Ὁμιλία τοῦ π. Σάββα τοῦ Ἁγιορείτου στίς 20/09/2009
Σκέφτηκα σήμερα νά ποῦμε κάτι
ἀπό τόν Ἅγιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη ἀπό τό βιβλίο ‘ἀόρατος πόλεμος’, γιά
ἕνα θέμα βασικό στήν πνευματική μας ζωή, τό θέμα τῆς εἰρήνης. Ὁ Ἅγιος
Νικόδημος στό 26ο κεφάλαιο τοῦ βιβλίου του λέει τά ἑξῆς :
«Ὁ στρατιώτης τοῦ Χριστοῦ πρέπει νά ἀποφεύγει μέ ὅλη του τή δύναμη τίς ταραχές καί ἐνοχλήσεις, ἄν θέλει καλῶς νά πολεμήσει τους ἐχθρούς του».
Ὁ Ἅγιος θά κάνει λόγο ὄχι τόσο γιά τίς ἐξωτερικές ἐνοχλήσεις, πού δέν μποροῦμε πάντα νά τίς ἀποφεύγουμε -ἰδίως ὅσοι ζοῦμε μέσα στόν κόσμο- ἀλλά γιά τήν ἐσωτερική ἐνόχληση καί ταραχή τῆς καρδιᾶς μας. Αὐτήν τήν ταραχή πρέπει ὁ Χριστιανός πάντοτε νά τήν ἀποφεύγει καί ποτέ νά μήν ταράζεται. Πρέπει πάσα θυσία νά κρατάει τήν εἰρήνη τῆς καρδιᾶς του.
Ὁ Ἅγιος Δωρόθεος ἐπίσης εἶχε πεῖ σχετικά:
«νά προσπαθεῖς πάντα νά κρατᾶς τήν εἰρήνη τῆς καρδιᾶς σου κι ὅταν μάλιστα συνεργάζεσαι μέ ἄλλους ἀνθρώπους, ἐξαιτίας τοῦ ὅτι τότε δημιουργοῦνται πολλές ἀφορμές γιά νά ταραχθεῖς. Mήν κοιτάξεις τότε νά τελειώσεις τή διακονία, ἀλλά νά κρατήσεις τήν εἰρήνη σου. Ἄν ἡ διακονία εἶναι τό ἕνα ὄγδοο τῆς ἐπιτυχίας, τά τέσσερα ὄγδοα εἶναι νά κρατήσεις τήν εἰρήνη σου». Καλύτερα δηλαδή νά μή φέρεις εἰς πέρας τό ἔργο σου καί νά κρατήσεις τήν εἰρήνη σου, παρά τό ἀντίθετο. Ὁ ἅγιος Νικόδημος συνεχίζει: «κανένα γεγονός, κανένα συμβάν αὐτοῦ τοῦ κόσμου, τό ὁποῖο εἶναι δίκαιο ἤ εὔλογο (δικαιολογεῖται δηλαδή), νά σοῦ στερήσει αὐτήν τήν εἰρήνη». Μέ ἄλλα λόγια, δέν δικαιολογεῖσαι γιά κανένα λόγο νά χάνεις τήν εἰρήνη σου καί νά συγχύζεσαι.
«Πρέπει νά λυπούμαστε βέβαια γιά τίς ἁμαρτίες μας, ἀλλά καί ὁ πόνος γιά τίς ἁμαρτίες μας δέν πρέπει νά ἔχει μέσα ταραχή καί σύγχυση, ἀλλά νά εἶναι πόνος εἰρηνικός».
Ἐξάλλου ἔχουμε καί ἐντολή ἀπό τόν λόγο τοῦ Θεοῦ πού λέει νά χαιρόμαστε πάντοτε: «Πάντοτε χαίρετε, ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε, ἐν παντὶ εὐχαριστεῖτε»(Α΄Θεσ. 5,16-18). Ὅταν λέει ‘πάντοτε χαίρετε’ ἐννοεῖ καί ὅταν ἀκόμα εἴμαστε πληγωμένοι ἀπό τόν διάβολο, τόν νοητό ὄφη καί τήν ἁμαρτία. Ἀκόμα καί τότε δέν πρέπει νά χάνουμε τή βαθιά εἰρήνη τῆς καρδιᾶς γιατί καί αὐτό εἶναι μιά τέχνη τοῦ πονηροῦ, ὤστε μέσα ἀπό τήν ταραχή νά μᾶς ρίξει στήν ἀπελπισία.
Ὅταν ὁ Κάιν ἔκανε ἐκεῖνο τό φοβερό ἔγκλημα καί ἔσφαξε τόν ἀδελφό του, τόν Ἄβελ -ὁ πρῶτος φόνος στήν γῆ- ὁ Θεός τοῦ εἶπε «ἤμαρτες, ἠσύχασον·». Τοῦ λέει δηλαδή πώς ξέρει ὅτι ἁμάρτησε, ἀλλά νά ἡσυχάσει. Προσπαθεῖ νά κατευνάσει τήν καρδιά του, γιατί ὅπως τό λέει ἐδῶ καί ὁ ἅγιος Νικόδημος «ἡ σύγχυση εἶναι τό καλύτερο περιβάλλον γιά τόν διάβολο».
Ὁ ἀββάς Ἰσαάκ ὁ Σύρος λέει ὅτι «ἡ σύγχυση εἶναι τό ὄχημα τοῦ πονηροῦ, τοῦ διαβόλου».
Μέσα ἀπό τή σύγχυση καί τήν ταραχή περνάει ὁ πονηρός. Γι’ αὐτό ἀκόμα καί ὅταν ἔχουμε ἁμαρτήσει καί εἴμαστε πληγωμένοι, ἀκόμα καί τότε ὁ πόνος μας θά εἶναι βέβαια πόνος, ἀλλά θά εἶναι εἰρηνικός.
Συνεχίζει ὁ Ἅγιος Νικόδημος «ἀκόμα καί ὅταν βλέπουμε καί ἄλλους νά ἁμαρτάνουν, θά τούς συμπονοῦμε καί μέ μία εὐσεβῆ διάθεση τῆς καρδιᾶς θά θέλουμε τήν μεταστροφή καί τή μετάνοιά τους, ἀλλά χωρίς νά ταραζόμαστε».
Πολλές φορές μέσα στήν οἰκογένεια, ἡ γυναίκα, γιά παράδειγμα, ἔχει ἕναν σύζυγο πού δέν πιστεύει καί θέλει νά τόν βοηθήσει, ἀλλά ταράζεται κιόλας. Σκεπτόμενη πότε θά πάει στήν Ἐκκλησία ὁ σύζυγος καί πότε θά ἐξομολογηθεῖ, ταράζεται καί χάνει τήν εἰρήνη της. Αὐτό δέν εἶναι σωστό. Θά πρέπει νά προσπαθοῦμε, χωρίς νά χάνουμε τήν εἰρήνη μας.
«Πρέπει νά κλαῖμε ἐσωτερικά τό λιγότερο καί νά πενθοῦμε γιά τά σφάλματα τῶν ἀδελφῶν μας, ἀλλά χωρίς ταραχή».
«Γιά τίς ἄλλες περιπτώσεις, τά διάφορα βαριά καί βασανιστικά πού μᾶς ἔρχονται, ὅπως οἱ ἀσθένειες, οἱ πληγές, οἱ τραυματισμοί, τά ἀτυχήματα -πού τόσο ἔχουν αὐξηθεῖ-, οἱ θάνατοι τῶν συγγενῶν μας, οἱ διάφορες ἀσθένειες, πού ἔχουν πληθύνει, οἱ πυρκαγιές, οἱ σεισμοί καί ὅλα τά παρόμοια, πού ὁ κόσμος κακῶς τά λέει θεομηνίες, δέν πρέπει ἀκόμα καί σ’ αὐτά τά γεγονότα νά χάνουμε τήν εἰρήνη μας. Οἱ κοσμικοί ἄνθρωποι ταράσσονται πολύ ἀπό αὐτά. Ὁ Χριστιανός ὅμως πρέπει νά τά δέχεται αὐτά ὡς θέλημα τοῦ Θεοῦ, πού τά παραχωρεῖ γιά τό καλό μας».
Μπορεῖ βέβαια νά μήν βλέπουμε ἀμέσως ποιό εἶναι τό καλό μας, ἀλλά σίγουρα θά τό δοῦμε, εἴτε σέ αὐτήν, εἴτε στήν ἄλλη ζωή. Ὁ Θεός πολλές φορές μέ μία κοσμική ‘καταστροφή’, ὅπως μία πυρκαγιά ἤ ἕναν σεισμό, βάζει ἕνα φρένο στήν δική μας τήν ἀνομία καί τήν ἁμαρτία. Ἴσως καί μέ ἕναν πόλεμο. Ὅσοι εἴσαστε ἡλικιωμένοι ξέρετε στόν Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, πόσοι ἄνθρωποι εἶχαν στραφεῖ πρός τήν Ἐκκλησία καί πρός τόν Θεό.
«Ἑπομένως καί αὐτά τά συμβάντα πρέπει νά τά ὑπομένουμε, νά τά ὑποφέρουμε, ἀλλά καί νά τά ἀγαπᾶμε, γιατί μᾶς ἀρμόζουν. Εἶναι κατάλληλα γιά τίς καταστάσεις πού περνᾶμε καί πού ζοῦμε, γιά τόν χαρακτήρα μας, γιά τή ζωή καί τή σωτηρία μας».
Ὁ Θεός μέσα ἀπό αὐτές τίς θλίψεις οἰκονομεῖ τή σωτηρία μας. Μᾶς τό εἶπε ὅτι χωρίς θλίψεις δέν μποροῦμε νά πᾶμε στή Βασιλεία τῶν οὐρανῶν: «διὰ πολλῶν θλίψεων δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ» (Πραξ. 14,22).
Ἡ θλίψη εἶναι ἀκριβῶς ὅπως τό φίλτρο πού καθαρίζει τό νερό. Ὅπως τό βρώμικο νερό περνάει μέσα ἀπό τό φίλτρο καί καθαρίζεται, ἔτσι καί ἐμεῖς περνᾶμε μέσα ἀπό αὐτές τίς ‘συμπληγάδες’, τίς θλίψεις πού παραχωρεῖ ὁ Θεός καί καθαριζόμαστε. Ἀφοῦ ὅλοι εἴμαστε βρώμικοι καί ἔχουμε ἀνάγκη ἀπό κάθαρση.
Βλέποντας λοιπόν τά ὀδυνηρά αὐτά συμβάντα καί θεωρώντας τα ὡς δῶρα καί θέλημα τοῦ Θεοῦ καί ἔχοντας τήν πεποίθηση ὅτι ὁ Θεός ἀρέσκεται σ’ αὐτά, πρέπει κι ἐμᾶς νά μᾶς ἀρέσουν, νά τά δεχόμαστε καί νά μήν ταρασσόμαστε. Δεχόμενοι αὐτά, ἀκολουθοῦμε τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἀντίθετα, ἄν δέν τά δεχόμαστε καί συγχυζόμαστε, ἀρνούμαστε τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί συνεπῶς δέν εἴμαστε ἀρεστοί στόν Θεό.
Λέει ὁ Ἅγιος «νά εἶσαι βέβαιος ὅτι κάθε ἐνόχληση καί ταραχή τῆς καρδιᾶς μας δέν εἶναι ἀρεστή στόν Θεό, ἀκόμα καί ἄν μᾶς φαίνεται εὔλογη». Γιά παράδειγμα, ἔχουμε κάποια πάθη, ἁμαρτίες πού ἐπαναλαμβάνονται καί δέν μποροῦμε νά τίς σταματήσουμε καί μᾶς πιάνει ταραχή. Οὔτε καί αὐτή ἡ ταραχή εἶναι ἀρεστή στόν Θεό. Θά πρέπει νά ὑπομείνουμε τόν ἑαυτό μας, τίς ἀδυναμίες μας καί νά παρακαλᾶμε εἰρηνικά τόν Θεό νά μᾶς ἀπαλλάξει.
«Ἄν ταραζόμαστε, ἔχουμε φιλαυτία», λέει ὁ ἅγιος. Ἀπό ἐκεῖ πηγάζει αὐτή ἡ ταραχή. Ταρασσόμαστε γιατί εἴμαστε ἁμαρτωλοί, ἐπειδή ἀρρωστήσαμε κ.λ.π. Ὅλα αὐτά ἔχουν σάν βαθύτερη αἰτία τήν φιλαυτία μας. Ἀγαπᾶμε τόν ἑαυτό μας ἄρρωστα, ἐμπαθῶς καί κυρίως ἀγαπᾶμε τό σῶμα καί τήν καλοπέρασή μας, γι’ αὐτό ταρασσόμαστε.
Γι’ αὐτό λέει ὁ ἅγιος «νά ἔχεις πάντα μία ἄγρυπνη σκοπιά, ἡ ὁποία θά παρατηρεῖ ἐσένα τόν ἴδιο»
Δηλαδή ἐσύ νά παρατηρεῖς τόν ἑαυτό σου. Νά παρατηρεῖς ἄν ἔχεις εἰρήνη μέσα σου. Ἄν πιάσεις μία ἄτακτη κίνηση τῆς καρδιᾶς σου, μία κίνηση ταραχῆς, ἀμέσως νά τήν καταστείλεις.
«Νά πιάνεις τά ἅρματα», λέει ὁ ἅγιος.
Ποιά εἶναι τά ἅρματα;
Ἡ πεποίθηση, πώς ὅ,τι γίνεται, εἶναι γιά τό καλό μας. Δέν ὑπάρχει περίπτωση νά συμβεῑ κάτι ἐξωτερικό καί νά εἶναι γιά τό κακό μας. Ὅ,τι ἐπιτρέπει ὁ Θεός καί αὐτά πού ἐμεῖς ὀνομάζουμε κακά, εἶναι καλά. Ἀκόμα καί ἡ ἁμαρτία, πού ἀναφέραμε προηγουμένως, καί αὐτή πάλι, ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος, εἶναι τό λίπασμα στό δέντρο τῆς μετάνοιας καί μποροῦμε καί αὐτήν ἀκόμα τήν πτώση μας νά τήν ἀξιοποιοῦμε πνευματικά καί νά προχωροῦμε βαθύτερα στήν γνώση τοῦ ἑαυτοῦ μας.
Κάθε φορά δηλαδή πού ἁμαρτάνουμε νά γινόμαστε ἀκόμα πιό ταπεινοί καί νά ἐμπιστευόμαστε ἀκόμα λιγότερο τόν ἑαυτό μας. Διότι γιά νά πέσουμε σημαίνει ὅτι εἴχαμε ὑπερηφάνεια, αὐτοπεποίθηση, μία μεγάλη ἰδέα γιά τόν ἑαυτό μας. Ὁ Θεός γιά νά μᾶς συντρίψει αὐτήν τήν ὑπερήφανη, κακή ἰδέα, παραχωρεῖ αὐτήν τήν πτώση. Ἑπομένως, καί ἡ ἁμαρτία ἀκόμα γίνεται ἀφορμή χαρᾶς. Ἄν λοιπόν σκεφτοῦμε ἔτσι, ὅτι τό παραχώρησε ὁ Θεός γιά τό συμφέρον τῆς ψυχῆς μας, προχωρᾶμε στήν βαθύτερη γνώση τοῦ ἑαυτοῦ μας.
«Καί νά ξέρεις (λέει ὁ ἅγιος) ὅτι καθετί πού σοῦ συμβαίνει ἀνάλογα μέ τό πῶς θά τό δεῖς -ἄν τό δεῖς μέ πίστη στόν Θεό ἤ μέ ἀπιστία- γίνεται οἰκοδομητικό -δηλαδή σέ πηγαίνει πιό μπροστά, πιό κοντά στόν Θεό- εἴτε γίνεται ἀντίθετα καταλυτικό τῆς ψυχῆς σου».
«Ὅταν ἡ καρδιά θορυβεῖται καί ταράζεται, εἶναι πάντοτε ὑποκείμενη στά διάφορα χτυπήματα καί στούς πολέμους τῶν ἐχθρῶν. Μάλιστα ὅταν εἴμαστε ταραγμένοι, δέν μποροῦμε νά δοῦμε καθαρά τήν εὐθεία ὁδό». Ὅταν δηλαδή εἴμαστε σέ σύγχυση, εἶναι ἀδύνατο νά διακρίνουμε τό καλό ἀπό τό κακό εὔκολα καί ξεστρατίζουμε. Φεύγουμε ἔτσι ἀπό τήν ἀσφαλῆ στράτα τῆς ἀρετῆς.
Ὁ ἐχθρός μας, ὁ διάβολος μισεῖ πάρα πολύ αὐτήν τήν εἰρήνη τῆς ψυχῆς. Στή Θεία Λειτουργία ἡ πρώτη λέξη πού ἀκούγεται εἶναι ‘εἰρήνη’ (Ἐν εἰρήνῃ τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν). Δέν μπορεῖς νά κάνεις προσευχή, νά ἑνωθεῖς μέ τόν Θεό, νά λειτουργηθεῖς καί νά λειτουργήσεις μπροστά στόν Θεό καί στούς ἄλλους, οὔτε νά ἑνωθεῖς μέ τόν Θεό καί τούς ἄλλους, ἄν δέν ἔχεις εἰρήνη. Γι’ αὐτό καί ἡ Ἐκκλησία ἀρχίζει μ΄αὐτόν τόν τρόπο. Ἐπίσης στή συνέχεια λέει: «Ὑπέρ τῆς εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμου». Αὐτή ἡ εἰρήνη δέν εἶναι ἐξωτερική εἰρήνη, ἐπί παραδείγματι, νά μήν γίνεται πόλεμος. Βεβαίως βοηθάει κι αὐτό, ἀλλά ὁ χριστιανός ζεῖ θά λέγαμε ἀνεξάρτητα καί ἀπό αὐτό. Μπορεῖ νά βρίσκεται στόν πόλεμο, στό στρατόπεδο συγκεντρώσεως ἤ καί μέσα στήν φυλακή ἀκόμα καί νά ἔχει εἰρήνη.
Ἡ εἰρήνη αὐτή πού εὔχεται ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ ἐσωτερική εἰρήνη. Νά ἔχουμε μέσα μας αὐτήν τήν εἰρήνη πού εἶναι καρπός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λέει: «ὁ δὲ καρπὸς τοῦ Πνεύματός ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη..»(Γαλ. 5,22). Δέν μπορεῖ νά ἐπιτευχθεῖ μέ διαδηλώσεις ἤ συμφωνίες μεταξύ τῶν κρατῶν ἤ μεταξύ τῶν ἀνθρώπων. Οὔτε μέ ἕναν δικό μας τρόπο (νά ἀγωνισθῶ τώρα νά γίνω εἰρηνικός). Αὐτό δέν γίνεται, ἄν δέν βοηθήσει ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ, τό Ἅγιο Πνεῦμα.
Ὅταν χάνουμε λοιπόν αὐτήν τήν εἰρήνη συγχυζόμαστε καί δέν μποροῦμε νά διακρίνουμε τό καλό ἀπό τό κακό γιατί ἔχουμε χάσει τον ‘’τόπο’’ τοῦ Θεοῦ. Λέει πολύ ὡραῖα ὁ Ἅγιος ὅτι «ἡ εἰρήνη εἶναι ὁ τόπος, ὅπου κατοικεῖ τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ». Ὅταν λοιπόν φεύγουμε ἀπό τήν εἰρήνη, φεύγουμε ἀπό τόν Θεό.
«Τότε ὁ διάβολος ἔρχεται σάν φίλος καί προσπαθεῖ νά μᾶς πάρει τήν εἰρήνη, μέσω τῶν ἐπιθυμιῶν πού μᾶς βάζει, οἱ ὁποῖες μᾶς φαίνονται πώς εἶναι πολύ καλές». Ὁ διάβολος λοιπόν τί κάνει; Σπέρνει μέσα μας ἐπιθυμίες καί θελήματα, τί νά θέλουμε καί τί νά ἐπιδιώκουμε. Ἔτσι μᾶς βάζει σέ ταραχές. Τό λέει ἡ Ἁγία Γραφή πολύ ὡραῖα: «αὐτοί πού θέλουν νά πλουτίσουν, πού ἔχουν δηλαδή τήν ἐπιθυμία τῶν χρημάτων καί τοῦ πλούτου, ἐμπίπτουν σέ παγίδες καί σέ μέριμνες πολλές». Γεμίζουν μέ φροντίδες καί μέ σύγχυση. Τίς ἐπιθυμίες τῶν ἡδονῶν, τοῦ πλούτου ἤ τῆς δόξας, βάζει ὁ διάβολος στόν ἄνθρωπο καί τόν γεμίζει μέ ταραχή. Ὁ ἄνθρωπος πού εἶναι κενόδοξος, στήν προσπάθειά του νά ἀρέσει στούς ἄλλους, σφίγγεται, ταράζεται, εἶναι σέ μία διαρκῆ κακή ἀγωνία γιά τό τί σκέφτονται οἱ ἄλλοι γι’ αὐτόν. Ὅλο αὐτό ξεκινᾶ ἀπό τήν κακή ἐπιθυμία, πού τοῦ ἔβαλε ὁ διάβολος νά ἀρέσει στούς ἄλλους. Αὐτή εἶναι μία κακή ἐπιθυμία, ἡ ἐπιθυμία τῆς κενοδοξίας.
Γι’ αὐτό λέει ὁ ἅγιος ὅτι μᾶς πλανάει ὁ πονηρός μέσα ἀπό ἐπιθυμίες. Γι’ αὐτό ὁ Χριστός μας στό Πάτερ ἡμῶν μᾶς εἶπε νά λέμε «γενηθήτω τό θέλημά σου». Νά πάψουμε δηλαδή νά ἔχουμε δικό μας θέλημα καί δικές μας ἐπιθυμίες. Νά ἐπιθυμοῦμε μόνο αὐτό πού ἐπιθυμεῖ Ἐκεῖνος. Νά εἴμαστε πάντα ἀνοιχτοί στό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί νά μήν φτιάχνουμε δικά μας θελήματα. Ἄν ἐπιτέλους θέλουμε κάτι, νά τό ζητᾶμε, ἀλλά νά προσθέτουμε καί τήν προϋπόθεση νά τό θέλει καί ὁ Κύριος. Ὅπως ἔκανε καί ὁ ἴδιος στή Γεθσημανή καί εἶπε: «εἰ δυνατόν ἐστι, παρελθέτω ἀπ᾿ ἐμοῦ τὸ ποτήριον τοῦτο· πλὴν οὐχ ὡς ἐγὼ θέλω, ἀλλ᾿ ὡς σύ» (Ματθ. 26,39).
Ὁ διάβολος λοιπόν μᾶς σπέρνει ἐπιθυμίες, γιά νά μᾶς γεμίσει ταραχή. Ὁ Θεός λέει τό ἀντίθετο «πάψε νά θέλεις καί νά ἐπιθυμεῖς». Αὐτός εἶναι καί ὁ ἀγώνας τῆς χριστιανικῆς ζωῆς. Νά μάθουμε νά μήν ἐπιθυμοῦμε πράγματα. Ὁ ἄνθρωπος αὐτός πού δέν ἔχει δικά του θελήματα, δέν ἔχει καί ἀφορμές νά στεναχωριέται καί νά ταράζεται.
Γιατί στεναχωριόμαστε;
Διότι θέλουμε κάτι νά γίνει καί δέν γίνεται καί ταραζόμαστε. Ἔχουμε ἀνεκπλήρωτες ἐπιθυμίες. Ἐνῶ ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, πού δέν θέλει τίποτα, παρά μόνο αὐτό πού θέλει ὁ Θεός, εἶναι πάντοτε εἰρηνικός καί χαρούμενος.
«Ἄν θέλεις λοιπόν νά ἐμποδίσεις αὐτήν τήν τόσο μεγάλη ζημιά πού μᾶς κάνει ὁ διάβολος μέσα ἀπό τίς ἐπιθυμίες, νά προσέχεις τόν νοῦ σου, ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ βιγλάτορας, ὁ παρατηρητής. Αὐτός παρατηρεῖ τόν ἑαυτό μας. Ὅταν λοιπόν ὁ νοῦς σου, σοῦ δώσει σημεῖο ὅτι κάποια ἐπιθυμία κάποιου καλοῦ πράγματος προσπαθεῖ νά μπεῖ μέσα σου, μήν ἀνοίξεις σέ αὐτήν τήν ἐπιθυμία τήν εἴσοδο τῆς καρδιᾶς σου, ἄν πρῶτα δέν ἐλευθερωθεῖς ἀπό κάθε δικό σου θέλημα».
Ὁ ἅγιος ἀναφέρεται στή δημιουργία μίας ἐπιθυμίας καί μάλιστα καλής. Ὁ διάβολος μᾶς πλανάει πολλές φορές μέ φαινομενικά καλές ἐπιθυμίες γιατί τίς κακές, τίς καταλαβαίνει ὁ χριστιανός καί τίς ἀπομακρύνει. Δέν πρέπει λοιπόν νά βιαστοῦμε καί νά δεχτοῦμε αὐτήν τήν ἐπιθυμία. Νά τήν πραγματοποιήσουμε, ἀφοῦ πρῶτα ἐξετάσουμε, ἄν τήν θέλει καί ὁ Θεός. Ὁ Θεός θέλει νά κάνουμε τό δικό Του θέλημα. Πρέπει, ἀφοῦ ἐλευθερωθοῦμε ἀπό τό θέλημά μας, νά παρουσιάσουμε αὐτήν τήν ἐπιθυμία στόν Θεό.
«Καί ἀφοῦ ὁμολογήσεις τήν τυφλότητα καί τήν ἀγνωσία σου, νά Τόν παρακαλέσεις θερμά νά σέ φωτίσει μέ τό δικό Του φῶς νά δεῖς ἄν αὐτή ἡ ἐπιθυμία προέρχεται ἀπό τόν Θεό ἤ ἀπό τόν ἀντίδικο, τόν διάβολο, δηλαδή τόν ἐχθρό μας. Ἐπίσης πρόσδραμε στόν Πνευματικό σου πατέρα. Ἄφησέ το ὅσο μπορεῖς στήν κρίση ἐκείνου».
Μή βιαστεῖς ἀπό μόνος σου νά τό κάνεις, ἀλλά νά πᾶς νά τό καταθέσεις καί νά πάρεις εὐλογία, ὅπως λέμε καί στή μοναχική γλώσσα. Θά πάρεις εὐλογία ἄν εἶναι θέλημα Θεοῦ. Μπορεῖ νά μήν πάρεις εὐλογία καί πάλι θά πρέπει νά παραμείνεις εἰρηνικός. Θά πρέπει νά δεχτεῖς τό ὄχι, ὅπως καί τό ναί.
«Ὅμως καί ἄν ἀκόμα ἡ ἐπιθυμία εἶναι ἀπό τόν Θεό, πρέπει ἐσύ πρίν τήν ἐπιχειρήσεις, νά ταπεινώσεις καί σάν νεκρώσεις τήν πολλή σου προθυμία καί θερμότητα πού ἔχεις σέ αὐτήν. Γιατί τό ἔργο ἐκεῖνο τοῦ ὁποίου προηγεῖται αὐτή ἡ δική σου ταπείνωση, εἶναι πολύ περισσότερο ἀρεστό στόν Θεό, παρά νά γίνει μέ τήν ἐπιθυμία τῆς φύσεως. Μάλιστα καμιά φορά Τοῦ ἀρέσει περισσότερο ἐκείνη ἡ δική σου ταπείνωση, παρά αὐτό τό ἴδιο τό ἔργο».
Ἀκόμα δηλαδή καί ἄν πειστεῖς ὅτι αὐτή ἡ ἐπιθυμία εἶναι ἀπό τόν Θεό, μή βιαστεῖς νά τό κάνεις, γιατί πάλι μπαίνει κάτι ἀπό τήν φύση τήν δική σου. Ὁ Θεός ὅμως θέλει νά εἴμαστε ταπεινοί, νά μήν ἔχουμε καμιά ἐμπιστοσύνη στόν ἑαυτό μας καί στήν ἱκανότητά μας. Ἀρέσει πολύ περισσότερο στόν Θεό αὐτή ἡ ταπείνωση, παρά τό ἴδιο τό ἔργο πού θά κάνουμε καί ἄς εἶναι καί ἀγαθό. Ὁ Θεός ἀρέσκεται πάνω ἀπό ὅλα στό ἄφημα σέ Αὐτόν, στήν ταπείνωση δηλαδή.
«Ἔτσι ἀποβάλλοντας ἀπό τόν ἑαυτό σου τίς ἐπιθυμίες πού δέν εἶναι καλές, (τό ὁποῖο εἶναι εὔκολο), ἀλλά καί μή κάνοντας τίς καλές, ἄν δέν καταστείλεις πρῶτα τίς φυσικές σου κινήσεις, τότε θά κρατήσεις τήν εἰρήνη καί τήν ἀσφάλεια, τήν ἀκρόπολη τῆς καρδιᾶς σου».
Γιατί τό ζητούμενο εἶναι νά κρατήσουμε τήν εἰρήνη μας. Μπορεῖ νά πειστοῦμε ὅτι μία πράξη εἶναι θέλημα Θεοῦ καί νά ὁρμήσουμε. Μέσα ὅμως σ’ αὐτήν τήν ὁρμή, πού εἶναι ἀπό τήν φύση μας, νά χάσουμε πάλι τήν εἰρήνη. Ὅποτε, γι’ αὐτό λέει ὁ ἅγιος ἐδῶ, ὅτι πρωταρχικός σκοπός εἶναι ἡ φύλαξη τῆς εἰρήνης μας.
«Γιά νά φυλάξεις αὐτήν τήν εἰρήνη τῆς καρδιᾶς σου, θά πρέπει σέ κάθε πράγμα νά τή διαφεντεύεις καί νά τή διαφυλάττεις ἀπό κάποιες ἐπιπλήξεις καί ἐλέγχους ἐσωτερικούς τῆς συνειδήσεώς σου».
Μερικές φορές ἔχουμε τήν λεγόμενη ‘περιδεῆ συνείδηση’, ‘περίφοβη συνείδηση’. Αὐτή εἶναι κατάσταση τοῦ διαβόλου. Ὁ διάβολος μᾶς βάζει ἐνοχές κάνοντάς μας νά πιστεύουμε δῆθεν ὅτι ἁμαρτήσαμε. Πρέπει λοιπόν καί ἀπό αὐτό νά διαφυλάσσουμε τήν καρδιά μας. Γιατί ὁ σκοπός τοῦ διαβόλου δέν εἶναι νά σέ βοηθήσει νά γίνεις ἅγιος. Τό ἀντίθετο θέλει. Σκοπός του εἶναι νά σέ καταστρέψει. Βάζοντάς σου ψεύτικες ἐνοχές, προσπαθεῖ νά σέ ταράξει. Πρέπει λοιπόν καί ἀπό αὐτές τίς ψεύτικες ἐνοχές, αὐτά τά ‘μορμολύκεια’ ὅπως τά λένε οἱ πατέρες, (μορμολύκεια εἶναι τά σκιάχτρα πού βάζουμε στούς κήπους γιά νά φεύγουν τά πουλιά) καί ἀπό αὐτά νά φυλαγόμαστε. Δέν πρέπει νά δεχόμαστε αὐτούς τούς ἐλέγχους, πού μᾶς κάνει ὁ πονηρός.
Πῶς θά καταλάβουμε ὅτι αὐτοί οἱ ἔλεγχοι τῆς συνειδήσεώς μας ἔρχονται ἀπό τόν πονηρό;
Λέει ἐδῶ ὁ ἅγιος: «ἄν καί φαίνονται ὅτι εἶναι ἀπό τόν Θεό, μπορεῖς νά τούς καταλάβεις ἀπό τά ἀποτελέσματά τους». Ἀπό τους καρπούς τους. Ὅπως λέει καί ὁ Κύριος: «τό δέντρο τό καταλαβαίνεις ἀπό τούς καρπούς» (Λουκ. 6,44). Ἄν ἔχει σκουληκιασμένους καρπούς, τότε καί τό δέντρο εἶναι σκουληκιασμένο.
«Αὐτοί οἱ ἔλεγχοι πού μᾶς κάνει ἡ συνείδησή μας μέ τήν ἐπήρεια τοῦ δαίμονα, δέν μᾶς φέρνουν ταπείνωση καί ἐπιθυμία νά ἀγωνιστοῦμε περισσότερο. Ἀντίθετα μᾶς φέρνουν ἀπογοήτευση, κατάθλιψη καί ἀπελπισία. Ἀπό αὐτούς τούς καρπούς, καταλαβαίνεις ὅτι οἱ ἔλεγχοι αὐτοί δέν εἶναι ἀπό τόν Θεό. Γιατί ὁ Θεός ὅταν μᾶς ἐλέγχει, μᾶς ἐλέγχει εἰρηνικά. Θυμηθεῖτε τόν Κάιν. Τοῦ εἶπε μετά τόν φόνο «ἁμάρτησες, ἀλλά ἡσύχασε». Δέν τόν κατηγόρησε, δέν τόν ἀπείλησε, οὔτε τόν ἀπήλπισε. Ἀντίθετα προσπάθησε νά τόν βοηθήσει.
Ὁ Θεός ποτέ δέν ἀπελπίζει, ἀκόμα καί ἄν φτάσουμε στό ἔσχατο σημείο της ἁμαρτωλότητας. Ἄρα αὐτοί οἱ λογισμοί πού μᾶς φέρνουν ἀπελπισία καί ἀπόγνωση καί ὄχι προθυμία ν’ ἀγωνιστοῦμε γιά τή σωτηρία μας, εἶναι ἀπό τόν πονηρό. Αὐτό θά πρέπει νά τό ἔχουμε ὑπόψιν καί νά φυλαγόμαστε.
«Αὐτοί οἱ λογισμοί μᾶς κάνουν μικρόψυχους, ἀμελεῖς, δύσπιστους καί ὀκνηρούς στό καλό». Ὅταν ἔχεις αὐτά μέσα στήν καρδιά σου νά ξέρεις ὅτι οἱ ἔλεγχοι πού δέχθηκες, δέν ἦταν ἀπό τόν Θεό.
«Μήν δίνεις ἀκρόαση σέ αὐτούς, (μήν τούς ἀκοῦς) ἀλλά νά ἀκολουθεῖς τόν δρόμο σου καί τή γύμνασή σου». Ἐσύ νά συνεχίσεις τήν πορεία σου καί νά ἀδιαφορήσεις γιά αὐτούς τούς ψεύτικους ἐλέγχους καί τίς ψεύτικες ἁμαρτίες, πού σοῦ βάζει ὁ πονηρός.
«Γιά νά προφυλαχθεῖς ἀπό αὐτά τά χτυπήματα τῆς σύγχυσης καί τῆς ταραχῆς ἔχεις νά κάνεις δύο πράγματα. Τό ἕνα εἶναι νά στοχαστεῖς σέ τί εἶναι ἀντίθετα αὐτά τά συμβάντα, τά ὁποῖα σέ ταράζουν». Γίνεται ἕνα γεγονός καί ταράζεσαι. Γιατί ταράζεσαι; Σέ τί σέ ἔβλαψε αὐτό τό συμβάν; «Στό πνεῦμα καί στήν ψυχή ἤ στήν ἀγάπη τοῦ ἑαυτοῦ σου καί στίς ὀρέξεις σου;». Πρέπει νά τό ἐξετάσεις. Ταράζεσαι λόγω τῆς φιλαυτίας σου; Σκέφτεσαι ὅτι θά χάσεις τήν ξεκούρασή σου; Σκέφτεσαι κάτι πού σοῦ εἶπαν ἤ σοῦ ζήτησαν; Στό βάθος κρύβεται αὐτή ἡ ἐμπαθής ἀγάπη πού ἔχουμε στό σῶμα. Ἀπό ἐκεῖ καταλαβαίνεις ὅτι ἐσύ φταῖς καί πρέπει νά καταπολεμήσεις τήν φιλαυτία σου καί νά φυλάξεις εἰρηνική τήν καρδιά σου.
«Ἀλλά ἀκόμα καί ἄν αὐτό πού σοῦ συμβαίνει εἶναι ἀντίθετο ὄχι στήν φιλαυτία σου, στήν ἀγάπη τοῦ ἑαυτοῦ σου, ἀλλά ἀντίθετο στήν ψυχή σου, δεν πρέπει να φοβᾶσαι καί νά ταράζεσαι, ἀλλά καί ἐκεῖ νά κρατᾶς τήν εἰρήνη σου. Ἀκόμα καί ἄν ἁμάρτησες πάλι νά μήν χάνεις τήν εἰρήνη σου».
«Πάντοτε ὅμως νά εἶσαι βέβαιος, πώς ὅλα ὅσα σοῦ συμβαίνουν εἶναι ἀπό τό χέρι τοῦ Θεοῦ, εἶναι μέσα στό θέλημα καί στήν Πρόνοια τοῦ Θεοῦ».
Ὅλα γίνονται εἴτε κατά εὐδοκία, εἴτε κατά παραχώρηση. Εἴτε συμβαίνει τό ἕνα, εἴτε τό ἄλλο, εἴμαστε μέσα στόν Θεό. Βέβαια αὐτό δέ σημαίνει ὅτι θά ἁμαρτάνουμε καί δέ θά λυπόμαστε. Θά λυπόμαστε, ἀλλά μέ ἕναν πόνο εἰρηνικό, ὅπως εἶπε πάλι στήν ἀρχή ὁ ἅγιος Νικόδημος. Θά μετανοοῦμε καί θά ξέρουμε πώς ὅσο βαριά καί ἄν ἁμαρτήσαμε ὁ Θεός πάλι θά μᾶς δεχτεῖ. Αὐτό ἀκριβῶς εἶναι καί μία τιμή στήν ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ, τό νά μήν ἀπελπίζεται ὁ ἄνθρωπος. Ἀντίθετα, ἡ ἀπόγνωση καί ἡ ἀπελπισία εἶναι μία βλασφημία στήν ἀγαθότητα καί στήν φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ.
Γι’ αὐτό οἱ ἄνθρωποι πού αὐτοκτονοῦν εἶναι πολύ ἀπρόσδεκτοι στόν Θεό. Βλασφημοῦν τήν ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ. Γιά νά φτάσει κάποιος στήν ἀπόγνωση καί στήν αὐτοκτονία σημαίνει ὅτι δέν πίστευε ὅτι ὁ Θεός εἶναι φιλάνθρωπος καί ὅτι ἄν στρεφόταν πρός τόν Θεό, θά τόν δεχόταν καί θά τόν συγχωροῦσε.
Εἴθε ὁ Θεός νά δίνει τήν παντοτινή εἰρήνη σέ μᾶς καί ἐμεῖς νά διαφυλάττουμε αὐτήν τήν ἐσωτερική μας εἰρήνη, ὅ,τι καί ἄν μᾶς συμβαίνει. Νά ἔχουμε ὑπομονή μέχρι ὁ Θεός μᾶς ἑτοιμάσει γιά τή Βασιλεία Του. Ὅλος αὐτός ὁ καιρός πού ζοῦμε στήν γῆ, εἶναι καιρός ἑτοιμασίας.
- ……….
Πολλοί ἄνθρωποι βασανίζονται πάρα πολύ ἀπό αὐτές τίς ψεύτικες ἰδέες πού μᾶς βάζει ὁ πονηρός γιά νά μᾶς πειράξει. Χρειάζεται ἐκεῖ καί ἡ βοήθεια τοῦ Πνευματικοῦ.
ΑΠΟΡΙΕΣ
- ….…(ἐρώτηση)
- Ὅταν παρακολουθοῦμε τόν ἑαυτό μας θά δοῦμε ἄν νιώθουμε ἀδιαφορία. Ἄν δηλαδή ἁμαρτάνουμε σάν νά μήν συμβαίνει τίποτα. Παρακολουθώντας τόν ἑαυτό μας θά δοῦμε ὅτι δέν διορθωνόμαστε, ὅποτε ἐκεῖ πιάνουμε τήν ἀδιαφορία. Ἄλλο ἀδιαφορία καί ἄλλο πόνος εἰρηνικός στήν ψυχή μας. Ὅταν ἁμαρτάνουμε δέν θά ἀδιαφορήσουμε. Πρέπει νά ἀξιοποιήσουμε πνευματικά τήν πτώση χωρίς νά ἀπελπιστοῦμε, χωρίς νά χάσουμε, ἀλλά νά κερδίσουμε. Καί ἐκεῖ πού πάει ὁ διάβολος νά μᾶς συντρίψει, τόν συντρίβει ὁ Θεός μέ τήν δική μας συνεργασία. Ἀδιαφορία εἶναι νά πεῖς ὅτι καί νά ἁμαρτήσεις, δέν πειράζει. Ἔτσι δέν διορθώνεσαι. Ἐκείνη τήν ὥρα πού θά ἁμαρτήσεις πρέπει νά ζητήσεις ἀπό τόν Θεό νά σέ συγχωρέσει. Χωρίς ὅμως νά ἀπελπιστεῖς καί νά σκεφτεῖς ὅτι μετά ἀπό τήν ἁμαρτία σου, δέν ὑπάρχει σωτηρία γιά σένα. Ὁ διάβολος αὐτό θέλει νά ποῦμε, γιά νά μᾶς ὁδηγήσει ξανά στήν ἴδια ἤ καί σέ μεγαλύτερη ἁμαρτία. Κάποιοι σκέφτονται πώς ἔχουν κάνει κάποιες ἁμαρτίες καί θέλουν νά ἐξομολογηθοῦν. Στήν ἰδέα τῆς ἐξομολόγησης σκέφτονται νά κάνουν κι ἄλλες ἁμαρτίες καί ἐν ὄψει τῆς ἐπικείμενης ἐξομολόγησης, θά συγχωρεθοῦν ὅλες οἱ ἁμαρτίες μαζί. Ἀφοῦ ἔφαγες μιά μαχαιριά, ἄς φᾶς ἀκόμα δέκα… Αὐτό ὅμως δέν εἶναι λογικό. Αὐτό σημαίνει ὅτι δέν μετανοοῦμε. Δέν ἔχουμε καταλάβει τί σημαίνει ἁμαρτία καί τί σημαίνει ‘στεναχώρια πού προκαλοῦμε’ μέ τίς πράξεις μας στόν Θεό. Δείχνουμε ἔτσι ὅτι δέν ἀγαπᾶμε τόν Θεό.
- …. (ἐρώτηση)
- Λένε οἱ ἅγιοι ὅτι πρέπει νά λυπηθοῦμε κατ’ ἀναλογία τοῦ σφάλματος, γιά νά ἐξαλειφθεῖ τό σφάλμα. Λένε ἐπίσης, ὅτι γιά νά ὁλοκληρωθεῖ ἡ μετάνοια, πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά στάξει ἔστω καί ἕνα δάκρυ. Γράφει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος: «δάκρυον στάξαν ἰσοδυναμεῖ τῷ λουτρῷ». Ἕνα δάκρυ δηλαδή, ἄν στάξει ὁ ἄνθρωπος γιά τήν ἁμαρτία του, ἰσοδυναμεῖ μέ τό λουτρό τοῦ βαπτίσματος. Εἶναι σάν νά μπαίνει ξανά στήν κολυμβήθρα. Αὐτό εἶναι τό μεγαλεῖο τῶν δακρύων τῆς μετανοίας! Τότε ὁλοκληρώνεται καί εἶναι σωστή ἡ μετάνοια. Ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ εἶναι πάντα δεδομένη. Πάντα μᾶς δίνεται. Ὁ Θεός εἶναι πάντα πρόθυμος νά μᾶς βοηθήσει. Πρέπει νά πάρουμε στά σοβαρά τή σωτηρία μας, νά ἀρνηθοῦμε τόν ἑαυτό μας, νά σηκώσουμε τόν σταυρό μας. Καί βέβαια ἀπό τήν θεωρία νά περάσουμε στήν πράξη.
- …. (ἐρώτηση)
- Ὁ ἅγιος Παΐσιος ἔλεγε ὅτι ἕνας καρδιακός στεναγμός, ἀξίζει ὅσο καί ἕνας κουβάς δάκρυα. Ἰδίως οἱ γυναῖκες ἔχουν εὔκολα τά δάκρυα. Πρέπει ὅμως νά τά μεταστρέφουν καί νά τά κάνουν δάκρυα μετάνοιας. Αὐτό μπορεῖ νά τό κάνει ὁ ἄνθρωπος. Κυρίως νά μπαίνουμε στήν καρδιά καί νά νιώθουμε τόν καρδιακό πόνο. Αὐτό εἶναι πού μετράει. Ὁ Θεός βλέπει καρδιές καί ὄχι ἐξωτερικά δάκρυα. Δάκρυα ἔχει και ὁ κροκόδειλος. Δάκρυα ἔχει καί κάποιος πού πληγώθηκε ὁ ἐγωισμός του, ἀλλά αὐτός δέν σώζεται. Ὑπάρχουν καί ἄλλα δάκρυα, τά ψυχολογικά, τά συναισθηματικά. Κι αὐτά δέ σώζουνε. Πρέπει νά τά μεταστρέψουμε καί νά τά κάνουμε δάκρυα μετάνοιας.
Οἱ Πατέρες λένε ὅτι ἡ μετάνοια ὁλοκληρώνεται, ὅταν ὁ ἄνθρωπος σταματήσει νά ἁμαρτάνει. Τότε πλέον εἶναι μετάνοια, ὅταν παύεις νά ἁμαρτάνεις. Τό λέει ἄλλωστε καί ἡ ἴδια ἡ λέξη. Μετάνοια = Μετά + Νοῦς (Ἀλλάζω νοῦ, τόν τρόπο θέασης τῶν πραγμάτων, ἀλλάζω τοποθέτηση, ἀλλάζω τίς πράξεις τῆς ζωῆς μου). Γιά παράδειγμα, ὁ τελώνης μετανόησε καί σταμάτησε νά κλέβει. Ἡ πόρνη μετανόησε καί σταμάτησε νά πορνεύει. Δέν ἔχει μπρός – πίσω. Δέν εἶναι ἐξομολόγηση. Πολλοί ἐξομολογοῦνται, ἀλλά λίγοι μετανοοῦν. Πολλοί, λόγου χάριν, λένε «κατέκρινα πάτερ» καί πρίν μποῦν νά ἐξομολογηθοῦν, ἤδη ἔχουν κατακρίνει αὐτόν πού ἄργησε μέσα. Ἀφοῦ πᾶς νά ἐξομολογηθεῖς καί πάλι κατακρίνεις; Ἄρα δέν ἔχεις μετανοήσει.
- …. (ἐρώτηση)
- Ὑπάρχουν χαρακτῆρες μελαγχολικοί ἤ εὐσυγκίνητοι. Ὅμως ὅλα αὐτά μέσα στήν Ἐκκλησία μας ἐξομαλύνονται καί ἁγιάζονται. Δέν μπαίνουν ὅλοι σέ ἕνα καλούπι γιά νά ἀποκτήσουν τόν ἴδιο χαρακτήρα, ἀλλά ἐξαγιάζονται. Ὁ θυμώδης, ἄς ποῦμε, γίνεται ἅγιος θυμώδης καί τόν θυμό πού ἔχει, τόν χρησιμοποιεῖ ὡς ἐργαλεῖο γιά τόν ἐξαγιασμό του. Ὁ μελαγχολικός γίνεται ἅγιος μελαγχολικός καί γίνεται ἕνας ποιητής! Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ἦταν ἐνδεχομένως μία τέτοια φύση, ἀλλά τό ἐξαγίασε αὐτό τό στοιχεῖο του καί μᾶς ἄφησε ὡραιότατα ποιήματα καί ἔργα. Ἐξέχυσε αὐτόν τόν πόνο του στόν Θεό μέ πολύ ὡραῖες προσευχές καί ἐμβάθυνε πάρα πολύ μέσα στόν Θεό. Γι’ αὐτό εἶναι καί Θεολόγος.
Εἶναι ἡ κακή κατεύθυνση πού παίρνουν οἱ δυνάμεις τῆς ψυχῆς. Αὐτά εἶναι τά πάθη: ἡ κακή κατεύθυνση. Ἔχεις μιά δύναμη τόν θυμό καί ἀντί νά τόν κατευθύνεις ἐναντίον τῶν παθῶν καί τῶν ἁμαρτιῶν σου, τόν στρέφεις ἐναντίον τῶν ἄλλων. Ἔχεις μία ἄλλη δύναμη τή λύπη καί ἀντί νά τή στρέψεις πρός τόν Θεό, λυπούμενος γιά τίς ἁμαρτίες σου, τήν στρέφεις ἐγωιστικά καί σκέφτεσαι τί σοῦ κάνουν οἱ ἄλλοι. Ἔτσι καταποντίζεσαι μέσα στήν κατάθλιψη.
Δέ δικαιολογεῖται ὁ χριστιανός νά ἔχει κατάθλιψη γιατί ἡ κατάθλιψη εἶναι ἕνας μεγάλος ἐγωισμός. Ἔχει ‘εἰρηνική’ λύπη γιά τίς ἁμαρτίες. Ἡ κατάθλιψη εἶναι ταραχώδης καί ἐγωιστική λύπη. Γι’ αὐτό εἶναι καί δαιμονική. Ὁ ἄνθρωπος αὐτός δέν κάνει τίποτα, κλείνεται στόν ἑαυτό του καί γίνεται ἕνας ἄχρηστος ἄνθρωπος.
Ἡ κατά Θεόν λύπη ὅμως ὁδηγεῖ στή μετάνοια καί μᾶς ὁδηγεῖ στή διόρθωση τοῦ ἑαυτοῦ μας. «Ἡ κατὰ Θεὸν λύπη μετάνοιαν εἰς σωτηρίαν ἀμεταμέλητον κατεργάζεται» (Β΄Κορ. 7,10). Πρέπει νά καλλιεργοῦμε αὐτήν τήν κατά Θεόν λύπη.
- Ὁ καθένας ἅγιος πῆρε τά χαρίσματά του ὡς ἄνθρωπος, τά μετέτρεψε σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί ἔγινε αὐτό πού ἔγινε.
- Αὐτό ἀπηχεῖ σ’ αὐτό πού λένε καί οἱ ψυχολόγοι. (Τούς ψυχολόγους δέν πρέπει νά τούς παραδεχόμαστε γιατί εἶναι ἐγκλωβισμένοι σέ μία ἄθεη φιλοσοφία καί θρησκεία). Οἱ ψυχολόγοι ὑποστηρίζουν πώς ὁ ἄνθρωπος εἶναι καθορισμένος ἀπό τό ὑποσυνείδητό του. Αὐτό ὅμως εἶναι λάθος. Ἔχουμε μέν κάποια κληρονομικά στοιχεῖα ἀπό τούς γονεῖς μας καί τούς προγόνους μας, ἀλλά δέν μᾶς καθορίζουν ἀπόλυτα. Μᾶς ἐπηρεάζουν, ἀλλά μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά τά ἀλλάξει, νά τά θεραπεύσει, νά τά μεταστρέψει μέ τήν ἐξομολόγηση, μέ τόν πνευματικό ἀγώνα καί μέ τήν θέλησή του βέβαια καί τόν χαρακτήρα του ἀκόμα νά τόν διορθώσει καί νά τόν ἐξαγιάσει. Δέν σημαίνει ὅτι κάποιος πού ἀπό μικρός εἶναι μελαγχολικός, θά μείνει ἔτσι γιά πάντα. Μπορεῖ νά ἀλλάξει, ἀλλά πρέπει πρῶτα νά ἀνοιχτεῖ στόν Θεό. Μόνοι μας δέν μποροῦμε νά κάνουμε τίποτα. «Ἄνευ ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν»(Ιω. 15,5). Οἱ κοσμικοί ἄνθρωποι στεροῦνται τοῦ Θεοῦ. Νομίζουν ὅτι δέ γίνεται ν’ ἀλλάξει ὁ ἄνθρωπος. Ἔχουν δίκαιο ὅσον ἀφορᾶ αὐτούς πού στεροῦνται τόν Θεό. Ἄν μποῦν καί αὐτοί στήν Ἐκκλησία, θά δοῦν ὅτι δέν ἔχουν δίκαιο, οὔτε ὁ Φρόυντ, οὔτε οἱ ἄλλοι ψυχολόγοι. Ὁ Θεός μπορεῖ νά μπεῖ παντοῦ καί στό ὑποσυνείδητο καί στό ἀσυνείδητο ἀκόμα. Αὐτοί θεωροῦν ὅτι εἶναι μία περιοχή πού κανείς δέν μπορεῖ νά τήν ἐλέγξει. Μπορεῖς νά τήν ἐλέγξεις καί νά τά ἀλλάξεις ὅλα.
Ἔλεγε ὁ ἅγιος Πορφύριος ὅτι «κάθε φορά πού ἐξομολογούμαστε, ἔρχονται ἀκτῖνες Θείας Χάρης μέσα στήν ψυχή μας ἀπό τόν Θεό διά μέσω τοῦ πνευματικοῦ». Ἐπειδή εἶχε χάρισμα ὁ γέροντας τό ἔβλεπε κιόλας. Λέει: «ἔβλεπα πώς ἔμπαιναν οἱ ἀκτῖνες καί θεράπευαν τά τραύματα τῆς ψυχῆς». Τά τραύματα μπορεῖ νά εἶναι ἀπό τά παιδικά σου χρόνια καί ἀπό τήν κοιλιά τῆς μητέρας σου ἀκόμα.
«Ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ ἡ τὰ ἀσθενῆ θεραπεύουσα καὶ τὰ ἐλλείποντα ἀναπληροῦσα». Αὐτό εἶναι τό μεγαλεῖο τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἐμεῖς θέλουμε νά γίνουμε Θεοί, χωρίς τόν Θεό. Εἶναι τό ἀρχαῖο ψέμα τοῦ διαβόλου, πού τό ἔβαλε στήν Εὕα καί στόν Ἀδάμ. «Δέν χρειάζεται ὁ Θεός, οὔτε ἡ ὑπακοή. Μόνο φάε αὐτό τό φροῦτο». Τό ἴδιο καί σήμερα ἡ τεχνολογία μᾶς λέει ὅτι μέσω αὐτῆς λύνονται ὅλα τά προβλήματα. Μᾶς κοροϊδεύουν, ἀλλά δυστυχῶς τούς πιστεύουμε, ὅπως πίστεψε καί ἡ ἀρχαία Εὕα τόν ὄφη.
Πολλές γυναῖκες κοσμικές δέν κάνουν παιδιά, γιατί σκοπεύουν νά κάνουν στά 35 τούς χρόνια ἐξωσωματική. Δέν ξέρουν ὅμως τί θά πεῖ ἐξωσωματική. Οἱ γιατροί ξέρουν πόσο ἐπικίνδυνο καί ἀφύσικο πράγμα εἶναι. Τά παιδιά πού γεννιοῦνται μέ αὐτόν τόν τρόπο ἔχουν προβλήματα, ἀφοῦ ἀλλιῶς εἶναι νά γεννιέσαι φυσιολογικά καί ἀλλιῶς μέσα σέ ἕναν σωλῆνα. Αὐτό εἶναι ἕνα ἀποτέλεσμα τοῦ ἐγωισμοῦ μας.
Μέσα στήν Ἐκκλησία ὁ Θεός τά ἔχει ὅλα ὡραῖα τακτοποιημένα. Ἄν ἀκούγαμε τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία, δέ θά εἴχαμε αὐτά τά προβλήματα, πού τά δημιουργοῦμε μόνοι μας.
- …. (ἐρώτηση)
Βέβαια ἔχει καλή ἐπίπτωση. Ἀκόμα καί νά διαπιστώσουμε ὅτι ὁ ἄλλος ἔκανε μία ἁμαρτία, δέ θά πρέπει τό πρόσωπο νά τό μειώσουμε μέσα μας. Τό πρόσωπο εἶναι μία εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Θά πρέπει νά τόν συμπαθήσουμε καί νά προσευχηθοῦμε γι’ αὐτόν πού ἔπεσε σέ ἁμαρτία. Τότε δέν ζημιωνόμαστε. Ζημιωνόμαστε ὅταν τόν κατακρίνουμε. Τότε φεύγει ἡ ἀγάπη καί μένει τό μίσος. Γι’ αὐτό εἶναι μεγάλη ἁμαρτία ἡ κατάκριση. Γιατί εἶναι ἔλλειψη ἀγάπης καί ἁρπαγή ἐξουσίας ἀπό τόν Θεό, γιατί μόνο ὁ Χριστός ἔχει αὐτό τό διακόνημα, νά εἶναι ὁ Κριτής τῆς Οἰκουμένης, οὔτε κἄν ὁ Πατέρας. Λέει στό Εὐαγγέλιο, ὅτι τήν ἔδωσε ὅλη τήν κρίση ὁ Πατέρας στόν Υἱό. Ἐμεῖς δέν ἔχουμε κανένα δικαίωμα νά κατακρίνουμε, νά κατατάσσουμε τούς ἀνθρώπους, νά τούς βάζουμε ταμπέλες καί νά τούς τοποθετοῦμε ἄλλους στήν κόλαση καί ἄλλους στόν Παράδεισο. Δέν εἶναι δικιά μας δουλειά αὐτή.
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης
http://hristospanagia3.blogspot.gr/
http://www.hristospanagia.gr/?p=49253#more-49253
Ἀκοῦστε τήν ὁμιλία ἐδῶ:Περί εἰρήνης τῆς ψυχῆς.Ἀόρατος πόλεμος-Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης
«Ὁ στρατιώτης τοῦ Χριστοῦ πρέπει νά ἀποφεύγει μέ ὅλη του τή δύναμη τίς ταραχές καί ἐνοχλήσεις, ἄν θέλει καλῶς νά πολεμήσει τους ἐχθρούς του».
Ὁ Ἅγιος θά κάνει λόγο ὄχι τόσο γιά τίς ἐξωτερικές ἐνοχλήσεις, πού δέν μποροῦμε πάντα νά τίς ἀποφεύγουμε -ἰδίως ὅσοι ζοῦμε μέσα στόν κόσμο- ἀλλά γιά τήν ἐσωτερική ἐνόχληση καί ταραχή τῆς καρδιᾶς μας. Αὐτήν τήν ταραχή πρέπει ὁ Χριστιανός πάντοτε νά τήν ἀποφεύγει καί ποτέ νά μήν ταράζεται. Πρέπει πάσα θυσία νά κρατάει τήν εἰρήνη τῆς καρδιᾶς του.
Ὁ Ἅγιος Δωρόθεος ἐπίσης εἶχε πεῖ σχετικά:
«νά προσπαθεῖς πάντα νά κρατᾶς τήν εἰρήνη τῆς καρδιᾶς σου κι ὅταν μάλιστα συνεργάζεσαι μέ ἄλλους ἀνθρώπους, ἐξαιτίας τοῦ ὅτι τότε δημιουργοῦνται πολλές ἀφορμές γιά νά ταραχθεῖς. Mήν κοιτάξεις τότε νά τελειώσεις τή διακονία, ἀλλά νά κρατήσεις τήν εἰρήνη σου. Ἄν ἡ διακονία εἶναι τό ἕνα ὄγδοο τῆς ἐπιτυχίας, τά τέσσερα ὄγδοα εἶναι νά κρατήσεις τήν εἰρήνη σου». Καλύτερα δηλαδή νά μή φέρεις εἰς πέρας τό ἔργο σου καί νά κρατήσεις τήν εἰρήνη σου, παρά τό ἀντίθετο. Ὁ ἅγιος Νικόδημος συνεχίζει: «κανένα γεγονός, κανένα συμβάν αὐτοῦ τοῦ κόσμου, τό ὁποῖο εἶναι δίκαιο ἤ εὔλογο (δικαιολογεῖται δηλαδή), νά σοῦ στερήσει αὐτήν τήν εἰρήνη». Μέ ἄλλα λόγια, δέν δικαιολογεῖσαι γιά κανένα λόγο νά χάνεις τήν εἰρήνη σου καί νά συγχύζεσαι.
«Πρέπει νά λυπούμαστε βέβαια γιά τίς ἁμαρτίες μας, ἀλλά καί ὁ πόνος γιά τίς ἁμαρτίες μας δέν πρέπει νά ἔχει μέσα ταραχή καί σύγχυση, ἀλλά νά εἶναι πόνος εἰρηνικός».
Ἐξάλλου ἔχουμε καί ἐντολή ἀπό τόν λόγο τοῦ Θεοῦ πού λέει νά χαιρόμαστε πάντοτε: «Πάντοτε χαίρετε, ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε, ἐν παντὶ εὐχαριστεῖτε»(Α΄Θεσ. 5,16-18). Ὅταν λέει ‘πάντοτε χαίρετε’ ἐννοεῖ καί ὅταν ἀκόμα εἴμαστε πληγωμένοι ἀπό τόν διάβολο, τόν νοητό ὄφη καί τήν ἁμαρτία. Ἀκόμα καί τότε δέν πρέπει νά χάνουμε τή βαθιά εἰρήνη τῆς καρδιᾶς γιατί καί αὐτό εἶναι μιά τέχνη τοῦ πονηροῦ, ὤστε μέσα ἀπό τήν ταραχή νά μᾶς ρίξει στήν ἀπελπισία.
Ὅταν ὁ Κάιν ἔκανε ἐκεῖνο τό φοβερό ἔγκλημα καί ἔσφαξε τόν ἀδελφό του, τόν Ἄβελ -ὁ πρῶτος φόνος στήν γῆ- ὁ Θεός τοῦ εἶπε «ἤμαρτες, ἠσύχασον·». Τοῦ λέει δηλαδή πώς ξέρει ὅτι ἁμάρτησε, ἀλλά νά ἡσυχάσει. Προσπαθεῖ νά κατευνάσει τήν καρδιά του, γιατί ὅπως τό λέει ἐδῶ καί ὁ ἅγιος Νικόδημος «ἡ σύγχυση εἶναι τό καλύτερο περιβάλλον γιά τόν διάβολο».
Ὁ ἀββάς Ἰσαάκ ὁ Σύρος λέει ὅτι «ἡ σύγχυση εἶναι τό ὄχημα τοῦ πονηροῦ, τοῦ διαβόλου».
Μέσα ἀπό τή σύγχυση καί τήν ταραχή περνάει ὁ πονηρός. Γι’ αὐτό ἀκόμα καί ὅταν ἔχουμε ἁμαρτήσει καί εἴμαστε πληγωμένοι, ἀκόμα καί τότε ὁ πόνος μας θά εἶναι βέβαια πόνος, ἀλλά θά εἶναι εἰρηνικός.
Συνεχίζει ὁ Ἅγιος Νικόδημος «ἀκόμα καί ὅταν βλέπουμε καί ἄλλους νά ἁμαρτάνουν, θά τούς συμπονοῦμε καί μέ μία εὐσεβῆ διάθεση τῆς καρδιᾶς θά θέλουμε τήν μεταστροφή καί τή μετάνοιά τους, ἀλλά χωρίς νά ταραζόμαστε».
Πολλές φορές μέσα στήν οἰκογένεια, ἡ γυναίκα, γιά παράδειγμα, ἔχει ἕναν σύζυγο πού δέν πιστεύει καί θέλει νά τόν βοηθήσει, ἀλλά ταράζεται κιόλας. Σκεπτόμενη πότε θά πάει στήν Ἐκκλησία ὁ σύζυγος καί πότε θά ἐξομολογηθεῖ, ταράζεται καί χάνει τήν εἰρήνη της. Αὐτό δέν εἶναι σωστό. Θά πρέπει νά προσπαθοῦμε, χωρίς νά χάνουμε τήν εἰρήνη μας.
«Πρέπει νά κλαῖμε ἐσωτερικά τό λιγότερο καί νά πενθοῦμε γιά τά σφάλματα τῶν ἀδελφῶν μας, ἀλλά χωρίς ταραχή».
«Γιά τίς ἄλλες περιπτώσεις, τά διάφορα βαριά καί βασανιστικά πού μᾶς ἔρχονται, ὅπως οἱ ἀσθένειες, οἱ πληγές, οἱ τραυματισμοί, τά ἀτυχήματα -πού τόσο ἔχουν αὐξηθεῖ-, οἱ θάνατοι τῶν συγγενῶν μας, οἱ διάφορες ἀσθένειες, πού ἔχουν πληθύνει, οἱ πυρκαγιές, οἱ σεισμοί καί ὅλα τά παρόμοια, πού ὁ κόσμος κακῶς τά λέει θεομηνίες, δέν πρέπει ἀκόμα καί σ’ αὐτά τά γεγονότα νά χάνουμε τήν εἰρήνη μας. Οἱ κοσμικοί ἄνθρωποι ταράσσονται πολύ ἀπό αὐτά. Ὁ Χριστιανός ὅμως πρέπει νά τά δέχεται αὐτά ὡς θέλημα τοῦ Θεοῦ, πού τά παραχωρεῖ γιά τό καλό μας».
Μπορεῖ βέβαια νά μήν βλέπουμε ἀμέσως ποιό εἶναι τό καλό μας, ἀλλά σίγουρα θά τό δοῦμε, εἴτε σέ αὐτήν, εἴτε στήν ἄλλη ζωή. Ὁ Θεός πολλές φορές μέ μία κοσμική ‘καταστροφή’, ὅπως μία πυρκαγιά ἤ ἕναν σεισμό, βάζει ἕνα φρένο στήν δική μας τήν ἀνομία καί τήν ἁμαρτία. Ἴσως καί μέ ἕναν πόλεμο. Ὅσοι εἴσαστε ἡλικιωμένοι ξέρετε στόν Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, πόσοι ἄνθρωποι εἶχαν στραφεῖ πρός τήν Ἐκκλησία καί πρός τόν Θεό.
«Ἑπομένως καί αὐτά τά συμβάντα πρέπει νά τά ὑπομένουμε, νά τά ὑποφέρουμε, ἀλλά καί νά τά ἀγαπᾶμε, γιατί μᾶς ἀρμόζουν. Εἶναι κατάλληλα γιά τίς καταστάσεις πού περνᾶμε καί πού ζοῦμε, γιά τόν χαρακτήρα μας, γιά τή ζωή καί τή σωτηρία μας».
Ὁ Θεός μέσα ἀπό αὐτές τίς θλίψεις οἰκονομεῖ τή σωτηρία μας. Μᾶς τό εἶπε ὅτι χωρίς θλίψεις δέν μποροῦμε νά πᾶμε στή Βασιλεία τῶν οὐρανῶν: «διὰ πολλῶν θλίψεων δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ» (Πραξ. 14,22).
Ἡ θλίψη εἶναι ἀκριβῶς ὅπως τό φίλτρο πού καθαρίζει τό νερό. Ὅπως τό βρώμικο νερό περνάει μέσα ἀπό τό φίλτρο καί καθαρίζεται, ἔτσι καί ἐμεῖς περνᾶμε μέσα ἀπό αὐτές τίς ‘συμπληγάδες’, τίς θλίψεις πού παραχωρεῖ ὁ Θεός καί καθαριζόμαστε. Ἀφοῦ ὅλοι εἴμαστε βρώμικοι καί ἔχουμε ἀνάγκη ἀπό κάθαρση.
Βλέποντας λοιπόν τά ὀδυνηρά αὐτά συμβάντα καί θεωρώντας τα ὡς δῶρα καί θέλημα τοῦ Θεοῦ καί ἔχοντας τήν πεποίθηση ὅτι ὁ Θεός ἀρέσκεται σ’ αὐτά, πρέπει κι ἐμᾶς νά μᾶς ἀρέσουν, νά τά δεχόμαστε καί νά μήν ταρασσόμαστε. Δεχόμενοι αὐτά, ἀκολουθοῦμε τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἀντίθετα, ἄν δέν τά δεχόμαστε καί συγχυζόμαστε, ἀρνούμαστε τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί συνεπῶς δέν εἴμαστε ἀρεστοί στόν Θεό.
Λέει ὁ Ἅγιος «νά εἶσαι βέβαιος ὅτι κάθε ἐνόχληση καί ταραχή τῆς καρδιᾶς μας δέν εἶναι ἀρεστή στόν Θεό, ἀκόμα καί ἄν μᾶς φαίνεται εὔλογη». Γιά παράδειγμα, ἔχουμε κάποια πάθη, ἁμαρτίες πού ἐπαναλαμβάνονται καί δέν μποροῦμε νά τίς σταματήσουμε καί μᾶς πιάνει ταραχή. Οὔτε καί αὐτή ἡ ταραχή εἶναι ἀρεστή στόν Θεό. Θά πρέπει νά ὑπομείνουμε τόν ἑαυτό μας, τίς ἀδυναμίες μας καί νά παρακαλᾶμε εἰρηνικά τόν Θεό νά μᾶς ἀπαλλάξει.
«Ἄν ταραζόμαστε, ἔχουμε φιλαυτία», λέει ὁ ἅγιος. Ἀπό ἐκεῖ πηγάζει αὐτή ἡ ταραχή. Ταρασσόμαστε γιατί εἴμαστε ἁμαρτωλοί, ἐπειδή ἀρρωστήσαμε κ.λ.π. Ὅλα αὐτά ἔχουν σάν βαθύτερη αἰτία τήν φιλαυτία μας. Ἀγαπᾶμε τόν ἑαυτό μας ἄρρωστα, ἐμπαθῶς καί κυρίως ἀγαπᾶμε τό σῶμα καί τήν καλοπέρασή μας, γι’ αὐτό ταρασσόμαστε.
Γι’ αὐτό λέει ὁ ἅγιος «νά ἔχεις πάντα μία ἄγρυπνη σκοπιά, ἡ ὁποία θά παρατηρεῖ ἐσένα τόν ἴδιο»
Δηλαδή ἐσύ νά παρατηρεῖς τόν ἑαυτό σου. Νά παρατηρεῖς ἄν ἔχεις εἰρήνη μέσα σου. Ἄν πιάσεις μία ἄτακτη κίνηση τῆς καρδιᾶς σου, μία κίνηση ταραχῆς, ἀμέσως νά τήν καταστείλεις.
«Νά πιάνεις τά ἅρματα», λέει ὁ ἅγιος.
Ποιά εἶναι τά ἅρματα;
Ἡ πεποίθηση, πώς ὅ,τι γίνεται, εἶναι γιά τό καλό μας. Δέν ὑπάρχει περίπτωση νά συμβεῑ κάτι ἐξωτερικό καί νά εἶναι γιά τό κακό μας. Ὅ,τι ἐπιτρέπει ὁ Θεός καί αὐτά πού ἐμεῖς ὀνομάζουμε κακά, εἶναι καλά. Ἀκόμα καί ἡ ἁμαρτία, πού ἀναφέραμε προηγουμένως, καί αὐτή πάλι, ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος, εἶναι τό λίπασμα στό δέντρο τῆς μετάνοιας καί μποροῦμε καί αὐτήν ἀκόμα τήν πτώση μας νά τήν ἀξιοποιοῦμε πνευματικά καί νά προχωροῦμε βαθύτερα στήν γνώση τοῦ ἑαυτοῦ μας.
Κάθε φορά δηλαδή πού ἁμαρτάνουμε νά γινόμαστε ἀκόμα πιό ταπεινοί καί νά ἐμπιστευόμαστε ἀκόμα λιγότερο τόν ἑαυτό μας. Διότι γιά νά πέσουμε σημαίνει ὅτι εἴχαμε ὑπερηφάνεια, αὐτοπεποίθηση, μία μεγάλη ἰδέα γιά τόν ἑαυτό μας. Ὁ Θεός γιά νά μᾶς συντρίψει αὐτήν τήν ὑπερήφανη, κακή ἰδέα, παραχωρεῖ αὐτήν τήν πτώση. Ἑπομένως, καί ἡ ἁμαρτία ἀκόμα γίνεται ἀφορμή χαρᾶς. Ἄν λοιπόν σκεφτοῦμε ἔτσι, ὅτι τό παραχώρησε ὁ Θεός γιά τό συμφέρον τῆς ψυχῆς μας, προχωρᾶμε στήν βαθύτερη γνώση τοῦ ἑαυτοῦ μας.
«Καί νά ξέρεις (λέει ὁ ἅγιος) ὅτι καθετί πού σοῦ συμβαίνει ἀνάλογα μέ τό πῶς θά τό δεῖς -ἄν τό δεῖς μέ πίστη στόν Θεό ἤ μέ ἀπιστία- γίνεται οἰκοδομητικό -δηλαδή σέ πηγαίνει πιό μπροστά, πιό κοντά στόν Θεό- εἴτε γίνεται ἀντίθετα καταλυτικό τῆς ψυχῆς σου».
«Ὅταν ἡ καρδιά θορυβεῖται καί ταράζεται, εἶναι πάντοτε ὑποκείμενη στά διάφορα χτυπήματα καί στούς πολέμους τῶν ἐχθρῶν. Μάλιστα ὅταν εἴμαστε ταραγμένοι, δέν μποροῦμε νά δοῦμε καθαρά τήν εὐθεία ὁδό». Ὅταν δηλαδή εἴμαστε σέ σύγχυση, εἶναι ἀδύνατο νά διακρίνουμε τό καλό ἀπό τό κακό εὔκολα καί ξεστρατίζουμε. Φεύγουμε ἔτσι ἀπό τήν ἀσφαλῆ στράτα τῆς ἀρετῆς.
Ὁ ἐχθρός μας, ὁ διάβολος μισεῖ πάρα πολύ αὐτήν τήν εἰρήνη τῆς ψυχῆς. Στή Θεία Λειτουργία ἡ πρώτη λέξη πού ἀκούγεται εἶναι ‘εἰρήνη’ (Ἐν εἰρήνῃ τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν). Δέν μπορεῖς νά κάνεις προσευχή, νά ἑνωθεῖς μέ τόν Θεό, νά λειτουργηθεῖς καί νά λειτουργήσεις μπροστά στόν Θεό καί στούς ἄλλους, οὔτε νά ἑνωθεῖς μέ τόν Θεό καί τούς ἄλλους, ἄν δέν ἔχεις εἰρήνη. Γι’ αὐτό καί ἡ Ἐκκλησία ἀρχίζει μ΄αὐτόν τόν τρόπο. Ἐπίσης στή συνέχεια λέει: «Ὑπέρ τῆς εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμου». Αὐτή ἡ εἰρήνη δέν εἶναι ἐξωτερική εἰρήνη, ἐπί παραδείγματι, νά μήν γίνεται πόλεμος. Βεβαίως βοηθάει κι αὐτό, ἀλλά ὁ χριστιανός ζεῖ θά λέγαμε ἀνεξάρτητα καί ἀπό αὐτό. Μπορεῖ νά βρίσκεται στόν πόλεμο, στό στρατόπεδο συγκεντρώσεως ἤ καί μέσα στήν φυλακή ἀκόμα καί νά ἔχει εἰρήνη.
Ἡ εἰρήνη αὐτή πού εὔχεται ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ ἐσωτερική εἰρήνη. Νά ἔχουμε μέσα μας αὐτήν τήν εἰρήνη πού εἶναι καρπός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λέει: «ὁ δὲ καρπὸς τοῦ Πνεύματός ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη..»(Γαλ. 5,22). Δέν μπορεῖ νά ἐπιτευχθεῖ μέ διαδηλώσεις ἤ συμφωνίες μεταξύ τῶν κρατῶν ἤ μεταξύ τῶν ἀνθρώπων. Οὔτε μέ ἕναν δικό μας τρόπο (νά ἀγωνισθῶ τώρα νά γίνω εἰρηνικός). Αὐτό δέν γίνεται, ἄν δέν βοηθήσει ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ, τό Ἅγιο Πνεῦμα.
Ὅταν χάνουμε λοιπόν αὐτήν τήν εἰρήνη συγχυζόμαστε καί δέν μποροῦμε νά διακρίνουμε τό καλό ἀπό τό κακό γιατί ἔχουμε χάσει τον ‘’τόπο’’ τοῦ Θεοῦ. Λέει πολύ ὡραῖα ὁ Ἅγιος ὅτι «ἡ εἰρήνη εἶναι ὁ τόπος, ὅπου κατοικεῖ τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ». Ὅταν λοιπόν φεύγουμε ἀπό τήν εἰρήνη, φεύγουμε ἀπό τόν Θεό.
«Τότε ὁ διάβολος ἔρχεται σάν φίλος καί προσπαθεῖ νά μᾶς πάρει τήν εἰρήνη, μέσω τῶν ἐπιθυμιῶν πού μᾶς βάζει, οἱ ὁποῖες μᾶς φαίνονται πώς εἶναι πολύ καλές». Ὁ διάβολος λοιπόν τί κάνει; Σπέρνει μέσα μας ἐπιθυμίες καί θελήματα, τί νά θέλουμε καί τί νά ἐπιδιώκουμε. Ἔτσι μᾶς βάζει σέ ταραχές. Τό λέει ἡ Ἁγία Γραφή πολύ ὡραῖα: «αὐτοί πού θέλουν νά πλουτίσουν, πού ἔχουν δηλαδή τήν ἐπιθυμία τῶν χρημάτων καί τοῦ πλούτου, ἐμπίπτουν σέ παγίδες καί σέ μέριμνες πολλές». Γεμίζουν μέ φροντίδες καί μέ σύγχυση. Τίς ἐπιθυμίες τῶν ἡδονῶν, τοῦ πλούτου ἤ τῆς δόξας, βάζει ὁ διάβολος στόν ἄνθρωπο καί τόν γεμίζει μέ ταραχή. Ὁ ἄνθρωπος πού εἶναι κενόδοξος, στήν προσπάθειά του νά ἀρέσει στούς ἄλλους, σφίγγεται, ταράζεται, εἶναι σέ μία διαρκῆ κακή ἀγωνία γιά τό τί σκέφτονται οἱ ἄλλοι γι’ αὐτόν. Ὅλο αὐτό ξεκινᾶ ἀπό τήν κακή ἐπιθυμία, πού τοῦ ἔβαλε ὁ διάβολος νά ἀρέσει στούς ἄλλους. Αὐτή εἶναι μία κακή ἐπιθυμία, ἡ ἐπιθυμία τῆς κενοδοξίας.
Γι’ αὐτό λέει ὁ ἅγιος ὅτι μᾶς πλανάει ὁ πονηρός μέσα ἀπό ἐπιθυμίες. Γι’ αὐτό ὁ Χριστός μας στό Πάτερ ἡμῶν μᾶς εἶπε νά λέμε «γενηθήτω τό θέλημά σου». Νά πάψουμε δηλαδή νά ἔχουμε δικό μας θέλημα καί δικές μας ἐπιθυμίες. Νά ἐπιθυμοῦμε μόνο αὐτό πού ἐπιθυμεῖ Ἐκεῖνος. Νά εἴμαστε πάντα ἀνοιχτοί στό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί νά μήν φτιάχνουμε δικά μας θελήματα. Ἄν ἐπιτέλους θέλουμε κάτι, νά τό ζητᾶμε, ἀλλά νά προσθέτουμε καί τήν προϋπόθεση νά τό θέλει καί ὁ Κύριος. Ὅπως ἔκανε καί ὁ ἴδιος στή Γεθσημανή καί εἶπε: «εἰ δυνατόν ἐστι, παρελθέτω ἀπ᾿ ἐμοῦ τὸ ποτήριον τοῦτο· πλὴν οὐχ ὡς ἐγὼ θέλω, ἀλλ᾿ ὡς σύ» (Ματθ. 26,39).
Ὁ διάβολος λοιπόν μᾶς σπέρνει ἐπιθυμίες, γιά νά μᾶς γεμίσει ταραχή. Ὁ Θεός λέει τό ἀντίθετο «πάψε νά θέλεις καί νά ἐπιθυμεῖς». Αὐτός εἶναι καί ὁ ἀγώνας τῆς χριστιανικῆς ζωῆς. Νά μάθουμε νά μήν ἐπιθυμοῦμε πράγματα. Ὁ ἄνθρωπος αὐτός πού δέν ἔχει δικά του θελήματα, δέν ἔχει καί ἀφορμές νά στεναχωριέται καί νά ταράζεται.
Γιατί στεναχωριόμαστε;
Διότι θέλουμε κάτι νά γίνει καί δέν γίνεται καί ταραζόμαστε. Ἔχουμε ἀνεκπλήρωτες ἐπιθυμίες. Ἐνῶ ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, πού δέν θέλει τίποτα, παρά μόνο αὐτό πού θέλει ὁ Θεός, εἶναι πάντοτε εἰρηνικός καί χαρούμενος.
«Ἄν θέλεις λοιπόν νά ἐμποδίσεις αὐτήν τήν τόσο μεγάλη ζημιά πού μᾶς κάνει ὁ διάβολος μέσα ἀπό τίς ἐπιθυμίες, νά προσέχεις τόν νοῦ σου, ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ βιγλάτορας, ὁ παρατηρητής. Αὐτός παρατηρεῖ τόν ἑαυτό μας. Ὅταν λοιπόν ὁ νοῦς σου, σοῦ δώσει σημεῖο ὅτι κάποια ἐπιθυμία κάποιου καλοῦ πράγματος προσπαθεῖ νά μπεῖ μέσα σου, μήν ἀνοίξεις σέ αὐτήν τήν ἐπιθυμία τήν εἴσοδο τῆς καρδιᾶς σου, ἄν πρῶτα δέν ἐλευθερωθεῖς ἀπό κάθε δικό σου θέλημα».
Ὁ ἅγιος ἀναφέρεται στή δημιουργία μίας ἐπιθυμίας καί μάλιστα καλής. Ὁ διάβολος μᾶς πλανάει πολλές φορές μέ φαινομενικά καλές ἐπιθυμίες γιατί τίς κακές, τίς καταλαβαίνει ὁ χριστιανός καί τίς ἀπομακρύνει. Δέν πρέπει λοιπόν νά βιαστοῦμε καί νά δεχτοῦμε αὐτήν τήν ἐπιθυμία. Νά τήν πραγματοποιήσουμε, ἀφοῦ πρῶτα ἐξετάσουμε, ἄν τήν θέλει καί ὁ Θεός. Ὁ Θεός θέλει νά κάνουμε τό δικό Του θέλημα. Πρέπει, ἀφοῦ ἐλευθερωθοῦμε ἀπό τό θέλημά μας, νά παρουσιάσουμε αὐτήν τήν ἐπιθυμία στόν Θεό.
«Καί ἀφοῦ ὁμολογήσεις τήν τυφλότητα καί τήν ἀγνωσία σου, νά Τόν παρακαλέσεις θερμά νά σέ φωτίσει μέ τό δικό Του φῶς νά δεῖς ἄν αὐτή ἡ ἐπιθυμία προέρχεται ἀπό τόν Θεό ἤ ἀπό τόν ἀντίδικο, τόν διάβολο, δηλαδή τόν ἐχθρό μας. Ἐπίσης πρόσδραμε στόν Πνευματικό σου πατέρα. Ἄφησέ το ὅσο μπορεῖς στήν κρίση ἐκείνου».
Μή βιαστεῖς ἀπό μόνος σου νά τό κάνεις, ἀλλά νά πᾶς νά τό καταθέσεις καί νά πάρεις εὐλογία, ὅπως λέμε καί στή μοναχική γλώσσα. Θά πάρεις εὐλογία ἄν εἶναι θέλημα Θεοῦ. Μπορεῖ νά μήν πάρεις εὐλογία καί πάλι θά πρέπει νά παραμείνεις εἰρηνικός. Θά πρέπει νά δεχτεῖς τό ὄχι, ὅπως καί τό ναί.
«Ὅμως καί ἄν ἀκόμα ἡ ἐπιθυμία εἶναι ἀπό τόν Θεό, πρέπει ἐσύ πρίν τήν ἐπιχειρήσεις, νά ταπεινώσεις καί σάν νεκρώσεις τήν πολλή σου προθυμία καί θερμότητα πού ἔχεις σέ αὐτήν. Γιατί τό ἔργο ἐκεῖνο τοῦ ὁποίου προηγεῖται αὐτή ἡ δική σου ταπείνωση, εἶναι πολύ περισσότερο ἀρεστό στόν Θεό, παρά νά γίνει μέ τήν ἐπιθυμία τῆς φύσεως. Μάλιστα καμιά φορά Τοῦ ἀρέσει περισσότερο ἐκείνη ἡ δική σου ταπείνωση, παρά αὐτό τό ἴδιο τό ἔργο».
Ἀκόμα δηλαδή καί ἄν πειστεῖς ὅτι αὐτή ἡ ἐπιθυμία εἶναι ἀπό τόν Θεό, μή βιαστεῖς νά τό κάνεις, γιατί πάλι μπαίνει κάτι ἀπό τήν φύση τήν δική σου. Ὁ Θεός ὅμως θέλει νά εἴμαστε ταπεινοί, νά μήν ἔχουμε καμιά ἐμπιστοσύνη στόν ἑαυτό μας καί στήν ἱκανότητά μας. Ἀρέσει πολύ περισσότερο στόν Θεό αὐτή ἡ ταπείνωση, παρά τό ἴδιο τό ἔργο πού θά κάνουμε καί ἄς εἶναι καί ἀγαθό. Ὁ Θεός ἀρέσκεται πάνω ἀπό ὅλα στό ἄφημα σέ Αὐτόν, στήν ταπείνωση δηλαδή.
«Ἔτσι ἀποβάλλοντας ἀπό τόν ἑαυτό σου τίς ἐπιθυμίες πού δέν εἶναι καλές, (τό ὁποῖο εἶναι εὔκολο), ἀλλά καί μή κάνοντας τίς καλές, ἄν δέν καταστείλεις πρῶτα τίς φυσικές σου κινήσεις, τότε θά κρατήσεις τήν εἰρήνη καί τήν ἀσφάλεια, τήν ἀκρόπολη τῆς καρδιᾶς σου».
Γιατί τό ζητούμενο εἶναι νά κρατήσουμε τήν εἰρήνη μας. Μπορεῖ νά πειστοῦμε ὅτι μία πράξη εἶναι θέλημα Θεοῦ καί νά ὁρμήσουμε. Μέσα ὅμως σ’ αὐτήν τήν ὁρμή, πού εἶναι ἀπό τήν φύση μας, νά χάσουμε πάλι τήν εἰρήνη. Ὅποτε, γι’ αὐτό λέει ὁ ἅγιος ἐδῶ, ὅτι πρωταρχικός σκοπός εἶναι ἡ φύλαξη τῆς εἰρήνης μας.
«Γιά νά φυλάξεις αὐτήν τήν εἰρήνη τῆς καρδιᾶς σου, θά πρέπει σέ κάθε πράγμα νά τή διαφεντεύεις καί νά τή διαφυλάττεις ἀπό κάποιες ἐπιπλήξεις καί ἐλέγχους ἐσωτερικούς τῆς συνειδήσεώς σου».
Μερικές φορές ἔχουμε τήν λεγόμενη ‘περιδεῆ συνείδηση’, ‘περίφοβη συνείδηση’. Αὐτή εἶναι κατάσταση τοῦ διαβόλου. Ὁ διάβολος μᾶς βάζει ἐνοχές κάνοντάς μας νά πιστεύουμε δῆθεν ὅτι ἁμαρτήσαμε. Πρέπει λοιπόν καί ἀπό αὐτό νά διαφυλάσσουμε τήν καρδιά μας. Γιατί ὁ σκοπός τοῦ διαβόλου δέν εἶναι νά σέ βοηθήσει νά γίνεις ἅγιος. Τό ἀντίθετο θέλει. Σκοπός του εἶναι νά σέ καταστρέψει. Βάζοντάς σου ψεύτικες ἐνοχές, προσπαθεῖ νά σέ ταράξει. Πρέπει λοιπόν καί ἀπό αὐτές τίς ψεύτικες ἐνοχές, αὐτά τά ‘μορμολύκεια’ ὅπως τά λένε οἱ πατέρες, (μορμολύκεια εἶναι τά σκιάχτρα πού βάζουμε στούς κήπους γιά νά φεύγουν τά πουλιά) καί ἀπό αὐτά νά φυλαγόμαστε. Δέν πρέπει νά δεχόμαστε αὐτούς τούς ἐλέγχους, πού μᾶς κάνει ὁ πονηρός.
Πῶς θά καταλάβουμε ὅτι αὐτοί οἱ ἔλεγχοι τῆς συνειδήσεώς μας ἔρχονται ἀπό τόν πονηρό;
Λέει ἐδῶ ὁ ἅγιος: «ἄν καί φαίνονται ὅτι εἶναι ἀπό τόν Θεό, μπορεῖς νά τούς καταλάβεις ἀπό τά ἀποτελέσματά τους». Ἀπό τους καρπούς τους. Ὅπως λέει καί ὁ Κύριος: «τό δέντρο τό καταλαβαίνεις ἀπό τούς καρπούς» (Λουκ. 6,44). Ἄν ἔχει σκουληκιασμένους καρπούς, τότε καί τό δέντρο εἶναι σκουληκιασμένο.
«Αὐτοί οἱ ἔλεγχοι πού μᾶς κάνει ἡ συνείδησή μας μέ τήν ἐπήρεια τοῦ δαίμονα, δέν μᾶς φέρνουν ταπείνωση καί ἐπιθυμία νά ἀγωνιστοῦμε περισσότερο. Ἀντίθετα μᾶς φέρνουν ἀπογοήτευση, κατάθλιψη καί ἀπελπισία. Ἀπό αὐτούς τούς καρπούς, καταλαβαίνεις ὅτι οἱ ἔλεγχοι αὐτοί δέν εἶναι ἀπό τόν Θεό. Γιατί ὁ Θεός ὅταν μᾶς ἐλέγχει, μᾶς ἐλέγχει εἰρηνικά. Θυμηθεῖτε τόν Κάιν. Τοῦ εἶπε μετά τόν φόνο «ἁμάρτησες, ἀλλά ἡσύχασε». Δέν τόν κατηγόρησε, δέν τόν ἀπείλησε, οὔτε τόν ἀπήλπισε. Ἀντίθετα προσπάθησε νά τόν βοηθήσει.
Ὁ Θεός ποτέ δέν ἀπελπίζει, ἀκόμα καί ἄν φτάσουμε στό ἔσχατο σημείο της ἁμαρτωλότητας. Ἄρα αὐτοί οἱ λογισμοί πού μᾶς φέρνουν ἀπελπισία καί ἀπόγνωση καί ὄχι προθυμία ν’ ἀγωνιστοῦμε γιά τή σωτηρία μας, εἶναι ἀπό τόν πονηρό. Αὐτό θά πρέπει νά τό ἔχουμε ὑπόψιν καί νά φυλαγόμαστε.
«Αὐτοί οἱ λογισμοί μᾶς κάνουν μικρόψυχους, ἀμελεῖς, δύσπιστους καί ὀκνηρούς στό καλό». Ὅταν ἔχεις αὐτά μέσα στήν καρδιά σου νά ξέρεις ὅτι οἱ ἔλεγχοι πού δέχθηκες, δέν ἦταν ἀπό τόν Θεό.
«Μήν δίνεις ἀκρόαση σέ αὐτούς, (μήν τούς ἀκοῦς) ἀλλά νά ἀκολουθεῖς τόν δρόμο σου καί τή γύμνασή σου». Ἐσύ νά συνεχίσεις τήν πορεία σου καί νά ἀδιαφορήσεις γιά αὐτούς τούς ψεύτικους ἐλέγχους καί τίς ψεύτικες ἁμαρτίες, πού σοῦ βάζει ὁ πονηρός.
«Γιά νά προφυλαχθεῖς ἀπό αὐτά τά χτυπήματα τῆς σύγχυσης καί τῆς ταραχῆς ἔχεις νά κάνεις δύο πράγματα. Τό ἕνα εἶναι νά στοχαστεῖς σέ τί εἶναι ἀντίθετα αὐτά τά συμβάντα, τά ὁποῖα σέ ταράζουν». Γίνεται ἕνα γεγονός καί ταράζεσαι. Γιατί ταράζεσαι; Σέ τί σέ ἔβλαψε αὐτό τό συμβάν; «Στό πνεῦμα καί στήν ψυχή ἤ στήν ἀγάπη τοῦ ἑαυτοῦ σου καί στίς ὀρέξεις σου;». Πρέπει νά τό ἐξετάσεις. Ταράζεσαι λόγω τῆς φιλαυτίας σου; Σκέφτεσαι ὅτι θά χάσεις τήν ξεκούρασή σου; Σκέφτεσαι κάτι πού σοῦ εἶπαν ἤ σοῦ ζήτησαν; Στό βάθος κρύβεται αὐτή ἡ ἐμπαθής ἀγάπη πού ἔχουμε στό σῶμα. Ἀπό ἐκεῖ καταλαβαίνεις ὅτι ἐσύ φταῖς καί πρέπει νά καταπολεμήσεις τήν φιλαυτία σου καί νά φυλάξεις εἰρηνική τήν καρδιά σου.
«Ἀλλά ἀκόμα καί ἄν αὐτό πού σοῦ συμβαίνει εἶναι ἀντίθετο ὄχι στήν φιλαυτία σου, στήν ἀγάπη τοῦ ἑαυτοῦ σου, ἀλλά ἀντίθετο στήν ψυχή σου, δεν πρέπει να φοβᾶσαι καί νά ταράζεσαι, ἀλλά καί ἐκεῖ νά κρατᾶς τήν εἰρήνη σου. Ἀκόμα καί ἄν ἁμάρτησες πάλι νά μήν χάνεις τήν εἰρήνη σου».
«Πάντοτε ὅμως νά εἶσαι βέβαιος, πώς ὅλα ὅσα σοῦ συμβαίνουν εἶναι ἀπό τό χέρι τοῦ Θεοῦ, εἶναι μέσα στό θέλημα καί στήν Πρόνοια τοῦ Θεοῦ».
Ὅλα γίνονται εἴτε κατά εὐδοκία, εἴτε κατά παραχώρηση. Εἴτε συμβαίνει τό ἕνα, εἴτε τό ἄλλο, εἴμαστε μέσα στόν Θεό. Βέβαια αὐτό δέ σημαίνει ὅτι θά ἁμαρτάνουμε καί δέ θά λυπόμαστε. Θά λυπόμαστε, ἀλλά μέ ἕναν πόνο εἰρηνικό, ὅπως εἶπε πάλι στήν ἀρχή ὁ ἅγιος Νικόδημος. Θά μετανοοῦμε καί θά ξέρουμε πώς ὅσο βαριά καί ἄν ἁμαρτήσαμε ὁ Θεός πάλι θά μᾶς δεχτεῖ. Αὐτό ἀκριβῶς εἶναι καί μία τιμή στήν ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ, τό νά μήν ἀπελπίζεται ὁ ἄνθρωπος. Ἀντίθετα, ἡ ἀπόγνωση καί ἡ ἀπελπισία εἶναι μία βλασφημία στήν ἀγαθότητα καί στήν φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ.
Γι’ αὐτό οἱ ἄνθρωποι πού αὐτοκτονοῦν εἶναι πολύ ἀπρόσδεκτοι στόν Θεό. Βλασφημοῦν τήν ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ. Γιά νά φτάσει κάποιος στήν ἀπόγνωση καί στήν αὐτοκτονία σημαίνει ὅτι δέν πίστευε ὅτι ὁ Θεός εἶναι φιλάνθρωπος καί ὅτι ἄν στρεφόταν πρός τόν Θεό, θά τόν δεχόταν καί θά τόν συγχωροῦσε.
Εἴθε ὁ Θεός νά δίνει τήν παντοτινή εἰρήνη σέ μᾶς καί ἐμεῖς νά διαφυλάττουμε αὐτήν τήν ἐσωτερική μας εἰρήνη, ὅ,τι καί ἄν μᾶς συμβαίνει. Νά ἔχουμε ὑπομονή μέχρι ὁ Θεός μᾶς ἑτοιμάσει γιά τή Βασιλεία Του. Ὅλος αὐτός ὁ καιρός πού ζοῦμε στήν γῆ, εἶναι καιρός ἑτοιμασίας.
- ……….
Πολλοί ἄνθρωποι βασανίζονται πάρα πολύ ἀπό αὐτές τίς ψεύτικες ἰδέες πού μᾶς βάζει ὁ πονηρός γιά νά μᾶς πειράξει. Χρειάζεται ἐκεῖ καί ἡ βοήθεια τοῦ Πνευματικοῦ.
ΑΠΟΡΙΕΣ
- ….…(ἐρώτηση)
- Ὅταν παρακολουθοῦμε τόν ἑαυτό μας θά δοῦμε ἄν νιώθουμε ἀδιαφορία. Ἄν δηλαδή ἁμαρτάνουμε σάν νά μήν συμβαίνει τίποτα. Παρακολουθώντας τόν ἑαυτό μας θά δοῦμε ὅτι δέν διορθωνόμαστε, ὅποτε ἐκεῖ πιάνουμε τήν ἀδιαφορία. Ἄλλο ἀδιαφορία καί ἄλλο πόνος εἰρηνικός στήν ψυχή μας. Ὅταν ἁμαρτάνουμε δέν θά ἀδιαφορήσουμε. Πρέπει νά ἀξιοποιήσουμε πνευματικά τήν πτώση χωρίς νά ἀπελπιστοῦμε, χωρίς νά χάσουμε, ἀλλά νά κερδίσουμε. Καί ἐκεῖ πού πάει ὁ διάβολος νά μᾶς συντρίψει, τόν συντρίβει ὁ Θεός μέ τήν δική μας συνεργασία. Ἀδιαφορία εἶναι νά πεῖς ὅτι καί νά ἁμαρτήσεις, δέν πειράζει. Ἔτσι δέν διορθώνεσαι. Ἐκείνη τήν ὥρα πού θά ἁμαρτήσεις πρέπει νά ζητήσεις ἀπό τόν Θεό νά σέ συγχωρέσει. Χωρίς ὅμως νά ἀπελπιστεῖς καί νά σκεφτεῖς ὅτι μετά ἀπό τήν ἁμαρτία σου, δέν ὑπάρχει σωτηρία γιά σένα. Ὁ διάβολος αὐτό θέλει νά ποῦμε, γιά νά μᾶς ὁδηγήσει ξανά στήν ἴδια ἤ καί σέ μεγαλύτερη ἁμαρτία. Κάποιοι σκέφτονται πώς ἔχουν κάνει κάποιες ἁμαρτίες καί θέλουν νά ἐξομολογηθοῦν. Στήν ἰδέα τῆς ἐξομολόγησης σκέφτονται νά κάνουν κι ἄλλες ἁμαρτίες καί ἐν ὄψει τῆς ἐπικείμενης ἐξομολόγησης, θά συγχωρεθοῦν ὅλες οἱ ἁμαρτίες μαζί. Ἀφοῦ ἔφαγες μιά μαχαιριά, ἄς φᾶς ἀκόμα δέκα… Αὐτό ὅμως δέν εἶναι λογικό. Αὐτό σημαίνει ὅτι δέν μετανοοῦμε. Δέν ἔχουμε καταλάβει τί σημαίνει ἁμαρτία καί τί σημαίνει ‘στεναχώρια πού προκαλοῦμε’ μέ τίς πράξεις μας στόν Θεό. Δείχνουμε ἔτσι ὅτι δέν ἀγαπᾶμε τόν Θεό.
- …. (ἐρώτηση)
- Λένε οἱ ἅγιοι ὅτι πρέπει νά λυπηθοῦμε κατ’ ἀναλογία τοῦ σφάλματος, γιά νά ἐξαλειφθεῖ τό σφάλμα. Λένε ἐπίσης, ὅτι γιά νά ὁλοκληρωθεῖ ἡ μετάνοια, πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά στάξει ἔστω καί ἕνα δάκρυ. Γράφει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος: «δάκρυον στάξαν ἰσοδυναμεῖ τῷ λουτρῷ». Ἕνα δάκρυ δηλαδή, ἄν στάξει ὁ ἄνθρωπος γιά τήν ἁμαρτία του, ἰσοδυναμεῖ μέ τό λουτρό τοῦ βαπτίσματος. Εἶναι σάν νά μπαίνει ξανά στήν κολυμβήθρα. Αὐτό εἶναι τό μεγαλεῖο τῶν δακρύων τῆς μετανοίας! Τότε ὁλοκληρώνεται καί εἶναι σωστή ἡ μετάνοια. Ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ εἶναι πάντα δεδομένη. Πάντα μᾶς δίνεται. Ὁ Θεός εἶναι πάντα πρόθυμος νά μᾶς βοηθήσει. Πρέπει νά πάρουμε στά σοβαρά τή σωτηρία μας, νά ἀρνηθοῦμε τόν ἑαυτό μας, νά σηκώσουμε τόν σταυρό μας. Καί βέβαια ἀπό τήν θεωρία νά περάσουμε στήν πράξη.
- …. (ἐρώτηση)
- Ὁ ἅγιος Παΐσιος ἔλεγε ὅτι ἕνας καρδιακός στεναγμός, ἀξίζει ὅσο καί ἕνας κουβάς δάκρυα. Ἰδίως οἱ γυναῖκες ἔχουν εὔκολα τά δάκρυα. Πρέπει ὅμως νά τά μεταστρέφουν καί νά τά κάνουν δάκρυα μετάνοιας. Αὐτό μπορεῖ νά τό κάνει ὁ ἄνθρωπος. Κυρίως νά μπαίνουμε στήν καρδιά καί νά νιώθουμε τόν καρδιακό πόνο. Αὐτό εἶναι πού μετράει. Ὁ Θεός βλέπει καρδιές καί ὄχι ἐξωτερικά δάκρυα. Δάκρυα ἔχει και ὁ κροκόδειλος. Δάκρυα ἔχει καί κάποιος πού πληγώθηκε ὁ ἐγωισμός του, ἀλλά αὐτός δέν σώζεται. Ὑπάρχουν καί ἄλλα δάκρυα, τά ψυχολογικά, τά συναισθηματικά. Κι αὐτά δέ σώζουνε. Πρέπει νά τά μεταστρέψουμε καί νά τά κάνουμε δάκρυα μετάνοιας.
Οἱ Πατέρες λένε ὅτι ἡ μετάνοια ὁλοκληρώνεται, ὅταν ὁ ἄνθρωπος σταματήσει νά ἁμαρτάνει. Τότε πλέον εἶναι μετάνοια, ὅταν παύεις νά ἁμαρτάνεις. Τό λέει ἄλλωστε καί ἡ ἴδια ἡ λέξη. Μετάνοια = Μετά + Νοῦς (Ἀλλάζω νοῦ, τόν τρόπο θέασης τῶν πραγμάτων, ἀλλάζω τοποθέτηση, ἀλλάζω τίς πράξεις τῆς ζωῆς μου). Γιά παράδειγμα, ὁ τελώνης μετανόησε καί σταμάτησε νά κλέβει. Ἡ πόρνη μετανόησε καί σταμάτησε νά πορνεύει. Δέν ἔχει μπρός – πίσω. Δέν εἶναι ἐξομολόγηση. Πολλοί ἐξομολογοῦνται, ἀλλά λίγοι μετανοοῦν. Πολλοί, λόγου χάριν, λένε «κατέκρινα πάτερ» καί πρίν μποῦν νά ἐξομολογηθοῦν, ἤδη ἔχουν κατακρίνει αὐτόν πού ἄργησε μέσα. Ἀφοῦ πᾶς νά ἐξομολογηθεῖς καί πάλι κατακρίνεις; Ἄρα δέν ἔχεις μετανοήσει.
- …. (ἐρώτηση)
- Ὑπάρχουν χαρακτῆρες μελαγχολικοί ἤ εὐσυγκίνητοι. Ὅμως ὅλα αὐτά μέσα στήν Ἐκκλησία μας ἐξομαλύνονται καί ἁγιάζονται. Δέν μπαίνουν ὅλοι σέ ἕνα καλούπι γιά νά ἀποκτήσουν τόν ἴδιο χαρακτήρα, ἀλλά ἐξαγιάζονται. Ὁ θυμώδης, ἄς ποῦμε, γίνεται ἅγιος θυμώδης καί τόν θυμό πού ἔχει, τόν χρησιμοποιεῖ ὡς ἐργαλεῖο γιά τόν ἐξαγιασμό του. Ὁ μελαγχολικός γίνεται ἅγιος μελαγχολικός καί γίνεται ἕνας ποιητής! Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ἦταν ἐνδεχομένως μία τέτοια φύση, ἀλλά τό ἐξαγίασε αὐτό τό στοιχεῖο του καί μᾶς ἄφησε ὡραιότατα ποιήματα καί ἔργα. Ἐξέχυσε αὐτόν τόν πόνο του στόν Θεό μέ πολύ ὡραῖες προσευχές καί ἐμβάθυνε πάρα πολύ μέσα στόν Θεό. Γι’ αὐτό εἶναι καί Θεολόγος.
Εἶναι ἡ κακή κατεύθυνση πού παίρνουν οἱ δυνάμεις τῆς ψυχῆς. Αὐτά εἶναι τά πάθη: ἡ κακή κατεύθυνση. Ἔχεις μιά δύναμη τόν θυμό καί ἀντί νά τόν κατευθύνεις ἐναντίον τῶν παθῶν καί τῶν ἁμαρτιῶν σου, τόν στρέφεις ἐναντίον τῶν ἄλλων. Ἔχεις μία ἄλλη δύναμη τή λύπη καί ἀντί νά τή στρέψεις πρός τόν Θεό, λυπούμενος γιά τίς ἁμαρτίες σου, τήν στρέφεις ἐγωιστικά καί σκέφτεσαι τί σοῦ κάνουν οἱ ἄλλοι. Ἔτσι καταποντίζεσαι μέσα στήν κατάθλιψη.
Δέ δικαιολογεῖται ὁ χριστιανός νά ἔχει κατάθλιψη γιατί ἡ κατάθλιψη εἶναι ἕνας μεγάλος ἐγωισμός. Ἔχει ‘εἰρηνική’ λύπη γιά τίς ἁμαρτίες. Ἡ κατάθλιψη εἶναι ταραχώδης καί ἐγωιστική λύπη. Γι’ αὐτό εἶναι καί δαιμονική. Ὁ ἄνθρωπος αὐτός δέν κάνει τίποτα, κλείνεται στόν ἑαυτό του καί γίνεται ἕνας ἄχρηστος ἄνθρωπος.
Ἡ κατά Θεόν λύπη ὅμως ὁδηγεῖ στή μετάνοια καί μᾶς ὁδηγεῖ στή διόρθωση τοῦ ἑαυτοῦ μας. «Ἡ κατὰ Θεὸν λύπη μετάνοιαν εἰς σωτηρίαν ἀμεταμέλητον κατεργάζεται» (Β΄Κορ. 7,10). Πρέπει νά καλλιεργοῦμε αὐτήν τήν κατά Θεόν λύπη.
- Ὁ καθένας ἅγιος πῆρε τά χαρίσματά του ὡς ἄνθρωπος, τά μετέτρεψε σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί ἔγινε αὐτό πού ἔγινε.
- Αὐτό ἀπηχεῖ σ’ αὐτό πού λένε καί οἱ ψυχολόγοι. (Τούς ψυχολόγους δέν πρέπει νά τούς παραδεχόμαστε γιατί εἶναι ἐγκλωβισμένοι σέ μία ἄθεη φιλοσοφία καί θρησκεία). Οἱ ψυχολόγοι ὑποστηρίζουν πώς ὁ ἄνθρωπος εἶναι καθορισμένος ἀπό τό ὑποσυνείδητό του. Αὐτό ὅμως εἶναι λάθος. Ἔχουμε μέν κάποια κληρονομικά στοιχεῖα ἀπό τούς γονεῖς μας καί τούς προγόνους μας, ἀλλά δέν μᾶς καθορίζουν ἀπόλυτα. Μᾶς ἐπηρεάζουν, ἀλλά μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά τά ἀλλάξει, νά τά θεραπεύσει, νά τά μεταστρέψει μέ τήν ἐξομολόγηση, μέ τόν πνευματικό ἀγώνα καί μέ τήν θέλησή του βέβαια καί τόν χαρακτήρα του ἀκόμα νά τόν διορθώσει καί νά τόν ἐξαγιάσει. Δέν σημαίνει ὅτι κάποιος πού ἀπό μικρός εἶναι μελαγχολικός, θά μείνει ἔτσι γιά πάντα. Μπορεῖ νά ἀλλάξει, ἀλλά πρέπει πρῶτα νά ἀνοιχτεῖ στόν Θεό. Μόνοι μας δέν μποροῦμε νά κάνουμε τίποτα. «Ἄνευ ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν»(Ιω. 15,5). Οἱ κοσμικοί ἄνθρωποι στεροῦνται τοῦ Θεοῦ. Νομίζουν ὅτι δέ γίνεται ν’ ἀλλάξει ὁ ἄνθρωπος. Ἔχουν δίκαιο ὅσον ἀφορᾶ αὐτούς πού στεροῦνται τόν Θεό. Ἄν μποῦν καί αὐτοί στήν Ἐκκλησία, θά δοῦν ὅτι δέν ἔχουν δίκαιο, οὔτε ὁ Φρόυντ, οὔτε οἱ ἄλλοι ψυχολόγοι. Ὁ Θεός μπορεῖ νά μπεῖ παντοῦ καί στό ὑποσυνείδητο καί στό ἀσυνείδητο ἀκόμα. Αὐτοί θεωροῦν ὅτι εἶναι μία περιοχή πού κανείς δέν μπορεῖ νά τήν ἐλέγξει. Μπορεῖς νά τήν ἐλέγξεις καί νά τά ἀλλάξεις ὅλα.
Ἔλεγε ὁ ἅγιος Πορφύριος ὅτι «κάθε φορά πού ἐξομολογούμαστε, ἔρχονται ἀκτῖνες Θείας Χάρης μέσα στήν ψυχή μας ἀπό τόν Θεό διά μέσω τοῦ πνευματικοῦ». Ἐπειδή εἶχε χάρισμα ὁ γέροντας τό ἔβλεπε κιόλας. Λέει: «ἔβλεπα πώς ἔμπαιναν οἱ ἀκτῖνες καί θεράπευαν τά τραύματα τῆς ψυχῆς». Τά τραύματα μπορεῖ νά εἶναι ἀπό τά παιδικά σου χρόνια καί ἀπό τήν κοιλιά τῆς μητέρας σου ἀκόμα.
«Ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ ἡ τὰ ἀσθενῆ θεραπεύουσα καὶ τὰ ἐλλείποντα ἀναπληροῦσα». Αὐτό εἶναι τό μεγαλεῖο τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἐμεῖς θέλουμε νά γίνουμε Θεοί, χωρίς τόν Θεό. Εἶναι τό ἀρχαῖο ψέμα τοῦ διαβόλου, πού τό ἔβαλε στήν Εὕα καί στόν Ἀδάμ. «Δέν χρειάζεται ὁ Θεός, οὔτε ἡ ὑπακοή. Μόνο φάε αὐτό τό φροῦτο». Τό ἴδιο καί σήμερα ἡ τεχνολογία μᾶς λέει ὅτι μέσω αὐτῆς λύνονται ὅλα τά προβλήματα. Μᾶς κοροϊδεύουν, ἀλλά δυστυχῶς τούς πιστεύουμε, ὅπως πίστεψε καί ἡ ἀρχαία Εὕα τόν ὄφη.
Πολλές γυναῖκες κοσμικές δέν κάνουν παιδιά, γιατί σκοπεύουν νά κάνουν στά 35 τούς χρόνια ἐξωσωματική. Δέν ξέρουν ὅμως τί θά πεῖ ἐξωσωματική. Οἱ γιατροί ξέρουν πόσο ἐπικίνδυνο καί ἀφύσικο πράγμα εἶναι. Τά παιδιά πού γεννιοῦνται μέ αὐτόν τόν τρόπο ἔχουν προβλήματα, ἀφοῦ ἀλλιῶς εἶναι νά γεννιέσαι φυσιολογικά καί ἀλλιῶς μέσα σέ ἕναν σωλῆνα. Αὐτό εἶναι ἕνα ἀποτέλεσμα τοῦ ἐγωισμοῦ μας.
Μέσα στήν Ἐκκλησία ὁ Θεός τά ἔχει ὅλα ὡραῖα τακτοποιημένα. Ἄν ἀκούγαμε τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία, δέ θά εἴχαμε αὐτά τά προβλήματα, πού τά δημιουργοῦμε μόνοι μας.
- …. (ἐρώτηση)
Βέβαια ἔχει καλή ἐπίπτωση. Ἀκόμα καί νά διαπιστώσουμε ὅτι ὁ ἄλλος ἔκανε μία ἁμαρτία, δέ θά πρέπει τό πρόσωπο νά τό μειώσουμε μέσα μας. Τό πρόσωπο εἶναι μία εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Θά πρέπει νά τόν συμπαθήσουμε καί νά προσευχηθοῦμε γι’ αὐτόν πού ἔπεσε σέ ἁμαρτία. Τότε δέν ζημιωνόμαστε. Ζημιωνόμαστε ὅταν τόν κατακρίνουμε. Τότε φεύγει ἡ ἀγάπη καί μένει τό μίσος. Γι’ αὐτό εἶναι μεγάλη ἁμαρτία ἡ κατάκριση. Γιατί εἶναι ἔλλειψη ἀγάπης καί ἁρπαγή ἐξουσίας ἀπό τόν Θεό, γιατί μόνο ὁ Χριστός ἔχει αὐτό τό διακόνημα, νά εἶναι ὁ Κριτής τῆς Οἰκουμένης, οὔτε κἄν ὁ Πατέρας. Λέει στό Εὐαγγέλιο, ὅτι τήν ἔδωσε ὅλη τήν κρίση ὁ Πατέρας στόν Υἱό. Ἐμεῖς δέν ἔχουμε κανένα δικαίωμα νά κατακρίνουμε, νά κατατάσσουμε τούς ἀνθρώπους, νά τούς βάζουμε ταμπέλες καί νά τούς τοποθετοῦμε ἄλλους στήν κόλαση καί ἄλλους στόν Παράδεισο. Δέν εἶναι δικιά μας δουλειά αὐτή.
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης
http://hristospanagia3.blogspot.gr/
http://www.hristospanagia.gr/?p=49253#more-49253
