχοθεραπευτική θέλει νά θεραπεύσει τήν ψυχή καί προτείνει μάλιστα καί μεθοδολογίες θεραπείας τῆς ψυχῆς.

Ὁ Φρόυντ, πού ἐκ πεποιθήσεως εἶναι ἄθεος, λέει ὅτι ἡ θρησκεία εἶναι μιά νεύρωση. Ἄν δηλαδή θρησκεύεις, εἶσαι ψυχοπαθής καί χρήζεις ψυχιατρικῆς θεραπείας. Καταλαβαίνετε τώρα σέ ποιόν ἄνθρωπο βασίζεται ὅλη σχεδόν ἡ σύγχρονη ψυχοθεραπεία καί ψυχανάλυση. Αὐτός ὁ ἄνθρωπος λέει ὅτι πρέπει νά ἀφήσουμε ὅλα τά ἔνστικτά μας ἐλεύθερα, νά ἱκανοποιοῦμε ὅλες τίς ὁρμές. Ἀκριβῶς τά ἀντίθετα ἀπό αὐτά πού ἀναφέρει τό Εὐαγγέλιο. Γι’ αὐτό, μιλᾶμε γιά ἐπικινδυνότητα αὐτῶν τῶν λεγόμενων ἐπιστημόνων καί ἐπιστημονικῶν θεωρήσεων καί θεραπειῶν. Αὐτές ὅμως δέν εἶναι ἐπιστῆμες, ἐφόσον δεν διαθέτουν τό γνώρισμα τῶν ἐπιστημῶν: τό πείραμα καί τό ἴδιο πάντα ἀποτέλεσμα.Ἔτσι βλέπουμε ὅτι μία ψυχανάλυση μπορεῖ νά κρατήσει καί ἑπτά χρόνια καί τελικά δέν βγαίνει τίποτα. Τί νά βγεῖ ἄλλωστε ἀπό μιά ἀτέλειωτη κουβέντα; Ὄχι ἁπλά δέν βγαίνει τίποτα, ἀλλά πολλές φορές μπορεῖ νά βγεῖ καί κάτι κακό.

Οὔτε στήν ψυχοθεραπευτική ὑπάρχει ὁ ὁρισμός γιά τήν ψυχή. Πουθενά σέ αὐτές τίς λεγόμενες ‘ἐπιστῆμες’ δέν ὑπάρχει ὁ ὁρισμός τῆς ψυχῆς. Ἄρα, ὅλοι αὐτοί οἱ λεγόμενοι ἐπιστήμονες, δέν ξέρουν μέ τί ἀσχολοῦνται. Ἀφοῦ λοιπόν δέν ξέρουν μέ τί ἀσχολοῦνται πῶς θά μπορέσουν νά τό θεραπεύσουν; Αὐτή εἶναι μία ἀντίφαση. Ξέρουμε, λόγου χάρη, ὅτι ὁ γεωλόγος ἀσχολεῖται μέ τή γῆ, ὁ βιολόγος μέ τούς ἔμβιους ὀργανισμούς κ.λ.π.

Τί λένε τώρα οἱ Πατέρες; Πῶς ὁρίζουν τήν ψυχή; Ὑπάρχουν κάποιοι ὁρισμοί τῆς ψυχῆς. Ἄς ἀναφέρουμε δύο ἀπό αὐτούς.

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος στά δογματικά του ἔπη (τραγούδια) -τά ὁποῖα εἶναι στό πρωτότυπο γραμμένα σέ ἀρχαία ἑλληνική γλώσσα καί μάλιστα σέ ρυθμό ἀρχαῖο καί ἰαμβικό στίχο- ἔχει γραμμένο τόν ὁρισμό. Εἶναι πολύ δύσκολη αὐτή ἡ γλώσσα (ὅπως οἱ ἰαμβικές καταβασίες τῶν Χριστουγέννων).

Παρενθετικά ν’ ἀναφέρουμε, ὅτι ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ἐπίτηδες τά ἔγραψε αὐτά, σέ αὐτήν τήν δύσκολη γλώσσα, γιά νά ἀποδείξει στόν Ἰουλιανό, τόν πρώην φίλο του καί συμμαθητή του, ὅτι ὑπάρχουν καί μορφωμένοι χριστιανοί. Ὁ Ἰουλιανός ὁ παραβάτης θεωροῦσε τούς χριστιανούς ἀγροίκους καί τούς ὑποτιμοῦσε πολύ. Τούς ἔλεγε συγκεκριμένα «Ναζωραῖοι, ὁ κλῆρος σας εἶναι ἡ ἀμάθεια καί ἡ ἀγροικία», ἡ ἀγροικοσύνη. Ὡς ἀπάντηση, ὁ ἅγιος Γρηγόριος γράφει αὐτά τά ἔπη, γιά νά τοῦ ἀποδείξει ὅτι ὑπάρχουν καί μορφωμένοι χριστιανοί.

Λέει λοιπόν ὁ ἅγιος Γρηγόριος περί ψυχῆς: «Ἡ ψυχή εἶναι πνοή τοῦ Θεοῦ καί δέχτηκε σύντροφό της ὅ,τι ἔδωσε ὁ Θεός νά τή συντροφεύει, δηλαδή τό σῶμα». Ὑπάρχει δηλαδή μιά ἑνότητα, ὁ ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος εἶναι ψυχή, πού εἶναι πνοή τοῦ Θεοῦ (μήν τό μπερδέψουμε μέ τό ἐμφύσημα τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο) καί ἔχει σύντροφό της τό σῶμα. Ὁ ἄνθρωπος δηλαδή εἶναι μιά ψυχοσωματική ἑνότητα. Τό ἐμφύσημα τοῦ Θεοῦ εἶναι τό ἅγιο Πνεῦμα, πού τό ἔδωσε ὁ Θεός, ἀφοῦ προηγουμένως εἶχε δώσει στόν ἄνθρωπο τήν ψυχή καί τό σῶμα. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι δισυπόστατος, εἶναι ψυχή καί σῶμα καί ὅταν ἔχει ἐνεργό τό ἅγιο Πνεῦμα, πού τό παίρνει μέ τό Βάπτισμα, τότε ἡ ψυχή του εἶναι πνευματική, τό σῶμα του πνευματικό καί ὁ ἄνθρωπος πνευματικός. Ὁ πνευματικός ἄνθρωπος εἶναι αὐτός πού ἔχει τό ἅγιο Πνεῦμα ἐνεργό στήν ψυχή καί τό σῶμα του, ὁ ἁγιοπνευματικός καί ὄχι ὁ κουλτουριάρης, ὅπως λέγεται.

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός ἐπίσης, στό ἔργο του «Ἔκδοσις ἀκριβής τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως», περιέχει ἀκριβῶς ὅ,τι περιέχει ἡ Ὀρθόδοξη πίστη μας. Λέει ὁ ἅγιος «Ψυχή εἶναι οὐσία, ζῶσα», ζωντανή, «ἀσώματη» χωρίς σῶμα, «ἀόρατη» κατά τή φύση της, δέν μπορεῖς νά τή δεῖς, «λογική καί νοερή, ἀσχημάτιστη» δέν ἔχει σχῆμα. «Ἐνῶ χρησιμοποιεῖ ὡς ὄργανο τό σῶμα καί παρέχει σέ αὐτό ζωή καί αὔξηση καί αἴσθηση καί γέννηση» δηλαδή ἡ ψυχή δίνει ζωή καί αὐξάνει τό σῶμα, παρέχει σ’ αὐτό τίς αἰσθήσεις καί τήν ἀντίληψη πού διαθέτει ὁ ἄνθρωπος. Ἄν φύγει ἡ ψυχή τά αἰσθητήρια κύτταρα δέν λειτουργοῦν πλέον. «Ἀλλά ἡ ἴδια εἶναι καθαρή, αὐτεξούσια» ἐλεύθερη, «θελητική» ἔχει βούληση, θέλημα, «ἐνεργητική» ἐνεργεῖ, ἔχει ἐνέργεια, «τρεπτή, δηλαδή ἐθελότρεπτη» μπορεῖ ἑκούσια νά ἀνατραπεῖ, νά ἀλλάξει ἀπό μόνη της, «εἶναι καί κτιστή» εἶναι δηλαδή δημιούργημα, σέ ἀντιδιαστολή μέ τόν Θεό, πού εἶναι ὁ μόνος Ἄκτιστος καί Ἀδημιούργητος. Εἶναι λοιπόν καί κτιστή «ἀφοῦ ὅλα αὐτά τά ἔχει πάρει κατά φύσιν ἀπό τόν Δημιουργό της, ἀπό ὅπου πῆρε τό εἶναι κατά φύσιν». Πῆρε δηλαδή ἀπό τόν Θεό αὐτό τό δῶρο νά ὑπάρχει κατά φύσιν. Αὐτός ὁ ὁρισμός θά μποροῦσε νά μᾶς πάρει ὧρες γιά νά τόν ἀναλύσουμε. Ὁ ἅγιος αὐτός ἦταν ὁ μεγαλύτερος θεολόγος ὅλων τῶν αἰώνων, ἦταν πολύ μορφωμένος. Τό ἔργο του αὐτό εἶναι ἡ πιό ἔγκυρη δογματική τῆς Ἐκκλησίας μας.

Προσέξτε τή λέξη «οὐσία». Λέγοντας ὅτι ἡ ψυχή εἶναι οὐσία θέλει νά τονίσει ὅτι δέν εἶναι κάτι αἰθέριο, μιά ἐνέργεια, ἀλλά ἔχει οὐσία. Ποιός ἀπό ὅλους αὐτούς τούς λεγόμενους ἐπιστήμονες μίλησε γιά οὐσία; Κανένας.

Εἶναι οὐσία ἁπλή, δέν ἔχει μέσα της κάτι σύνθετο, δέν ἔχει ἀντιθέσεις στή φυσική της κατάσταση. Εἶναι ἁπλή, ὅπως καί ὁ Θεός εἶναι ἁπλός. Ὁ Θεός δέν ἔχει μέσα Του διχασμούς. Ἐφόσον ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου εἶναι κτίσμα, ἀλλά καί εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, εἶναι καί ἁπλή. Ὁ Θεός ἔχει ἀποτυπώσει στήν ψυχή μας τήν εἰκόνα Του. Ἡ ψυχή μας, πού εἶναι ἡ εἰκόνα Του, εἶναι ἁπλή. Γι’ αὐτό, ὅταν ἁμαρτάνουμε, χάνουμε αὐτήν τήν ἁπλότητα. Ἁμαρτία εἶναι ἕνας διχασμός. Ὁπότε μιλᾶμε γιά διχασμένη προσωπικότητα. Τό ἐξομολογούμαστε κιόλας πολλές φορές ὅτι νιώθουμε σάν νά ἔχουμε δύο ἑαυτούς. Αὐτό εἶναι τό ἀποτέλεσμα τῆς πτώσης, τῆς παρακοῆς. Ὅταν κανείς μετανοήσει καί μπεῖ σέ αὐτήν τήν θεραπεία, ξαναβρίσκει τήν ἁπλότητα, ὁ Θεός σέ ἀποκαθιστᾶ σέ αὐτήν τήν ἁπλότητα καί τότε φεύγουν ὅλοι οἱ διχασμοί. Ὁ Θεός εἶναι ἁπλός καί θέλει καί οἱ εἰκόνες Του νά εἶναι ἁπλές. Γι’ αὐτό οἱ θεραπευμένοι πνευματικά ἄνθρωποι στήν Ἐκκλησία εἶναι οἱ ταπεινοί, πού εἶναι πάντα ἁπλοί. Οἱ ἅγιοι εἶναι ἁπλοί, σάν τά παιδιά.

Ὁ πατήρ Ἰάκωβος ὁ Τσαλίκης ἔκανε παρέα μέ τά παιδάκια. Τά παιδάκια ἔλεγαν ὅτι ὁ παππούλης αὐτός ἦταν σάν αὐτά, ἐπειδή ἦταν πολύ ἁπλός. Εἶναι ἡ ἀληθινή ἀποκατάσταση στήν πρώτη μας κατάσταση. Ἡ ἀποκατάσταση τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἀκριβῶς τό νά γυρνάει ὁ ἄνθρωπος σ’ αὐτήν τήν ἁπλότητα.

Προσέξτε καί τίς ἄλλες λέξεις. Ἀναφέρει ὅτι ἡ ψυχή εἶναι ἀόρατη. Δέν μπορεῖ νά τήν προσεγγίσει ἡ ἐπιστήμη. Ἡ ἐπιστήμη προσεγγίζει πάντα κάτι ὁρατό. Ὅπως οἱ ἄγγελοι πού ἔχουν οὐσία, ἀλλά εἶναι ἀόρατοι, ἔτσι καί ἡ ψυχή. Τελείως ἄυλος εἶναι μόνο ὁ Θεός. Καί οἱ δαίμονες ἀόρατοι εἶναι, ἀλλά ἔχουν οὐσία.

- …………. (ἐρώτηση).

Μπορεῖ ὁ Θεός νά παραχωρήσει νά δεῖ κάποιος μιά ψυχή. Ὑπάρχουν ἅγιοι πού εἶχαν δεῖ. Ὅμως ὁ Θεός τότε ἀλλάζει τά μάτια. Ἐμπλουτίζονται τά μάτια μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἅγιος Ἀντώνιος, γιά παράδειγμα, ἔβλεπε τίς ψυχές, πού ἀνέβαιναν στόν οὐρανό, ἀλλά πλέον μιλᾶμε γιά μιά ἄλλη κατάσταση, ὅπου ὁ ἄνθρωπος διευρύνεται καί σωματικά. Ὁ ἅγιος  Πορφύριος λέει ὅτι ὅταν πῆρε τή Χάρη, τή θέωση, μύριζε ἕνα λουλούδι, πού ἦταν μισή ὥρα μακριά του καί ἄκουγε τά πουλιά καί ξεχώριζε ἀπό τό κελάηδημα τό εἶδος τοῦ κάθε πουλιοῦ. Ἔβλεπε πίσω ἀπό τό βουνό, σάν νά ἦταν τό βουνό γυάλινο. Αὐτά εἶναι τά ἀποτελέσματα τῆς Χάρης, ἀφοῦ διευρύνονται τά βιολογικά ὅρια τοῦ ἀνθρώπου.

Ἡ ψυχή εἶναι λοιπόν ζωντανή οὐσία, ἁπλή, κτιστή, δέν προϋπάρχει. Οἱ ψυχές δέν προϋπάρχουν, ὅπως ὑποστήριζε ὁ Πλάτωνας. Οἱ ψυχές εἶναι κι αὐτές δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ. Ἡ ψυχή δημιουργεῖται ‘ἅμα τῇ συλλήψει’, ἀπό τή στιγμή πού συλλαμβάνεται ὁ ἄνθρωπος στή μήτρα τῆς γυναικας, αὐτόματα δημιουργεῖται καί ἡ ψυχή ἀπό τόν Θεό. Γι’ αὐτό εἶναι ἔγκλημα, φόνος ἡ ἔκτρωση.

Θά ἀναφερθοῦμε στή συνέχεια σέ τρία κεφαλαιώδη σημεῖα, τά ὁποῖα ἄν τά κατανοήσουμε, τότε θά ἔχουμε στό χέρι μας τά ὅπλα γιά νά διαφοροποιηθοῦμε ἀπ‘ ὅλες αὐτές τίς λεγόμενες ψυχοθεραπευτικές μεθοδολογίες. Ἔχουμε ἕναν θησαυρό στά χέρια μας καί εἶναι ὅλα ὅσα μᾶς ἔχουν ἀφήσει οἱ ἅγιοι Πατέρες. Ἄν γνωρίσουμε αὐτόν τόν θεραπευτικό θησαυρό, πού μᾶς ἔχουν ἀφήσει οἱ ἅγιοι καί μετά δοῦμε αὐτά πού μᾶς δίνουν οἱ λεγόμενοι ψυχοθεραπευτές, θά μποροῦμε νά κάνουμε τή σύγκριση. Φυσικά δέν ὑπάρχει ἀντιπαλότητα σ’ αὐτήν τήν σύγκριση, ἀφοῦ καί αὐτοί οἱ ἄνθρωποι ἔκαναν πολύ κόπο γιά νά φτιάξουν αὐτές τίς θεωρίες. Ὅμως οὐσιαστικά, πρόκειται μόνο γιά θεωρίες καί φιλοσοφικές προσεγγίσεις, δέν εἶναι ἐπιστήμη, ὅπως ὑποστηρίζουν. Ἀντίθετα, ἡ Ἐκκλησία κάνει ἐπιστήμη, γιατί ἄν ἐφορμόσει ὅλα αὐτά πού λέει, τότε ἔχουμε πάντα τό ἴδιο ἀποτέλεσμα, γινόμαστε δηλαδή ἅγιοι, θεραπευόμαστε. Ἀπό ὅλες αὐτές τίς ψυχοθεραπευτικές δέν θεραπευόμαστε. Μέ τέτοια ἀτελείωτη κουβέντα, τό πολύ πολύ νά νιώσουμε λίγο ἀνακουφισμένοι, τίποτα περισσότερο. Τά πάθη δέν φεύγουν ἔτσι. Ἡ Ἐκκλησία κάνει παρέμβαση στήν ψυχή γιατί ξέρει τί εἶναι ἡ ψυχή, ξέρει ὅτι πάσχει ὁ νοῦς καί μᾶς δίνει τή θεραπεία. Ἡ Ἐκκλησία θεραπεύει τόν σκοτισμένο νοῦ τοῦ ἀνθρώπου.

Πρῶτο θεολογικό σημεῖο.

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς λέει ὅτι «ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου ἔχει οὐσία καί ἐνέργεια». Ὅπως καί ὁ Θεός ἔχει οὐσία καί ἐνέργεια. Ἐνέργεια εἶναι ὅ,τι βλέπουμε νά ἐκφράζεται, τά αἰσθήματα, τά συναισθήματα -ἀγαπάω, μισῶ, ζηλεύω- τά ὁποῖα εἶναι ἐνεργήματα τῆς οὐσίας τῆς ψυχῆς. «Καί τά ζῶα ἔχουν ψυχή, ἀλλά ἡ ψυχή τῶν ζώων εἶναι ἡ ζωή τους». Κινοῦνται, πηδᾶνε, δέν ἔχουν ὅμως λογική. Ἡ ψυχή τους εἶναι ἄλογη. Γι’ αὐτό καί ὅταν διαλυθεῖ τό σῶμα, συνδιαλύεται καί ἡ ψυχή τους, ἡ ζωή τους δηλαδή.

Σέ αὐτήν τήν ψυχή, πού ἔχει ὁ ἄνθρωπος, ἡ ὁποία -ὅπως λέει ὁ ἅγιος Μάξιμος «κινεῖται, εἶναι θρεπτική, εἶναι αὐξητική καί ὁρμητική»-, ἔρχεται καί ἐγκαθιδρύεται μέ τό Βάπτισμα ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ. Τά ζῶα ἔχουν αὐτό τό ὁρμητικό καί τό αὐξητικό, ἀλλά δέν ἔχουν τό ἔλλογο.

Ὁ ἅγιος Βασίλειος ἀναφέρει ὅτι «ἐπειδή τά ζῶα ἔχουν ἐνέργεια μόνο καί ὄχι τήν οὐσία αὐτήν τῆς ψυχῆς, πού ἔχει ὁ ἄνθρωπος, δέν ἔχουν λογική, ὁ Θεός ἀναπλήρωσε τήν ἔλλειψη τοῦ λογικοῦ μέ τήν ὑπεροχή τῶν αἰσθητηρίων». Ἔτσι, βλέπουμε ὅτι ὑπάρχουν ζῶα πού ἀκοῦν, βλέπουν, ὀσφραίνονται πολύ καλύτερα ἀπό τόν ἄνθρωπο. Ὁ ἄνθρωπος ὅμως χρησιμοποιώντας τή λογική ξεπερνάει καί τό καλύτερο ζῶο. Φτιάχνει γιά παράδειγμα ἕνα τηλεσκόπιο καί βλέπει δισεκατομμύρια ἔτη φωτός μακριά. Αὐτά κάνει η λογική.

«Ἄν ἀγνοήσω τήν οὐσία τῆς ψυχῆς -πού μόνο ἡ Ἐκκλησία ἀναγνωρίζει- οὐσιαστικά μένει μόνο το ζωῶδες». Ὅλες αὐτές οἱ ἐπιστῆμες ἀγνοοῦν την ουσία της ψυχής και ὁρίζουν τήν ψυχή μόνο ἀπό τίς ἐνέργειες, ἄρα ὁ ἄνθρωπος εἶναι νεῦρα, θυμός, πείνα, δίψα, εἶναι ἀνάγκες κ.λ.π., διότι δέν καταπιάνονται καθόλου μέ τήν οὐσία. Αὐτά εἶναι ὅλα ὅσα ἔχει καί ἕνα ζῶο. Ἄν ἀγνοήσουμε τήν οὐσία, μένει μόνο τό ζωῶδες, δηλαδή τό ἔνστικτο.

Ἄν τώρα δέν ξέρουμε αὐτό τό σημεῖο τῆς διάκρισης τῆς οὐσίας καί τῆς ἐνέργειας τῆς ψυχῆς, δέν μποροῦμε νά προσεγγίσουμε τήν ψυχή. Βλέπετε τί τεράστιο θησαυρό μᾶς ἔχουν ἀφήσει οἱ ἅγιοι Πατέρες;

Ὅλες οἱ ψυχοθεραπευτικές μεθοδολογίες, πού κυκλοφοροῦν, ἀγνοοῦν τό λογικό μέρος τῆς ψυχῆς. Ἔτσι κινοῦνται στό πῶς θά χαλιναγωγήσουν ἤ καί θά ἐρεθίσουν τά ἔνστικτα σάν θεραπευτική μεθοδολογία. Πῶς λοιπόν μποροῦν νά γιατρέψουν τήν ψυχή, ἀφοῦ ἀγνοοῦν ὅτι ἡ ψυχή εἶναι καί οὐσία καί ἐνέργεια καί ὑποστηρίζουν ὅτι εἶναι μόνο ἐνέργεια; Αὐτό εἶναι τό βασικό τους λάθος.

Δεύτερο θεολογικό σημεῖο.

Αὐτό εἶναι ἀπό τόν ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή, ὁ ὁποῖος ἔχει γράψει 400 κεφάλαια περί ἀγάπης. Κάθε παράγραφος πού ἔγραψε εἶναι καί μιά τέλεια ψυχοθεραπευτική συνταγή.

Ἀναφέρει λοιπόν καθετί καί φυσικά καί ὁ ἄνθρωπος πού ἀπό τήν ἀνυπαρξία, ἀπό τό μή εἶναι ἦρθε στήν ὕπαρξη, στό εἶναι , κινεῖται. Ὁ Θεός τόν ἔφτιαξε ἔτσι καί εἶναι σέ μιά συνεχή κίνηση. Αὐτή ἡ κίνηση εἶναι δοσμένη ἀπό τόν Θεό, γιά νά πηγαίνει τόν ἄνθρωπο στόν Θεό. Γι’ αὐτό δόθηκε ἡ κίνηση στόν ἄνθρωπο. Εἶναι σάν αὐτό πού λέμε στό σχολεῖο ὅτι ὁ ἄνθρωπος φτιάχτηκε ἀπό τόν Θεό, κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωσιν. Ἔχουμε τήν εἰκόνα λοιπόν τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ἔχουμε καί τήν ὁρμή νά μοιάσουμε καί νά πᾶμε στόν Θεό. Αὐτό ἀκριβῶς ἐπισημαίνει ἐδῶ καί ὁ ἅγιος Μάξιμος.

Εἶναι μιά κίνηση πού μᾶς ἔχει δοθεῖ ἀπό τόν Θεό πάντοτε ἀναγωγική, πρός τά πάνω. Συνέχεια κινεῖται ὁ ἄνθρωπος πρός τόν Θεό, μέχρις ὅτου καταλήξει μέσα στόν Θεό. Ἐκεῖ, λέει ὁ μεγάλος θεολόγος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, ὁ ἄνθρωπος φτάνει σέ μιά κατάσταση, ὅπου φαίνεται ὅτι σταματάει, παύει ἡ κίνηση στόν ἄνθρωπο, ἀλλά δέν παύει. Ὁ Θεός εἶναι ἄπειρος, ἀτέλειωτος. Κινούμαστε λοιπόν στό ἄπειρο συνέχεια, ἀφοῦ δέν μποροῦμε νά φτάσουμε κάπου, γιατί τό ἄπειρο δέν ἔχει τέλος. Γι’ αὐτό κι ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέει ὅτι «πορευόμεθα ἀπό δόξης εἰς δόξαν» (Β’ Κορ. 3,18). Ἡ δόξα εἶναι ἡ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ κι ἐμεῖς προχωρᾶμε σ’ αὐτήν, ἀλλά κάπου ἀναπαυόμαστε στόν Θεό, κάπου φαίνεται ὅτι παύουμε. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ ἄνθρωπος δέν ἔχει πλέον τόν φόβο τροπῆς, δέν πρόκειται νά ἀλλάξει, νά γυρίσει πίσω.

Ὅταν πιά ὁ ἄνθρωπος καθαρισθεῖ ἀπό τά πάθη του, τότε προχωράει στό δεύτερο στάδιο, πού τό λέμε «φωτισμό». Φτάνοντας κάποιος ἐδῶ, ἀφοῦ γευτεῖ τό φῶς τοῦ Θεοῦ, εἶναι πάρα πολύ δύσκολο νά γυρίσει πίσω. Εἶναι σάν ἕναν ἄνθρωπο πού ὡς τώρα περπατοῦσε μέ τά χέρια καί κατάλαβε ὅτι τό σωστό εἶναι νά περπατᾶς μέ τά πόδια. Ἀπό τή στιγμή πού θά ἀρχίσει νά περπατάει μέ τά πόδια, θά εἶναι τρελός, ἄν γυρίσει πίσω κι ἀρχίσει νά περπατάει ξανά μέ τά χέρια. Ἔτσι εἶναι καί ὁ ἄνθρωπος πού παύει νά ἁμαρτάνει καί φτάνει στήν κατάσταση τοῦ φωτισμοῦ.

Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος κινεῖται πρός τόν Θεό, ἀλλά πάει μπρός πίσω. Αὐτό ἀκριβῶς κάνουμε. Πηγαίνουμε πρός τόν Θεό, ἀλλά ὅταν μᾶς ἔρχονται οἱ λογισμοί, ὑποκύπτουμε σ’ αὐτούς, κάνοντας συγχρόνως καί προσπάθεια νά κινηθοῦμε πρός τόν Θεό. Ἡ θεραπευτική τῆς Ἐκκλησίας εἶναι τό νά σέ βάλει νά κάνεις ἀκριβῶς αὐτήν τήν κίνηση. Ὁπότε πᾶμε στόν Πνευματικό, μᾶς διαβάζει τή συγχωρητική εὐχή, ἀλλά ἐπειδή πρέπει νά προσπαθήσουμε κι ἐμεῖς, μᾶς βάζει ἕναν κανόνα, πού περιλαμβάνει προσευχή, ἀνάγνωση τῆς Ἁγίας Γραφῆς, μετάνοιες καί ἄλλα. Ὅλα αὐτά εἶναι ἡ προσπάθεια τῆς Ἐκκλησίας νά μᾶς ξεκολλήσει ἀπό τήν ἀδράνεια καί νά μᾶς βοηθήσει νά κινηθοῦμε πρός τόν Θεό. Αὐτή εἶναι ἡ θεραπευτική συνταγή.

Ἡ ἀδιάλειπτη προσευχή λοιπόν εἶναι ἡ ἀδιάλειπτη κίνηση τῆς ψυχῆς πρός τόν Θεό. Αὐτή εἶναι ἡ θεραπεία μας καί ὅσο τό κάνουμε σωστά, μέ συνέπεια, ἀδιάλειπτα καί χωρίς νά κάνουμε πισωγυρίσματα, φτάνουμε στό σημεῖο τῆς ἀτρεψίας. Φτάνουμε σ’ ἕνα ὁριακό σημεῖο πού πλέον μισοῦμε τά πάθη καί δέν θέλουμε νά γυρίσουμε πίσω, δέν θέλουμε νά συγκατατεθοῦμε σέ λογισμούς καί πάθη. Ἔχουμε μπεῖ στήν τροχιά τῆς ἀναμαρτησίας. Δέν θέλουμε πιά νά ἁμαρτάνουμε. Αὐτή εἶναι ἡ φυσική μας κατάσταση, τό νά μήν ἁμαρτάνουμε.

Ἡ Ἐκκλησία λοιπόν μᾶς βάζει σέ αὐτήν τήν κίνηση νά προσευχηθοῦμε, νά κάνουμε μετάνοιες, νά πᾶμε στή Θεία Λειτουργία, στίς ἀγρυπνίες κτλ.

Ἀνάπαυση στόν Θεό εἶναι μιά ἀκινησία, πού ὅμως δέν εἶναι ἀκινησία. Ὁ ἄνθρωπος γίνεται ἄτρεπτος καί ἡ ψυχή του πάλι κινεῖται γιατί δέν μπορεῖ νά σταματήσει στό αἰώνιο καί στό ἄπειρο. Αὐτή ἀκριβῶς ἡ συνεχής κίνηση εἶναι ἡ θεραπευτική τομή πού κάνει ἡ Ἐκκλησία στόν ἄνθρωπο. Ὁ ἄνθρωπος μέχρι νά συμβεῖ αὐτό μπορεῖ νά ζεῖ μέσα στήν κατάθλιψη, ἀλλά μέ αὐτήν τήν κίνηση τῆς προσευχῆς, θεραπεύεται. Ὠφελοῦν λίγο καί αὐτά πού προτείνουν αὐτές οἱ σχολές, ἡ μουσική, ἡ ἐργασία κ.λ.π. ἀλλά δέν θεραπεύουν τήν ψυχή.

Ὁ ἅγιος Πορφύριος λέει ὅτι «Πρέπει νά ἀποκτήσει ὁ ἄνθρωπος τόν Θεῖο ἔρωτα. Αὐτή εἶναι ἀπαίτηση τῆς ψυχῆς». Ἡ ψυχή μας ἀπαιτεῖ νά ἐρωτευτεῖ τόν Θεό. Ἄν δέν τό κάνουμε αὐτό, ἄν δέν ἀγαπήσουμε μέ τόν Θεῖο ἔρωτα τόν Θεό, ἀν δέν τόν ἀγαπήσουμε μέ μιά ‘Θεία τρέλα’, ἄν δέν τηρήσουμε τήν πρώτη ἐντολή «Ἀγαπήσεις Κύριον τόν Θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς καρδίας σου καί ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου και ἐξ ὅλης τῆς διανοίας σου καί ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος σου» (Ματ. 22,37), τότε μένουμε ἀθεράπευτοι. Ὅποιος δέν τό κάνει, παραμένει ‘ψυχοπαθής’. Μέ αὐτή τήν ἔννοια ὅλοι εἴμαστε ψυχοπαθεῖς.

Ἄν ἀγνοήσεις αὐτήν τήν κίνηση, στήν ὁποία σέ βάζει ἡ Εκκλησία, τί γίνεται; Οἱ ἄνθρωποι κινοῦνται – τρέχουν πολύ. Ἄλλοι τρέχουν πολύ καί κουράζονται καί ἄλλοι ἐπειδή κουράστηκαν, πηγαίνουν νά ξεκουραστοῦν. Ἄλλοι δέν κάνουν τίποτα καί μόνο ἀναπαύονται. Καί αὐτοί πού τρέχουν, ἀλλά καί αὐτοί πού δέν τρέχουν, ἀρρωσταίνουν. Καί τά δύο εἶναι λάθος. Ἄν τρέχεις, χωρίς νά τρέχεις πρός τόν Δημιουργό σου, λάθος τρέχεις. Ἄν δέν κινεῖσαι, χωρίς νά φτάσεις στήν ἀτρεψία, πάλι εἶναι μιά ἀρρώστια. Πῶς θά κινηθεῖ ὁ τεμπέλης καί ὁ ὀκνηρός καί πῶς θά κινηθεῖ ὁ δραστήριος; Γιά νά θεραπευτοῦν καί οἱ δύο, θά πρέπει νά κινηθοῦν πρός τόν Θεό. Δέν εἶναι θεραπεία τοῦ τεμπέλη νά τόν βάλεις νά δουλέψει ἤ τοῦ ἐργασιομανή νά ξεκουραστεῖ. Καί τά δύο εἶναι ἀρρώστιες, ὄχι θεραπεῖες. Ἡ θεραπεία εἶναι νά κινηθοῦν πρός τόν Θεό.

Ἄν δέν καταλάβει κάποιος αὐτήν τήν κίνηση πρός τόν Θεό, πού λέει ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, ἡ ὁποία εἶναι ἡ μόνη θεραπευτική κίνηση πού ἔχει ὁ ἄνθρωπος καί πού πρέπει νά τήν κάνει ἀδιάλειπτα, τότε δέν κάνει τίποτα, δέν θεραπεύεται ἡ ψυχή του.

Ἀκόμα καί στόν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας δέν τό ἔχουμε καταλάβει αὐτό. Κάποιοι, γιά παράδειγμα, θεωροῦν ὅτι πηγαίνουν πρός τόν Θεό, κάνοντας ἁπλά τό βράδυ ἕναν σταυρό. Μά εἶναι κίνηση αὐτή πού θά μᾶς ὁδηγήσει στήν ἀτρεψία; Βλέπετε πῶς συνδυάζεται ἡ μετάνοια καί ἡ ἐξομολόγηση; Ὁ Πνευματικός μᾶς συμβουλεύει νά κάνουμε μετάνοιες. Ἡ μετάνοια εἶναι μιά θεραπευτική κίνηση τοῦ σώματος πρός τόν Θεό. Μπορεῖ ἐπίσης νά μᾶς πεῖ νά κάνουμε νηστεία τήν Τετάρτη καί τήν Παρασκευή. Αὐτή πάλι εἶναι μιά κίνηση πρός τόν Θεό. Τό νά σταθοῦμε μπροστά σέ μιά εἰκόνα εἶναι κι αὐτό μιά κίνηση.

Ὅλες αὐτές οἱ σωματικές κινήσεις, πού κάνουμε μέσα στήν Ἐκκλησία, ὅπως τό ὅτι σκύβουμε, γονατίζουμε, κάνουμε τόν σταυρό μας, εἶναι οὐσιαστικά κινήσεις πρός τόν Θεό. Εἶναι ἡ κίνηση τοῦ ὅλου ἀνθρώπου. Δέν ἀρκεῖ νά κινηθεῖ μόνο ἡ ψυχή, ἀλλά πρέπει νά κινηθεῖ καί νά συμμετάσχει καί τό σῶμα σέ αὐτήν τήν κίνηση, στήν προσευχή. Για παράδειγμα, κάποιοι κάνουν τήν προσευχή ξαπλωμένοι. Καλύτερα ὅμως εἶναι νά εἶσαι γονατιστός. Οἱ Πατέρες λένε ὅτι «νά τό θεωρεῖς σάν ἔκτρωμα μιά προσευχή πού δέν ἔχει σωματικό κόπο». Εἶναι μισή προσπάθεια.

Τί εἶναι ὅλος αὐτός ὁ καθημερινός κύκλος πού ἔχουμε στήν Ἐκκλησία; Κάθε μέρα ἔχουμε Μεσονυκτικό, Ὄρθρο, Ὧρες, 1^η ὥρα, 3^η ὥρα, 6^η ὥρα, 9^η ὥρα, Ἑσπερινό, Ἀπόδειπνο. Αὐτά τά κάνει ἡ Ἐκκλησία κάθε μέρα. Εἶναι μία συνεχής ἐγρήγορση, ἐνεργοποίηση καί κίνηση πρός τόν Θεό. Μαθαίνουμε πώς ξυπνᾶμε στίς 12 τό βράδυ γιά νά κάνουμε Μεσονυκτικό, στίς 4 τά ξημερώματα Ὄρθρο, ἔπειτα, ἄν ὑπάρχει Ἱερέας, θά κάνει Θεία Λειτουργία, 1^η ὥρα στίς 6 τό πρωί, τήν 3^η ὥρα στίς 9 τό πρωί, τήν 6^η ὥρα στίς 12, τήν 9^η ὥρα στίς 3 τό μεσημέρι, ἀμέσως μετά Ἑσπερινό καί τέλος Ἀπόδειπνο. Τί εἶναι ὅλο αὐτό; Εἶναι μία συνεχής κίνηση πρός τόν Θεό. Ὅταν τό κάνει αὐτό ὁ ἄνθρωπος, μπαίνει μέσα στόν Θεό καί φτάνει σέ μία κατάσταση, πού ὁ ἅγιος Μάξιμος τήν λέει «στάση». Φτάνει σ’ ἕνα σημεῖο πού φαινομενικά σταματάει.

Μάλιστα ὁ ἅγιος δέν τήν ὀνομάζει ἀκριβῶς «στάση», ἀλλά «ἔκσταση» μέσα στόν Θεό. Σέ αὐτήν τήν κατάσταση, ἐνῶ ἀναπαύεται ὁ ἄνθρωπος, εἶναι μέσα ἐκεῖ καί ἐπειδή ὁ Θεός εἶναι ἀπέραντος, συνέχεια κινεῖται ἀπό δόξα σέ δόξα, εἶναι σέ μία ἔκσταση. Ὅπως κάποιος, πού βλέπει ἕνα πολύ ὄμορφο τοπίο καί μένει ἔκθαμβος, θαυμάζει, ἐκστασιάζεται. Ἔπειτα, βλέπει ἀκόμα κάτι πιό ὡραῖο καί ξανά ἐκστασιάζεται. Αὐτή θά εἶναι ἡ κίνηση μέσα στόν Θεό. Ποτέ δέν θά βαρεθεῖ ὁ ἄνθρωπος, ἀλλά θά εἶναι σέ συνεχή ἔκσταση, ἀπό ὡραιότητα σέ ἀκόμα μεγαλύτερη ὡραιότητα, ἀπό θαυμασμό σέ ἀκόμα μεγαλύτερο θαυμασμό.

Ἄρα, ἡ θεραπευτική τῆς Ἐκκλησίας, πού εἶναι καί ἡ μοναδική θεραπευτική, αὐτό ἀκριβῶς τό μέγεθος, ὁρίζει σάν θεραπεία: Τήν συνεχή κίνηση πού ὁδηγεῖ τελικά στήν ἔκσταση.

Συνεπῶς, τό πρῶτο εἶναι ὅτι ἡ ψυχή ἔχει οὐσία καί ἐνέργεια. Μετά ἔρχεται αὐτή ἡ συνεχής κίνηση τῆς ψυχῆς πρός τόν Θεό καί ἄν κάποιος δέν ὁρίσει τόν ψυχοπαθή κι ἄν δέν τοῦ δώσει αὐτήν τήν θεραπευτική, τή συνεχή κίνηση πρός τόν Θεό καί τοῦ πεῖ ἄλλα πράγματα νά κάνει, οὐσιαστικά δέν τόν θεραπεύει, ἀλλά τόν ταλαιπωρεῖ. Αὐτό ἀκριβῶς παθαίνουν ὅσοι πηγαίνουν νά θεραπευτοῦν σέ ψυχιάτρους καί σέ ψυχολόγους. Πῶς νά θεραπεύσουν αὐτοί οἱ ἄνθρωποι, ἀφοῦ δέν ξέρουν κἄν τί εἶναι ψυχή; Ἄν ἀκολουθήσουν αὐτήν τήν ἁπλή θεραπευτική, κάνοντας λίγη νηστεία καί προσευχή, θά θεραπευτοῦν.

Ὅπως αὐτά τά ταλαίπωρα παιδιά πού παίρνουν ναρκωτικά. Ξέρετε πόσο εὔκολα μποροῦν νά ξεφύγουν κάνοντας λίγη προσευχή καί νηστεία; Λίγο χρειάζεται νά κινηθοῦνε πρός τόν Θεό. Πῶς ἔφτασαν νά παίρνουν ναρκωτικά; Εἶναι μιά ἀναζήτηση ἡδονῆς σέ λάθος χῶρο.

Βέβαια κάτι κάνουν καί οἱ ψυχολόγοι καί οἱ ψυχίατροι. Ἀποτρέπουν μέ χάπια τόν ἄνθρωπο ἀπό τήν αὐτοκτονία, ἠρεμώντας μέ αὐτά τό νευρικό του σύστημα. Αὐτή εἶναι μιά προσφορά, ἀλλά δέν κάνουν θεραπεία στήν ψυχή. Εἶναι λάθος νά ὑποστηρίζουν ὅτι θεραπεύουν τήν ψυχή. Αὐτή εἶναι καί ἡ καίρια καί ἀνεπανάληπτη διαφορά τῆς Ἐκκλησίας ἀπό ὁποιαδήποτε ψυχοθεραπευτική διαδικασία. Αὐτοί οἱ ἄνθρωποι ἔχουν μέν καλές προθέσεις, ἀφοῦ προσπαθοῦν νά βοηθήσουν τόν ἄνθρωπο, ἀλλά δέν βγάζουν τόν ἄνθρωπο ἀπό τήν τραγωδία , γιατί ψάχνουν σέ λάθος μέρος.

Τρίτο θεολογικό σημεῖο

Εἶναι πάλι γραμμένο ἀπό αὐτούς τούς ἅγιους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, τόν ἅγιο Μάξιμο καί τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ.

Ὅ ἅγιος Μάξιμος λέει: «Ὁ Θεός, ὁ ὁποῖος δημιούργησε τήν ἀνθρώπινη φύση, δέν ἔβαλε μέσα της ἡδονή, ἀλλά κάποια νοερά δύναμη πρός ἡδονή, πού τήν ἀναζητᾶ». Μήν τό παρεξηγήσετε. Βλέπετε ὅτι εἴμαστε γεμάτοι ἀπό αἰσθήσεις, οἱ ὁποῖες εἶναι δοσμένες ἀπό τόν Θεό, ἀλλά ὁ Θεός δέν ἔδωσε ἡδονή στήν κάθε αἴσθηση, ἀλλά κίνηση πρός ἡδονή πρός τόν Θεό. Ἄν οἱ αἰσθήσεις στραφοῦν στόν Θεό καί κινηθοῦν πρός τόν Θεό, ὅλες οἱ αἰσθήσεις –αὐτό πού κάνει ἡ Ὀρθοδοξία μας- ὁ ἄνθρωπος ζεῖ φυσιολογικά. Ὁ ἄνθρωπος ἔχει μέσα του αὐτήν τήν κίνηση πρός τήν ἡδονή τοῦ νά ἀγαπήσει καί νά ἐρωτευτεῖ τόν Θεό, τοῦ «ἐρᾶσθαι τόν Θεόν», λέει ὁ ἅγιος Μάξιμος. Αὐτήν τήν κίνηση ἔχουμε μέσα μας, νά βροῦμε τόν Θεό, πού εἶναι ἡ ὑπέρτατη ἡδονή.

Ἄν ὅλη αὐτή ἡ ἡδονή καί ὅλες οἱ αἰσθήσεις δέν κινηθοῦν πρός τήν ὑπέρτατη ἡδονή, τόν Θεό, τότε στρέφεται πρός τίς αἰσθήσεις καί τότε ἀρχίζει ἡ ἁμαρτία». Ὁ ἄνθρωπος δηλαδή, ἀντί νά ἀναζητήσει τήν ἡδονή στόν Θεό, τήν ἀναζητᾶ στίς αἰσθήσεις καί ἀπό ἐκεῖ ἀρχίζει ἡ ἁμαρτία. Αὐτή εἶναι καί ἡ ἀρρώστια, ἀντί νά κινεῖται πρός τόν Θεό, τήν ὑπέρτατη ἡδονή, τήν ἀναζητᾶ στίς αἰσθήσεις, στό καλό φαγητό, τί θά δοῦμε, τί θά ἀκούσουμε κ.λ.π.

Μάλιστα τονίζει ὁ ἅγιος Μάξιμος, ἐπειδή εἶδε ὁ Θεός ὅτι ὁ ἄνθρωπος ὅλη αὐτήν τήν κίνηση πρός τόν Θεό, τήν ἔτρεψε πρός τίς αἰσθήσεις, τοῦ ἔβαλε ἕνα φάρμακο, ἕνα σπουδαῖο θεραπευτήριο, θεραπευτικό μέσο. Ἔβαλε τήν ὀδύνη, τόν πόνο, γιά νά θεραπεύσει αὐτήν τήν κακή κίνηση πρός τίς αἰσθήσεις. Ἔβαλε τήν ὀδύνη γιά νά ἐξαλείψει τήν κακή ἡδονή καί τόν πόνο σάν ἕνα ἀντιφάρμακο στήν ἡδονή. Μᾶς δίνει τόν πόνο σάν ἀντιφάρμακο στήν λάθος ἡδονή πού ἔρχεται ἀπό τίς αἰσθήσεις.

Αὐτά λοιπόν τά τρία κύρια θεραπευτικά σημεῖα, ὁρίζουν τήν οὐσιαστική διαφορά τῆς θεραπευτικῆς τῆς Ἐκκλησίας ἀπό ὁποιαδήποτε ἄλλη καλοπροαίρετη καί ἔντιμη -κατά τά κοσμικά- προσπάθεια θεραπευτική. Τά τρία σημεῖα :

• Ἡ ψυχή ἔχει οὐσία καί ἐνέργεια. Καμιά ἀπό αὐτές τίς θεραπευτικές ἐπιστῆμες δέν μιλάει γιά οὐσία. Ἀναφέρονται μόνο στήν ἐνέργεια, στό ζωῶδες κομμάτι. Ἐνέργειες εἶναι οἱ ἐξωτερικές ἐκφράσεις, ἐνῶ οὐσία εἶναι τό ἔλλογο, τό λογικό τῆς ψυχῆς.

• Ἡ συνεχής ἀναγωγική κίνηση πρός τόν Θεό πού τήν ἔχουν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι μέσα τους. Πρέπει ὅλοι νά κινούμαστε συνεχῶς πρός τόν Θεό, αὐτό εἶναι τό φυσιολογικό. Καμία ἄλλη κίνηση δέν θεραπεύει τόν ἄνθρωπο, παρά μόνο ἡ ἀδιάλειπτη κίνηση πρός τόν Θεό. Οἱ ἄνθρωποι σήμερα κινοῦνται συνέχεια, ἀλλά ὄχι θεραπευτικά. Μόνο αὐτή εἶναι ἡ σωστή κίνηση, πρός τόν Θεό, ἡ ὁποία φτάνει στήν ἔκσταση, στήν παύση, πού εἶναι ἄπαυστη, ὁπότε πάλι κινεῖσαι, ἀφοῦ τό ἄπειρο, ὁ Θεός, δέν ἔχει τέρμα.
• Ἡ τάση καί ἡ ὁρμή πού ἔχουμε γιά τήν ἡδονή πρός τήν ἀγάπη γιά τόν Θεό. Ἄν δέν κατευθύνουμε τήν κίνηση πρός τόν Θεό, αὐτή τότε ξεσπάει σέ ὁριζόντια μεγέθη καί ἀναζητάει ὁ ἄνθρωπος τήν ἡδονή στά κτίσματα. Ἐρωτεύεται τά κτίσματα. Αὐτό εἶναι εἰδωλολατρία. Ὑποδουλώνεται στά πάθη. Εἶναι ἡ λάθος κίνηση πρός ἡδονή. Εἴμαστε φτιαγμένοι μόνο γιά τήν ἡδονή πρός τόν Θεό. Ἐμεῖς ἀντί νά κάνουμε αὐτήν τήν κατακόρυφη κίνηση, κάνουμε τήν ὁριζόντια. Αὐτή ἡ ὁρμή πρός ἡδονή, πού ἔβαλε ὁ Θεός στόν ἄνθρωπο, εἶναι σάν νά κρατᾶμε ἕναν πύραυλο στά χέρια μας. Αὐτός πρέπει νά πάρει καί ἐμᾶς πρός τά πάνω, ὅπως ὁ πύραυλος παίρνει τό διαστημόπλοιο καί τό πηγαίνει στό διάστημα. Ἄν ἀποτύχει ἡ διαδικασία καί ὁ πύραυλος δέν ἐκτοξευτεῖ πρός τά ἐπάνω, τότε σκάει στά χέρια μας καί μᾶς διαλύει. Αὐτή εἶναι ἡ ἁμαρτία. Ἀντίστοιχα, ἄν ἀποτύχουμε καί ἀντί νά κινηθοῦμε πρός τόν Θεό, ἀγαπήσουμε τά κτίσματα, αὐτή θά εἶναι καί ἡ διάλυσή μας, ἡ ἁμαρτία. Εὐτυχῶς ὅμως ἡ διάλυση αὐτή δέν εἶναι μόνιμη. Ἄν ὁ ἄνθρωπος μετανοήσει πραγματικά, τότε ἀνασυντίθεται καί ἀποκαθίσταται.

Αὐτή ἡ δύναμη γιά ἡδονή, πού ἔδωσε ὁ Θεός, παίρνει λάθος κατεύθυνση. Ἡ ἡδονή τοῦ «ἑρᾶν Αὐτόν», τοῦ ν’ ἀγαπᾶμε τόν Θεό εἶναι ἡ σωστή κίνηση πρός ἡδονή. Κινεῖσαι πρός τόν Θεό καί μετά ἔρχεται αὐτή ἡ ἡδονή. Ἄν ὁ ἄνθρωπος δέν προσπαθήσει νά κάνει αὐτήν τήν ἀνοδική κίνηση, ἀγαπώντας τόν Θεό, αὐτή ἡ κίνηση ξεσπάει ὁριζόντια. Περνάει μέσα σέ ὅλες του τίς αἰσθήσεις καί γίνεται τότε ἄνθρωπος τῆς ἡδονῆς, φιλήδονος. Γίνεται γαστρίμαργος, λαίμαργος, σαρκολάτρης καί οὕτω καθεξῆς. Οὐσιαστικά αὐτή εἶναι ἡ ἁμαρτία, ἄρα καί ὁ θάνατος τοῦ ἀνθρώπου. Διότι «Τά ὀψώνια τῆς ἁμαρτίας θάνατος» (Ῥωμ. 6,23).

ΑΠΟΡΙΕΣ

- Πῶς θά καταλάβουμε ὅτι φτάσαμε στό σωστό σημεῖο, ὅτι θεραπευτήκαμε;

Θά τό καταλάβουμε καλά μέ ὅλες τίς αἰσθήσεις μας, ὅταν θά συμβεῖ αὐτό! Πῶς καταλαβαίνεις ὅτι ἔγινες καλά ἀπό μία ἀρρώστια; Χρειάζεται νά στό ἀναλύσει κάποιος; Ὄχι. Θά φύγουν ὅλα τά ἀποτελέσματα τῆς ἁμαρτίας, ὅπως τό ἄγχος, οἱ φοβίες, οἱ ἀνασφάλειες καί θά ἔρθει ὁ καρπός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία κτλ. Ὁ ὑγιής πνευματικά ἄνθρωπος εἶναι αὐτός πού ἔχει φανερό καί στό σῶμα καί στήν ψυχή του, τόν καρπό του Ἁγίου Πνεύματος. Ἕνας ἄνθρωπος, πού δέν ἔχει μόνιμη χαρά, μόνιμη εἰρήνη, ἔχει ἀκόμα πάθη -ἁμαρτία μέσα του.

- Ὅλοι εἴμαστε ἄρρωστοι σέ ἕναν βαθμό φυσιολογικό.. Σέ ἕναν ἀσθενή πού ἔχει πρόβλημα σοβαρό μέ τά νεῦρα του, τί γίνεται;

Δέν ἀρνούμαστε τήν νευρολογία καί τήν παρέμβαση στό σῶμα. Οἱ γιατροί ὑπάρχουν γιά νά γιατρεύουν τό σῶμα, ἔως ἕνα βαθμό βέβαια, διότι ἡ ἄγνοιά μας εἶναι τεράστια σχετικά μέ τό τί εἶναι ὁ ἐγκέφαλος καί πῶς λειτουργεῖ, εἶναι χάος. Κάθε στιγμή πόσες χημικές ἀντιδράσεις γίνονται στόν ἐγκέφαλο, πῶς ἔχουμε ἀντίληψη τοῦ χώρου καί τοῦ χρόνου εἶναι πολλά θέματα πού πρέπει νά ἐξεταστοῦν ἀπό τήν ἐπιστήμη. Ὑπάρχουν σωματικές ἀρρώστιες, ὅπως ἡ σχιζοφρένεια. Ὁ σχιζοφρενής εἶναι ἀρρώστια, πού χρειάζεται φάρμακα. Τό θέμα εἶναι ὅμως ὅτι μέ τά φάρμακα θεραπεύεται μόνο τό σῶμα, ὄχι ἡ ψυχή. Τήν ψυχή σάν οὐσία δέν τήν θεραπεύεις. Θεραπεύεις μόνο τήν ἐνέργεια τῆς ψυχῆς.

- Γιατί εἴμαστε ὅλοι ἄρρωστοι στήν ψυχή;

Γιατί ἀπό τήν πτώση τοῦ Ἀδάμ καί ἔπειτα, ὅλοι κληρονομοῦμε, ὄχι τήν ἐνοχή (αὐτό εἶναι αἱρετικό), ἀλλά τήν φθορά, τήν ἀρρώστια καί τά ἀποτελέσματά της.

- Γιατί ἔπεσε ὁ Ἀδάμ;

Ἔπεσε ἑκούσια, γιατί ἔκανε παρακοή. Ἦταν στόν φωτισμό –πολλοί Πατέρες λένε πώς ἦταν στή θέωση- ὅμως ἐτράπη. Ὅπως καί οἱ δαίμονες ἦταν ἄγγελοι καί ζοῦσαν τόν φωτισμό, ἀλλά ἔπεσαν κι ἔγιναν δαίμονες. Ἕνας ἄνθρωπος, πού θά φτάσει στόν φωτισμό, δέν εἶναι ἀδύνατον, ἀλλά πολύ δύσκολο νά ξαναγυρίσει στήν ἁμαρτία. Ὁ ἅγιος Παΐσιος ἔλεγε ἐμένα πού μέ λέτε ἅγιο, ἄν λίγο δέν προσέξω, θά μέ δεῖτε νά γυρνάω στά καταγώγια. Κατά τούς Πατέρες, σχοινοβατοῦμε σ’ αὐτήν τή ζωή, στήν ἄλλη ζωή παγιωνόμαστε.

Ἡ ψυχή δίνει τά πάντα στό σῶμα. Ὅταν θεραπευτεῖ ἡ ψυχή, τότε σ’ ἕναν βαθμό θεραπεύεται καί τό νευρικό σύστημα, γιατί κι αὐτό καταυγάζεται ἀπό τήν ψυχή. Εἶναι παρατηρημένο, ὅτι ἀκόμα καί οἱ χειρουργικές τομές κλείνουν πιό γρήγορα. Ἕνας ἀγχώδης ἄνθρωπος, λόγου χάριν, ἄν πάθει κάτι σωματικό, πιό δύσκολα θά θεραπευτεῖ ἀπό ὅτι ἕνας ἤρεμος ἄνθρωπος. Ὁ ἅγιος Ἀντώνιος ἔτρωγε ἕνα παξιμάδι κάθε 2-3 μέρες. Ἕνας γιατρός, ἄν τό ἄκουγε αὐτό, θά ἔλεγε ὅτι δέν σιτίζεται κανονικά καί δέν εἶναι σωστό, γιατί δέν παίρνει τά ἰχνοστοιχεῖα καί τίς πρωτεΐνες πού χρειάζονται γιά νά εἶναι κανείς ὑγιής. Ὁ ἅγιος Ἀντώνιος, ἐνῶ ἔκανε ὅμως αὐτό, ἔζησε 105 χρόνια, χωρίς νά ἀρρωστήσει ποτέ καί εἶχε καί ὅλα του τά δόντια!

- Ὁ ἅγιος Πορφύριος καί τή σχιζοφρένεια νομίζω τήν ἐντάσσει στίς δαιμονικές ἐπήρειες.

Ὁ ἅγιος μιλάει γενικῶς γιά τά λεγόμενα ψυχολογικά, δέ μιλάει σαφῶς γιά τή σχιζοφρένεια. Κάθε ἀρρώστια σωματική ἔχει καί δαιμονική ἐπήρεια. Οἱ Πατέρες τό λένε, ὅτι ὅλες οἱ ἀρρώστιες, πού μᾶς ἔρχονται, εἶναι ἀποτέλεσμα ἁμαρτιῶν. Ἄν ἀρρωστήσει τό σῶμα μας, φταίει τό σῶμα μας; Δέν ἔχει σχέση μέ τήν ψυχή μας; Ἔχει, ἀφοῦ αὐτά εἶναι ἀλληλένδετα. Ἡ ψυχή ζωοποιεῖ τό σῶμα καί οὐσιαστικά πρῶτα ἀρρωσταίνει ἡ ψυχή καί μετά τό σῶμα. Οὐσιαστικά ὅλα τά νοσήματα εἶναι ψυχοσωματικά. Οἱ γιατροί ὑποστηρίζουν ὅτι εἶναι μόνο ὁρισμένα. Ὅμως κρίνοντας καί ἀπό τόν ἑαυτό μας, κρυολογοῦμε, ὅταν ἔχουμε στενοχωρεθεῖ προηγουμένως. Ἡ στεναχώρια εἶναι ἁμαρτία. Ἄν στεναχωριόμαστε, σημαίνει ὅτι εἴμαστε ἄπιστοι καί δέν ἐμπιστευόμαστε τόν Θεό. Αὐτό ἔχει καί σωματικό ἀποτέλεσμα, ἀφοῦ πέφτουν οἱ ἀντιστάσεις, οἱ ἀνοσοσφαιρίνες. Τό πρῶτο μικρόβιο, πού χτυπάει, ὅταν πέσει ἡ ἀντίσταση εἶναι τό κοινό κρυολόγημα.

- Οἱ κληρονομικές ἀσθένειες;

- Καί αὐτά πάλι δέν ἐκδηλώνονται πάντα καί ἄλλοτε ἐκδηλώνονται σέ διαφορετικό βαθμό. Ἀκόμα καί οἱ καρκίνοι σ’ ἕναν πνευματικό ἄνθρωπο μποροῦν νά σταματήσουν. Δέν ὑπάρχει μιά σωματική νομοτέλεια. Πάντοτε παίζει ρόλο ἡ ψυχή. Καί αὐτές οἱ κληρονομικές ἀσθένειες εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς νόσου τῆς ἀνθρώπινης φύσεως. Ἀπό τή στιγμή πού ἔπεσε ὁ Ἀδάμ, ἀρρώστησε καί τό σῶμα. Ὑπάρχει μιά προδιάθεση. Ἄν ὅμως ὁ ἄνθρωπος εἶναι θυμώδης, ζηλότυπος, ἀγχωμένος συνεχῶς, τότε κινδυνεύει νά πάθει καί καρκίνο, ἀνεξάρτητα ἀπό τήν προδιάθεση. Κάποιος ἄλλος πού εἶναι ἤρεμος, εἰρηνικός, συγχωρητικός, πού δέν ζηλοφθονεῖ, δέν θά πάθει ποτέ καρκίνο κι ἄς ἔχει καί τήν προδιάθεση. Ὁ ἅγιος Πορφύριος λέει ὅτι οἱ γυναῖκες ἤ οἱ ἄνδρες πού ζηλεύουν, παθαίνουν καρκίνο. Βλέπετε πόσο ἐπηρεάζει ἡ ψυχή τό σῶμα;

- Πῶς ἀντιμετωπίζουμε τίς ἀσθένειες;

Πρέπει νά τίς δεχόμαστε ἀπό τόν Θεό εὐχάριστα, χωρίς νά γογγύζουμε, νά Τόν δοξάζουμε, νά μετανοοῦμε καί νά ἐξομολογηθοῦμε. Πρέπει δηλαδή νά μποῦμε σέ αὐτήν τήν θεραπευτική. Ὅπως λέει ὁ ἅγιος Μάξιμος ὅτι οἱ ἀρρώστιες, ἡ ὀδύνη εἶναι αὐτό τό ἀντιφάρμακο τῆς ἡδονῆς. Ὁ πόνος εἶναι εὐλογία, ἀφαιρεῖ τήν λάθος ἡδονή πού ἦρθε μέσα ἀπό τίς αἰσθήσεις.

- Πῶς θά τά περάσουμε αὐτά στά παιδιά μας;

Ἄν ἐμεῖς πρῶτα τά βιώσουμε, τότε τά παιδιά μας θά παραδειγματιστοῦν ἀπό ἐμᾶς. Τά παιδιά σήμερα τά ἔχουμε χάσει. Ἄν ἐμεῖς θεραπευτοῦμε, τότε τά παιδιά δέν θά χρειαστεῖ νά τά φέρουμε γιά νά κατηχηθοῦν, ἀλλά θά ἔρθουν μόνα τους.

Ὁ ἅγιος Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ, λέει «εἰρήνευσε ἐσύ καί χιλιάδες ἄνθρωποι θά ἔρθουν νά εἰρηνεύσουν κοντά σου». Τόν ἅγιο Παΐσιο τόν πλαισίωναν συνέχεια νέα παιδιά. Γιατί; Ποιός πάει σέ ἔναν γέρο στήν ἔρημο νά τόν βρεῖ; Κι ὅμως, ἄν εἶναι ὁ γερο Παΐσιος πηγαίνεις! Ὅλοι μας μποροῦμε νά γίνουμε ἔτσι, θεραπευμένοι δηλαδή. Μετά δέν θά ψάξεις, θά σέ ψάχνουνε, ἀφοῦ ἐκπέμπεις θεραπευτική ἐνέργεια. Ἄν θεραπευτοῦμε μέσα στήν Ἐκκλησία, γινόμαστε αὐτόματα θεραπευτές καί ἀποκτᾶμε πνευματικά παιδιά. Μή σᾶς φαίνεται παράξενο. Ὁ κάθε ἄνθρωπος πρέπει νά ἔχει πνευματικά παιδιά, νά ἔχει δηλαδή ἀνθρώπους γύρω του, πού νά τούς βοηθάει νά θεραπευτοῦν. Αὐτόματα ὁ ἄνθρωπος πού μπαίνει στή διαδικασία τῆς θεραπείας -καί μπορεῖ νά μήν ἔχει ὁλοκληρώσει ὅλα τά στάδια- δημιουργεῖ θεραπευτικό περιβάλλον καί βοηθάει καί τούς συνανθρώπους του. Ἀλλάζει τή γυναίκα του, τό παιδί του, τόν μπακάλη ἀπό τόν ὁποῖο ψωνίζει κ.λ.π. Ἐκπέμπει τή Χάρη τοῦ Θεοῦ.

Δέν εἶναι τό θέμα νά πείσουμε τά παιδιά μέ τή λογική γιά νά μᾶς ἐμπιστευτοῦν. Ἄν θεραπευτοῦμε, δέν θά χρειαστεῖ νά ποῦμε τίποτα. Τό φῶς μιλάει; Ὄχι, μόνο φωτίζει. Ἄν γίνουμε φῶς, καί πρέπει νά γίνουμε, δέ χρειάζεται νά μιλᾶμε. Ὁ Χριστός τό εἶπε «εἶστε τό φῶς τοῦ κόσμου» (Ματθ. 5,14). Πρέπει νά προσπαθήσουμε πολύ νά γίνει αὐτή ἡ ἀντιστροφή μέσα μας. Ὁ Θεός νά δώσει νά γίνει.

 Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

http://hristospanagia3.blogspot.gr/

http://www.hristospanagia.gr/?p=52055#more-52055