Στήν ἐποχή μας βραβεύεονται τά ἀντίθετα: ἡ ἐξωστρέφεια καί ὁ πλοῦτος· τό σκόρπισμα τῆς διανοίας καί ὄχι ἡ αὐτοσυγκέντρωσι, πού ἀπαιτεῖ ἡ μελέτη καί ἡ προσευχή.
Τό νά εἶναι «ὁ νοῦς σέ ὅλα» καί ὁ ἄνθρωπος «μέσα σ΄ ὅλα» θεωρεῖται ἐξυπνάδα. Ἐπίσης ὁ πλοῦτος κάνει τούς ἀνθρώπους νά ὑποκλίνωνται καί νά ἀκοῦν προσεκτικά τόν πλούσιο ἀκόμη καί ὅταν ὁ αὐτός λέγει ἀνοησίες. Ἀντίθετα τόν πτωχό, ἀκόμη καί ὅταν ὁμιλῇ σοφά τόν καταφρονοῦν. «Σοφία τοῦ πένητος ἐξουδενωμένη, καί οἱ λόγοι αὐτοῦ οὐκ εἰσίν ἀκουόμενοι» λέγει ὁ Ἐκκλησιαστής2, δηλαδή «ἡ σοφία τοῦ πτωχοῦ εἶναι καταφρονημένη ἀπό τούς πολλούς καί τά λόγια του δέν ἀκούγονται ἀπό τούς ἄλλους, δέν τόν προσέχουν».
Ἡ «ὁδός τῆς ζωῆς» εἶναι ἡ ὁδός πρός τήν ὄντως Ζωή, δηλαδή ἡ ὁδός πρός τόν Χριστό. Αὐτός μᾶς δίδαξε ὅτι «Ἐγώ εἰμί ἡ Ὁδός καί ἡ Ἀλήθεια καί ἡ Ζωή»3. Ὅταν λοιπόν ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ ὁμιλεῖ γιά τήν «ἀρχή τῆς ὁδοῦ τῆς ζωῆς» ἀναφέρεται στόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ὁ ἄνθρωπος θά φθάσῃ στόν Χριστό, στήν ἕνωσι μαζί Του, στήν Θέωσι.
Μᾶς διδάσκει ὁ Ὅσιος ὅτι ἡ ἀρχή τῆς πνευματικῆς ζωῆς εἶναι ἡ στροφή τοῦ νοῦ πρός τόν Θεό, ἡ νοερά μελέτη τῶν λόγων Του καί ἡ πτωχεία. Στό Συριακό κείμενο ἔχουμε τήν λέξι «ὑπομονή/ἐγκράτεια» ἀντί «πτωχεία».
Ἡ λέξι πτωχεία μέ τήν γενικότερη ἔννοια ἀναφέρεται καί στήν πτωχεία τοῦ φρονήματος στήν ταπεινοφροσύνη, στήν μικρή ἕως μηδενική ἰδέα γιά τόν ἑαυτό μας. Ἡ ὑπομονή στίς θλίψεις καί ἡ ἐγκράτεια στίς ὑλικές/σωματικές ἀπολαύσεις εἶναι ἐπίσης ἀρετές πού συμπληρώνουν τήν κατά Θεόν πτωχεία καί ἀποτελοῦν ἐκδηλώσεις καί χαρακτηριστικά της.
Θά τολμούσαμε νά ποῦμε ὅτι ἡ ἀρχή τῆς ὁδοῦ τῆς ζωῆς εἶναι πράγματι ὅλα αὐτά: ἡ συνεχής στροφή καί παραμονή τοῦ νοῦ στόν Θεό, ἡ πτωχεία ὡς πρός τά ὑλικά πράγματα καί χρήματα, ἀλλά καί ἡ ταπεινοφροσύνη, ἡ ἐγκράτεια καί ἡ ὑπομονή στίς θλίψεις.
Ἡ ἀδιάλειπτη μελέτη τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, ἡ μνήμη τῶν «δικαιωμάτων» Του, ἡ ἀδιάλειπτη προσευχή, ἡ μελέτη τοῦ λόγου τῶν Ἁγίων Πατέρων, πού εἶναι πάλι λόγος Θεοῦ θεόπνευστος εἶναι ὁ πρῶτος πυλώνας-βάσις τῆς πνευματικῆς πορείας, τοῦ πνευματικοῦ ἀγῶνα.
Ἡ ὑλική πτωχεία, ἡ ἀπουσία πολυτέλειας, ἡ ἐλαχιστοποίησι τῶν ὑλικῶν κτήσεων, ἡ ἐγκράτεια ὡς πρός τίς τροφές, τόν ὕπνο, τίς αἰσθήσεις, τούς λογισμούς, τήν φαντασία, τίς μετακινήσεις, τίς βιοτικές ἐνασχολήσεις καί δραστηριότητες, ἡ ἐγκράτεια ὡς πρός τήν σωματική ἀνάπαυσι, τίς σαρκικές/σωματικές ἡδονές, καί τέλος ἡ ὑπομονή στίς θλίψεις/δοκιμασίες/ἐξουδενώσεις, εἶναι ὁ δεύτερος πυλώνας.
Ἔχοντας αὐτούς τούς δύο πυλῶνες ὡς θεμέλιο ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά ἀρχίσῃ νά βαδίζῃ τήν ὁδό πρός τήν Ζωή/Χριστό.
Ὁ νοῦς στό Θεό, τό σῶμα στήν ἐγκράτεια, ἡ ψυχή στήν ὑπομονή καί ὁ ὅλος ἄνθρωπος μέσα στήν πτωχεία τήν ὑλική, ἀλλά καί τήν τοῦ θελήματος καί τοῦ φρονήματος. Ὁ ἄνθρωπος αὐτός προσπαθεῖ νά μελετᾶ συνεχῶς τό λόγο τοῦ Θεοῦ καί νά εἶναι ἐγκρατής σέ ὅλα, χωρίς θέλημα δικό του καί μέ ταπεινό φρόνημα. Ἀσκεῖ ἔτσι καί τήν μεγάλη ἀρετή τῆς ὑπακοῆς. Ὑπακοή στίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ διά τῆς ὑπακοῆς σέ διακριτικό Πνευματικό Πατέρα.
Ὁ ἕνας πυλώνας στηρίζει τόν ἄλλο.« Ὅταν ἀρδεύεσαι μέ τήν μελέτη τῶν λόγων [τοῦ Θεοῦ]», διδάσκει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ, «[αὐτό] σέ βοηθεῖ στό νά κατορθώσῃς τήν πτωχεία· ἡ δέ κατόρθωσις τῆς ἀκτημοσύνης σοῦ παρέχει τήν σχόλη γιά νά κατορθώσῃς τήν μελέτη τῶν λόγων τοῦ Θεοῦ· ἡ βοήθεια αὐτῶν τῶν δύο σύντομα ὁδηγεῖ στήν ἀνύψωσι ὅλης τῆς οἰκοδομῆς τῶν ἀρετῶν4.
Ἄς ἐπιδιώξουμε τήν ἀδιάλειπτη μνήμη τοῦ Θεοῦ, τήν κατά Θεόν πτωχεία, τήν ἐγκράτεια, τήν ὑπομονή καί τήν ὑπακοή γιά νά οἰκοδομήσουμε τόν οἶκο τῶν ἀρετῶν, νά λάβουμα τήν Θεία Χάρι καί νά ὁδηγηθοῦμε στήν αἰώνιο ζωή καί σωτηρία διά πρεσβειῶν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, τοῦ Ὁσίου Ἰσαάκ καί πάντων τῶν Ἁγίων.
Ἀρχ/της Σάββας Ἁγιορείτης
2 Ἐκκλ. 9, 16.
3 Ἰω. 14, 6.
4 Ἀββᾶ Ἰσαάκ τοῦ Σύρου, Λόγοι ἀσκητικοί, Λόγος Α΄, Κριτική ἔκδοσι, Μάρκελλος Πιράρ, Ἱερά Μονή Ἰβήρων, 2012, σελ. 213-214.
http://www.hristospanagia.gr/?p=46507#more-46507
http://www.hristospanagia.gr/?p=46507#more-46507
